Ermenistan’la ilişkilerin normalleştirilmesi

Bu konuyu önümüzdeki günlerde sıkça tartışacağız gibi görünüyor.

Ermenistan’la sınırların açılması ihtimalinden söz ediliyor. Kars – Erivan, Kars – Gümrü demiryollarının açılması gündemde.

Türkiye, Ermenistan’a ambargo uygulamaya 1993 yılında başladı. Ermenistan’la sınırlar kapandı, ama hava sınırı açık kaldı. Abhazya’daki demiryolu da kapandıktan sonra, Ermenistan resmen ablukaya alınmış oldu. Şu anda Ermenistan’a taşınan mallar ya uçakla ya da Gürcistan ve İran üzerinden kara yolu ile taşınıyor. Şimdi bu durum tersine dönecek gibi.

Sorunun ekonomik ve mali tarafından daha çok siyasi tarafı önem taşıyor.

ABD ve Rusya’nın manevraları

ABD’nin bölgeye ilgisinin arttığı dönemde Ermenistan’la sınırların açılması konusunun gündeme gelmesi, bu kararda Washington’ın ağırlığının olup olmadığı konusunu gündeme getiriyor.

Irak’tan sonra ABD, Güney Kafkasya’da aktifleşecek. Rusya şimdiden başladı. Bu iki ülke bölgedeki baskı politikalarını pekiştirmeye çalışıyorlar. Bugüne kadar açık bir şekilde Rusya karşıtı politika izleyen Gürcistan, şimdi Moskova yanlısı bir tutum sergiliyor. 1.5 yıl içerisinde Abhazya demiryolunun açılması planlanıyor. Rusya – Ermenistan – İran demiryolu hattının açılması ile ABD’nin bölgedeki etkinliğinin azaltılması hedefleniyor.

ABD, Bakü-Erzurum doğalgaz projesini olumsuz yönde etkileyeceğini ileri sürerek Gürcistan’ın Gazprom ile enerji alanında işbirliğini kesmesini istedi. Bu isteği Eduard Şeverdnadze, ‘Gürcistan’ın enerji alanında Rusya ile işbirliği, devam etmek bir yana daha da derinleşecektir… Gürcistan’ın Gazprom’la işbirliği yapıp yapmayacağı konusuna ABD değil, Tiflis karar verecektir’ şeklinde yanıtladı.

Gürcistan’ı Abhazya konusunda sıkıştıran Rusya, istediği tavizleri Gürcistan’dan almaya başladı. Gürcistan Dışişleri Bakan Yardımcısı Merab Antidzeni, Abhazya bölgesinde konuşlanmış bulunan Rus barış gücüne süreklilik statüsü veren anlaşmaya hazır olduklarını açıkladı.

Geçtiğimiz günlerde Ermenistan da, Gazprom’la Rusya’dan doğalgaz ithalatını öngören bir anlaşma imzaladı. Bu anlaşma ile Rusya, Ermenistan’a, oradan da İran’a uzanan etkinlik hattının kapısını açtı. Bunun önüne geçmek isteyen ABD, Türkiye – Ermenistan sınırının açılmasını ve Kars – Gümrü demiryolunun faaliyete geçmesini istiyor. Böylece bölgede durumu değiştirip Ermenistan’ı İran’dan ayırarak Türkiye’ye yöneltmek istiyor.

İran da boş durmuyor. Gürcistan ile yakından ilgilenmeye ve Abhazya sorununun çözümü için aktif bir tutum sergilemeye başladı.

Türkiye bu işin neresinde

Türkiye’nin Ermenistan ile ilişkilerinin şartları belli. Ermenistan, sözde soykırım iddialarından ve Türkiye’ye yönelik toprak talebinden vazgeçmeli. Dağlık Karabağ sorununun barışçıl yollarla çözümüne çalışmalı ve işgal altındaki Azerbaycan topraklarından kayıtsız şartsız çekilmeli.

Bu konularda Ermenistan ve diyasporadaki Ermeniler’in geri adım atmaya niyetleri yok.

Öte yandan Türkiye’de resmi çevrelerin son açıklamalarında, Karabağ ile ilgili şartlar dile getirilmiyor. Bu durum Azerbaycan’da Türkiye’ye karşı tepkinin doğmasına yol açıyor. Erivan’a yeni siyasi manevralar yapma imkanı sağlıyor. Kritik bir dönemde Azerbaycan’ı küstürmenin bir anlamı yok.