Ermeni-Türk sınırının açılmasının olumlu ve olumsuz yönleri, dün Ermenistan sanayici ve İşadamları Biliği (ESİB) ve “Ermenistan- Finans ve Ekonomi” dergisinin düzenlediği bir toplantıda tartışıldı. Toplantı açılışını yapan ESİB başkanı Arsen Hazaryan, sorunun gelişimini, 10 yıl önce demiryolu ve otoyolun Türkiye tarafından kapatılmasından günümüze kadar geçen gelişmeleri özetledi. Bu zaman sürecinde, Türkiye ve Ermenistan arasında, örtülü mal dolaşımının, diğer ülkeler aracılığıyla olduğunu vurgulayan Hazaryan, halihazırda Türkiye’nin doğu illerindeki işadamlarının, sınırın açılması için hükümete baskı yaptığını söyledi. Ermenistan, Türkiye için Azerbaycan ve Orta Asya’ya pazarlarına açılan yol,Türkiye de Ermenistan için Avrupa’ya açılan yoldur, Gürcistan’a alternatif yaratmaktadır diyen Hazaryan, bugüne kadar hiçbir türk hükümetinin bu konuda risk almadı belirtti.
Ekonomist Tatul Manaseryan, türk-ermeni sınırının açılması için erken olduğunu, meselenin Ermenistan’ın girişimiyle gündeme gelmediğini ve Türkiye’nin daha büyük kazançları olduğunu vurguladı (doğu illerinin (Kars, Erzurum, Trabzon) ekonomik gelişimi). Ekonomisi şekillenmemiş Ermenistan için bu adımın olumsuz sonuçları olabileceğini söyledi.
Noyan tapan Ajansı Md. yrd. Harutyun Haçadryan’a göreyse, sınırın açılması molumlu sonuçlar doğuracak. Öncelikle bu Azerbaycan için bir darbe olacak ve Ermenistan Karabağ sorununda siyasal bir bonus elde etmiş olacak. Diğer taraftan Ermenistan; Türkiye, Azerbaycan ve Orat Asya Arasında transit ülke olacak.
Devlet Mülkü İdaresi Bl. Md. yrd. Aşot Markosyan, sınırın açılması lehine görüş beyan etti, komşu ülkelerle ticari ilişkilerin gelişimi önemsediklerini vurguladı. Dünya Bankası Erivan ofisinden Viken sargsyan da, sınırın açılmasına tereddütsüz evet denmesi gerektiğini belirtti ve “aralarındaki sınır kapalı olup, gelişen iki ülke var mı?” diye sorduğu yabancı ve yerli ekonomistlerin yanıtının olumsuz olduğunu belirtti.
Tarım bakanı yard. Samvel Avedisyan, Türkiye’nin Ermenistan’a özellikle ihtiyacının olmadığını, Ermenistan pazarının küçük olduğunu, sınırın açılmasının, -kazanç sağlayan 3. ülkeler dikkate alınırsa- faydalı olacağını kaydetti. Ekonomist aşot Yeğiazaryan’a göre, sınırın açılması türk ve ermeni işadamlarının isteğiyle değil, ABD’nin ilgisinden ötürü olduğunu, Türkiye’nin sınırı açmıyarak, ABD’nin politikalarına boyun eğmediğini göstermeye çalıştığını söyledi. Açılmasını faydalı veya zararlı olarak değerlendirmek için, varolan durumun kritiğinin yapılması gerektiğini söyledi. Durumun bizim faydamıza olmadığını belirten Yeğyazayan; 2001 verileriyle Ermenistan’dan Türkiye’ye 1.1 milyon $ ihracat, tersi yöndeyse bunun 35 katının gerçekleştiğini, devletin yaklaşımını organize etmesini, sadece resmi gümrük vergileri ve anti-damping düzenlemeleri değil, piyasa kapmaya yönelik daha saldırgan tutum alması gerktiğinin altını çizdi.
Ekonomist Ardzvi Minasyan, sınırın açılmasının bizden bağımsız olarak gerçekleştiği koşullarda, buna hazır olmak için ne yapıyoruz sorusunu sordu. Ekonominin hangi dallarında artılarımız hangilerinde eksilerimiz olduğunu tahlil etmeden, sınırın açılmasının fayda ve zararlarını incelemenin anlamsız olduğunu söyledi.
Toplantıyı özetleyen Arsen Hazaryan, türk sermayesinin ülke sanayisi için yıkıcı olamıyacağını, Gürcistan örneğiyle anlattı. Burada rus yatırımlarının türk yatırımlarından daha fazla olduğunu söyledi. ESTB başkanı, bir süre önce denenen, virtual tarım pazarında bir kısım Ermenistan tarım ürünlerinin Türkiye’yue satılabileceğinin görüldüğünü, bunun dışında, Ermenistan’dan; enerji, çimento ve tekstil ihracatının yapılabileceğini, gıda ürtünlerindeyse türk ürünlerinin yerli üretim için ciddi rakip olacaklarını, yerli üreticilerin daha az karla çalışacaklarını, bundan da tüketicinin kazanacağını söyledi.
Hazaryan, benzer toplantıların devam edeceğinin de ayrıca belirtti.
Ara Mardirosyan
Yorumlar kapatıldı.