Aras yayinevinin tercüme olmayan makale, hikâye ve roman türündeki bolsahay
yazarlarin eserlerinin sonuncusunu varbed Yervant Gobelyan’la kapayacagiz.
Yervant Gobelyan gençlik devrini Zaven Biberyan, Haygazun Kalusdyan gibi
ikinci dûnya harbi ba$larinda "20 tertip nafia askerligi" ile "Varlik vergisi
A$kale sûrgünleri" arasinda askere alinip muazzaf askerligi ile 3,5 sene
Balikesir Sindirgi taraflarinda da süren çetin mücadele ve haksizliklar devrinin
ku$agindan. Yazi hayatina $iir, "Carakayt" ve "Luys" gibi edebi dergilerde
hikäye tarzi yazilarla ba$layan varbed Gobelyan’i yeni gençlik Aras’da
yayinlanan hayeren "Gyanki Lusantzken" (hayatin kenar geçidinden) adli
eseri ile de taniyor.
Gyanki Lusantzken’de varbed, artik hayal dûnyasina kari$maya yûz tutmu$ 1940-
1950 Istanbul’undan bolsahaylarin günlük hayatlarindan renkli ve çok ilginç
kesitler sunuyor. Bu hikâyelerde Mahmudpa$a cakmakcilar yoku$unu, Beyazid’a
çikan yolu de içine alan ve oradaki kaybolan renkleri özgün tasvirlerle bizlere
aktari$i edebiyatimiza güzel bir boyut kazandiriyor. 25 kisa hikâyeden mûrekkep
bu güzel eseri burada varbedin tasvir san’atina misal olacak "I$un boçI inçu
ç’ergarir" (e$egin kuyrugu niçin uzamaz) adli parçasi ile sunalim.
Hikâye Cakmakcilar yoku$u sonunda Beyazid üniversite kapisi yakinlarinda olan
bir sütçû dûkkâninda geçer. Yuvan Yorgi Kiro veya kisaca Kirço
ismi ile mütenasip bir bulgar sütçü ve dükkâninda karisi ile ögle yemegi olarak
oradaki esnafa pirinç çorbasi, piyaz, plâki, toprak mahsulleri ofisi yagi ile
hazirlanmi$ patatesli yemekve çorbaya dogranan yarim somun ekmekten mürekkep
"tabldot" tarzi bir esnaf "a$evi" hizmetini sunar. Varbed Gobelyan’in bu esnaf
çerçevesindeki insanlari yerel renkleri koruyarak bir tablo gibi tasviri, çok
basit olaylari çekici bir üslupla aktarmasi, Kirço’nun hergün karisi ile didinip
hazirladigi bu yemekleri esnaf ve i$çilere sunarken yemek sonlarinda yenilenlere
pek dikkat etmeyerek verilen paralarla kifayet etmesi ve bu yûzden de bazilari
tarafindan aldatilmasi Istanbul’un bu çok canli ali$veri$ merkezindeki basit
insanlarin gûnlük ili$kilerini güzel bir tablo olarak ortaya çikarir. Kirço’nun
mü$terilerinin , yakinlardaki Antranik’in daha asri a$evine gelen mû$terilerden
nasil ayrildigi da varbed ince bir hicivle cümle aralarina ustaca yerle$tirir.
Bu güzel hikâye ilk olarak 1951 de "Carakayt" da yayinlanmi$.
Bu ilginç hikâyeler arasinda bir digeri de varbedin aile ya$antisindaki bir
dramin izlerini bize aktaran "Mersedes dekapotabl 71" adli ve 1972-1973
de yazilip yayinlanmami$ bir eseri…Cok gûzel ve lûks 1971 model ûstû açilir bir
Mersedes marka arabanin arkasindan varbed çocuklarinin nasil hayaller kurup,
göremedikleri sahipleri hakkinda nasil yaki$tirmalar yaptiklarini zevkle fakat
son paragrafinda büyük bir hüzünle okuruz. Ölen oglunun bu gûzel araba üstüne
kurdugu hûlyalari ve onun ümidli dü$lerini varbed çok usta ve içten bir sevgiyle
bize aktarir.
Varbed Gobelyan bolsahay edebiyatta 1950 lerden sonra kalan birkaç isimde
yerini saglami$ yazarimiz. Hay gençligin en azindan bu "Gyanki Lusantzken " adli
hikâyelerinin bir kisminin toplandigi bu eserini ana dilimizde okumalarini salik
veririm.
Varbed Gobelyan’a edebiyatimiza daha nice güzel eserler vermesi dilegi ile bu
fasli kapiyoruz.
Tüm Hyetert okuyucularina iyi bir yaz dönemi dilegi ile,
Ohannik Akopcan
Temmuz 2002
Yorumlar kapatıldı.