Nur BATUR / ATİNA
Yunan Ortodoks Kilisesi ile Fener Rum Patrikhanesi arasında, Selanik’e piskopos atanması sorunu yüzünden patlak veren kriz doruğa çıktı. Aylardır süren kavga şimdi Atina’da bir tartışma başlattı: ‘‘Patrik Bartholomeos, Papa mı olmak istiyor? Yoksa Başpiskopos Hıristodulos’un hedefi, Patrik mi olmak?’’
Selanik piskoposunun ölümü, Fener Rum Patrikhanesi’yle Yunan Ortodoks Kilisesi arasında 75 yıldır süren kavgayı iyice alevlendirdi. Selanik piskoposunun atanması sorunu yüzünden patlayan krizi çözmek için Fener Patriği Bartholomeos, Yunan Kilisesi’nin lideri Başpiskopos Hıristodulos’u İstanbul’a çağırdı. Hıristodulos ise ‘‘Türkiye’de güvenliğinin sağlanamayacağı gerekçesiyle gitmek istemediğini bildirdi. Kriz iyice şiddetlendirken Atina’da büyük bir tartışma da başladı: ‘‘Patrik Bartholomeos Papa mı olmak istiyor? Yoksa Başpiskopos Hıristodulos’un hedefi Patrik mi olmak?’’
Kavganın temelinde, Yunanistan’ın İper, Makedonya, Trakya ve Kuzey Ege bölgelerindeki kiliselerin yönetimi yatıyor. Balkan savaşından sonra Yunanistan’a katılan ve ‘‘Yeni ülkeler’’ denilen bu bölgelerdeki kiliseler kime bağlı olacak? Fener Rum Patrikhanesine mi, yoksa Yunan Ortodoks Kilisesine mi? Bartholomeos, 1928’de alınan karara göre, yeni ülkelerin Patrikhane’nin yönetiminde olduğunu, onayı olmadan da Selanik’e piskopos atanamayacağını bildirdi. Hıristodulos, ise son kararın Yunan Kilisesi’ne ait olduğunu savununca kriz patladı.
İSTANBUL’DA GÜVENLİĞİM OLMAZ
Patriğin, Heybeli Ada Ruhban Okulu’nun açılması için Türk Hükümeti’ni ikna etmeye çalıştığı bu günlerde patlayan bu kavga, Simitis Hükümetini de son derece rahatsız etti. Yunan Dışişleri Bakanı Yorgo Papandreu Hıristodulos’u ziyaret edip ikna etmeye çalıştı ama başaramadı.
Bu arada Yunan Kilisesi de Patrik konusunda ikiye bölündü ve Kutsal Sinod toplantısında kavga çıktı. Bu toplantıdan sonra Başpiskopos, Patrik’e adayların listesini sadece bilgi vermek için göndermeyi kabul etti. Patrik yine itiraz edip sorunu görüşmek için Hıristodulos’u İstanbul’a çağırdı.
Birkaç ay önce ‘‘Türklerin barbarlıklarına tarih tanıktır’’ diyen Başpiskopos ise Türkiye’nin AB üyeliğine karşı olduğunu açıkça söyledi ve Türkiye’de güvenlik sorunuyla karşılaşacağını savunup İstanbul’a gitmeyeceğini, kendisini düşürmeye çalıştıklarını söyledi. Kriz bu noktada kilitlendi.
Selanik bahane, esas mesele Patrikhane’nin yetkileri
Aslında Selanik piskoposluğu ile ilgili kavga, dev bir buzdağının sadece görünen kısmını oluşturuyor. Esas kavga, Patrikhane’nin yetkileri üzerine yapılıyor. Başpiskopos ve yakın çevresi, Patrik’e verilen yetkilere artık karşı çıkıyorlar; ‘‘Patrikhane 1923’den bu yana gücünü giderek yitirdi. Üç bin kişilik bir cemaate dayanan, Türk makamlarına bağlı küçük bir kilise haline geldi. Türk vatandaşı olan bir Patrik ne kadar bağımsız karar alabilir? Aldığı kararlar Türk devletinin gölgesinde olmaz mı?’’ diyorlar.
Fener’in, ekümenik yani evrensel statüsünü, 250 milyonluk Rusya’yı temsil eden Moskova Kilisesi’nin de tanımadığını vurguluyorlar ve ‘‘Ekümeniklik statüsü Yunan Kilisesi’ne devredilirse, Ortodoks dünyasının liderliğini elimizden kaçırmamış oluruz’’ diye ekliyorlar.
Kilise içinde, Patrik’in, Kuzey Yunanistan’ı tamamen kontrol altında tutup Türkleştirmeye çalıştığını söyleyenler bile var.
Türkiye ekümenik sıfatını tanıyacak
Fener Patriği Bartholomeos, Türk Hükümeti’nin yakında Patrikhane’nin ‘‘evrensel’’ yani ‘‘ekümenik’’ sıfatını tanıyacağını öne sürdü.
Tekirdağ Belediye Başkanı’nın onuruna verdiği resmi yemekte Yunanlı gazetecilerin sorularını yanıtlayan Patrik, Yunanistan’da bazı çevrelerin, şahsi çıkarları için, kasıtlı olarak gerçekleri çarpıttığını söyledi.
Yunan Kilisesi’nden bir papazın Patrikhane’nin ‘‘ekümenik’’ sıfatını sadece Yunanlıların tanıdığı yolundaki sözlerini eleştiren Patrik şöyle konuştu:
‘‘Patrikhane’nin ekümenikliği 6’ıncı yüzyıldan beri bir gerçektir. Bu kardeş piskoposa, Rusların, Papa’nın, Polonyalıların ve Bulgarların ve Müslümanların gönderdiği mektupların örneklerini göndermek isterdim. Bütün bu mektuplarda ‘‘Ekümenik Patrik’’ deniyor. Bu konuda sadece Türk hükümeti tarafından bir itiraz var. Kısa bir süre içinde bu itirazın da kalkacak.’’
Yorumlar kapatıldı.