Greyfrut (grapefruit) turunçgillerdendir. Fakat bu grubun diğer üyeleri olan portakal, mandalina ve limondan önemli bir farkla ayrılır. O da ilâçlarla etkileşim konusudur.
İtiraf edeyim ki bu konu benim için yabancı idi. Torontolu dostumuz H. Tersakyan müteaddit e-mail’lerle dikkatimi bu konuya çekti. İncelemelerim onun haklı olduğunu gösterdi. İlâçlarla birlikte greyfrut suyu içmek veya meyvasını yemek riskli olabilir. İlâçların %60 ı ile birlikte greyfrut içilemez. Greyfrutla ilâç alımı arasına birkaç saat ara koymak da yeterli değildir. Çünkü alınan greyfrutun etkisi 24 saatten daha uzun sürmektedir.
Olay şöyle farkına varılmış: Kanadada, felodipin adlı tansiyon düşürücü ilâçla (ticari adı Plendil) alkol arasındaki ilişkiyi inceleme maksadı ile bir çalışmaya başlanmış. Tansiyonu yüksek hastaların bir bölümüne sadece ilâç, bir bölümüne de ilâçla birlikte alkol verilmiş. Alkolü greyfrut suyu içinde vermişler. Alkol ile birlikte alanlarda ilâç çok etkili olmuş, tansiyon çok düşmüş. Çalışmayı yapan ekip bunun üzerine alkolü greyfrut suyuna koymadan vermiş, bu düşüş görülmemiş. Bunun üzerine ilâçla birlikte sadece greyfrut verilmiş, kuvvetli tansiyon düşüşü yine görülmüş. Bu çalışmadan sonra greyfrutun diğer ilâçlara etkisi de araştırılmış. Kolesterol düşürücü ilâçların (Lipitor, Ator, Zokor,…), Norvasc, Adalat, Cozaar gibi tansiyon düşürücülerin, Diazem, Xanax gibi rahatlatıcıların, Hismanal, Zyrtec gibi allerji ilâçlarının, mide asidini azaltan omeprazol grubu ilâçların, Coumadin, aspirin gibi kan sulandırıcıların, Viagranın ve daha pek çok ilâcın etkilerinin greyfrutla arttığı tesbit edilmiş. Bu artış yüzdesi kişiden kişiye değişik olmakla birlikte en az %25 düzeyinde olduğu görülmüş. Bu birliktelik bazen ölüme bile neden olabilmiş. Özellikle Coumadin gibi kan sulandırıcı ilâçlarda çok kötü sonuca neden olmuş.
Kolesterol düşürücü ilâçları belirttiğim yazımdan sonra Harutyun dostumdan greyfrut ikazını aldım. İlâçların yan etkileri ve diğer ilâçlarla etkileşimleri konusunda hep titiz davranırım. Her an baş vurduğum Türk İlâç Rehberinden başka elimin altında Amerikan Drug Reference ve İngiliz Mims ilâç kitapları da bulunur. Konuyu bu kitaplarda tekrar baktım. Ne kitaplarda, ne de ilâçların prospektüslerinde greyfruta dair bir not bulabildim. Fakat internetten araştırınca konunun ciddi olduğunu gördüm ve size iletmeyi doğru buldum.
Ağız yolu ile alınan ilâçların ne kadarı kana geçer? Bazı ilâçların hemen hemen %100 ü geçerken bazılarının sadece %10 u geçer. Buna biyoyararlılık (bioavailability) denir. İlâçtan ilâca değiştiği gibi, aynı ilâç için kişiden kişiye de değişir. Yani belli bir miktar ilâç bazılarına yeterli, bazılarına yetersiz, bazılarına da fazla gelebilir. Bunda dolayı genel olarak düşük dozla başlanır.
İlâçların bağırsaktan emilmesini sağlayan enzimler mevcuttur. Greyfrutun içinde bulunan madde, bu enzimi uyarmakta ve emilen ilâç miktarı artmaktadır. Bu artışın yüzdesi kişiden kişiye değişiklik göstermektedir. Greyfrutta bulunan bu madde henüz tesbit edilememiştir. Bunun izole edilmesi her halde yararlı olacaktır. O takdirde, ilâçlara ilave edilmesi ile, daha az ilâçla daha çok etki elde edilebilecektir. Bizde grepfrut her halde az içilmektedir ki bugüne kadar böyle bir problemle karşılaşmadık. Bu bilgiden sonra aklıma gelen şu oldu. Her gün aynı miktar tansiyon ilâcını alan hastalarda bazen düşüş fazla olmakta, biz de bunu açıklayamamaktaydık. Acaba o gün grepfrut mu içtiler? Her halde konu yenidir ve yakında prospektüslere bu bilgi girecektir. İnsanların çoğu bir ilâç aldığına göre grepfrut satışları da birden düşecektir.
Yorumlar kapatıldı.