Aras yayinevinin son yayiladigi hankutzyal Kevork Pambukcuyan*’in makale ve yazilarinin toplandigi 4 ciltlik eserin ilk cildi olan «Ermeni kaynaklarindan tarihe katkilar – 1 – Istanbul yazilari » adli eseri okuduktan sonra bizce ônem arzeden üç noktaya tekrar temas etmek istiyoruz.
Hankutzyan** Kevork Pambukcuyan’la ilk kar$ila$mam 1985 enesi aralik ayinda badriarkaran’in alt katindaki küçük çali$ma odasinda olmu$tu. Rahmetlinin ki$iligi ve edebi, tarihi ara$tirmalara olan çok degerli katkilari bu kitapta kendini benden daha yakinen taniyanlar tarafindan yazilmi$. Burada hankutzyalla Feriköy’deki evine kadar e$lik ederken yolda konu$tugumuz bir konuya dönmek istiyorum.
Saint Joseph’te okurken bana edebiyet hocasi Necib Fazil Kisakûrek’in « Roman mimarisi » hakkindaki sorusuna olan cevabini anlatmi$, ama « Istanbul yazilari » kitabinda yer alan ve Tarih ve Toplum dergisinde 1997 de ölümünden sonra çikan « Saint Joseph’deki mûslim hocalarim » adli bir söyle$ide bu sorunun Necib Fazil’dan degil de tarih ôgretmeni Emin Âli Cavli’dan geldigini ögreniyoruz. Bu konuyu hankutzyal bana $ifahen yolda yagmurlu bir gün ak$am saatlerinde anlatmi$ti.
Ikinci nokta ise benim yeni ôgrendigim, Kevork Pambukcuyan’in Re$ad ekrem Koçu’yu nasil tanidigi ve hangi ortamlarda birlikte Istanbul ansiklopedisi ailesinde çali$tigi oldu. « Re$ad Ekrem Koçu’dan hatiralar » ba$ligindaki makalesi bu konuda çok ilginç ve o kadar da degerli bilgiler ihtiva ediyor. Bu degerli ansiklopedide Kevork Pambukcuyan’in ermeniler konusundaki verdigi bibliyografik ve tarihi bilgiler Türkiye’deki tarih ara$tirmacilari için e$i bulunmaz kaynaklar olarak kalacaklar. Bu makalede, geçen yazimda da belirttigim gibi Kevork Pambukcuyan’in degerli ara$tirmalarinin eseri ansiklopedi yazilarinin bir kismi, merhumun tabiri ile « ku$a çevrilmi$ » veya basilmami$, bilhassa « Ermeni Patirtilari » olarak adlandirilan ve 19 uncu asir sonlari ermenilerin söz verilen sosyal reformlarin gerçekle$tirilmesi için yaptiklari bir açikhava toplantisini « ayaklanma » sayip kanli bir $ekilde bastiran devleti hakli gösteren yazilarla Pambukcuyan kenara itilmi$ti. Bu durum Türkiye ansiklopedisinde Hagop Martayan (Dilaçar)in da ba$ina gelmi$ti.
Üçüncü ilgi çekici bir nokta ise Re$ad Ekrem Koçu’nun 17 inci asirda ölen « Koçi bey » ailesinden degil, ermeni Köçeoglu ailesinden geli$i oluyor. Re$ad Ekrem’in hasta yataginda Isa Mesih için $arap kadehi kaldiri$i ve ölümünden 40 gün sonra Kuzguncuk ermeni kilisesinde ruhuna ayin edilmesi istegini de ibretle okuyoruz.
Bu çok ilginç, edebi ve tarihi degeri büyük 4 ciltlik eserin diger üçünü de sabirsizlikla beklerken Aras yayinevine tekrar tekrar te$ekkürler.
Ohannik Akopcan
Ohannik.akopcan@francetelecom.com
Not :
*Rahmetli yazarin soyadi mezarindaki kitabede oldugu gibi « Pamukcuyan » degil , türkçe degi$meden evvel sôylendigi gibi « Pambukcuyan » olacak. Pambuk kelimesinin ermenicede « pambak » olarak sôylendigini de göz ônüne alirsak yazili$inin ve sôyleni$inin rahmetlinin ermenicede ismini yazdigi $eklinin daha özgûn oldugunu görürürüz.
** Hankutzyal ermenicede « rahmetli » anlamina gelir
Yorumlar kapatıldı.