ERİVAN İZLENİMLERİ(1)
Ermenistan’a,Kafkasların Güvenliği konusunda Nato ile bir ermeni sivil toplum örgütünün ortaklaşa düzenledikleri konferansta tebliğ sunmak için davet edilmiştim.CNNTÜRK de hem muhabir hem kameraman yolladı.24 Nisan Ermeniler için soykırım anma günü.Büyük bir anıt yapmışlar;müze ile beraber.Şehrin tepesinde.Karşıda Ağrı dağı duruyor.
Sanki bütün Ermenistan törende idi.Şehirde hayat durmuştu.Etkileyici bir tören.Filarmoni orkestrası da orada.Şef 1962’de İstanbul’dan giden Çekiçyan.Konuyu bilmeyen herkes inanır soykırıma;siz sözde soykırım deseniz de..Bütün dünya inanıyor.Akşam ise soykırım kurbanları için Verdi’nin Requiem’ı çalınıyor.
Bu, Türkiye için görmedikçe algılanamayacak büyüklükte bir dış politika sorunu.Tarihçiler incelesin deyip kitap basmakla hal edilecek bir şey değil.Bu büyüyü,tılsımı sarsacak bir şey yapmak lazım.Boğayı boynuzundan tutmak gerek.Toplantıda ve Ermeni televizyonuna verdiğim mülakatta Ermenilerin dikkatini çeken iki şey söyledim: Soykırım iddialarını incelemek için uluslar arası saygın bir komite kurulmalı; içinde tarihçi ve hukukçular yer almalı. Ayrıca Türkiye sınırı açmalı ve ticaret yapmalı.
Ermeniler komite konusunda şaşırdı.Neyi araştıracak,soykırım gerçek diyorlar.Ben öldürülen Türkler ne olacak diye sordum.Madalyonun öbür yüzünden habersizler.Türkiye bu öneriyi uluslar arası planda teklif eder ve Ermeniler kabul etmezse sıkışırlar.Türkiye bunun gerçekleşmesi için çaba sarf etmeli.Başka yolu yok bence.Bilmiyordum: buna benzer bir teklifi Oxford’dan bir Profesör önermiş ve ermeniler memnun kalmamış.
Ermenistan ekonomik yönden çökmüş.3,5 milyon olan nüfus 2 milyona inmiş.Düzgün mağaza veya bakkal bile yok.Nefes borusu Türkiye.. Denebilir ki boğulsunlar..Türkiye eğer Kafkaslarda bir rol oynamak ve Azeri-Ermeni sorununa çözüm bulunmasına katkıda bulunmak istiyorsa bunu yapmalı.Boğulsunlar görüşü dar açıdan meseleye bakan görüş.Meseleye geniş ve uzun vadeli bakmalı.Sınırı açarsa ihracaat ilk elde 300-400 milyon dolar olur.Oradaki Büyükelçiler de aynı kanıda.Amerika’daki dispora orta ve uzun vadede Ermenistan’ı boğdurtmaz.Türkiye sokaktaki adamın gönlünü kazanmalı.Bence tam zamanı..İlk elde demiryolu ve arkadan karayolu açılmalı:Azerbaycan Devlet Başkanına bunu anlatmalı ve ikna etmeliyiz.Türkiye’den giden ermeniler Türkiye’ye sevgi ile,yerleşik ve Türkiye ile ilişkisi olmayanlar hınçla ve Amerika’daki ermeniler ise nefretle bakıyor Türkiye’ye… Türkiye geniş açıdan konuya bakabilme becerisini göstermeli.Öbür yol kolaycılık olur ve netice vermez..Kendisini 10 yıldan fazla bombalayan Amerika’ya Vietnam geniş açıdan bakabiliyorsa,Türkiye de aynı beceriyi gösterebilmeli.
ERİVAN İZLENİMLERİ(2)
Devam edelim izlenimlere..Türkiye mutlaka ermeni gazeteci,genç ve sivil toplum örgütlerini Doğu’ya Türk-Ermeni çatışmalarının yer aldığı bölgelere götürüp madalyonun öbür yüzünü anlatmalı.Bilmiyorlar.Bunun karşılıklı katliam olduğunu anlatmalıyız.On binlerce insan öldü her iki taraftan..Bu facianın dokunmadığı ev ,aile bulmak pek zordur. Soykırın anıtına gelenler ağaç dikiyor.Baktım 1,5 milyon ermeninin anısana diyor plaketler.Halbuki Ermeniler 1919 Versailles Barış Konferansına 300 bin rakkamını vermişlerdi.Prof.Hovanassian rakkamı yükselttirmiş.Bir insanın ölümüne dahi üzülürüm ermeni olsun Türk olsun; o nedenle 300 bini küçümsediğim sanılmasın.Ancak, bu rakkam konusu Hovanassian’ı zora sokuyor.Osmanlı demografisi üzerinde en büyük uzman Prof.Justin Mc Carthy ile televizyona çıkmayı herhalde bu nedenle kabul etmiyor Prof.Hovanassian…
Kısacası ermeniler anma gününü şiirsel bir düzeye getirmişler.Anıta onbinlerce lale konuyor.Kırmızı lalelerin içindeki siyah tohum acıyı simgeliyor.Koçaryan beyaz karanfil bıraktı.Anıttaki ateş 24 saat yanıyor.Ermeniler her konuda kendilerinin masum olduğuna inanıyorlar.Toplantıda cevaben “hiç birimiz masum değiliz”dediğimde pek anlayan oldu mu bilemiyorum.Ama anlayan anlar…
Sınırı açmadık. Ermenistan eski Cumhurbaşkanı Ter Petrossian bu yüzden seçimi kaybetti.Nasıl Arafat Ehud Barak barış yapmadı ve Sharon’u iktidara getirdi ise biz de Ermenistan’da aynı şeyi yaptık.Sınırı kapalı tutuyoruz;Ermenistan İran ile anlaştı ve doğal gaz boru hattı inşa ediliyor.Sıkışan devletler bir yolunu bulur.Bu nedenle, etkin olmak istiyorsak sınırı açmak ve ticareti başlatmak gerek.
Ruslar henüz Kafkasların istikrara kavuşmasından yana değiller.Sanılıyor ki bölgede Rus nüfuzu böyle devam eder.İstikrarsızlık Çeçenistan’a da yayılıverdi.Ruslar Gürcüleri bundan sorumlu tutuyor.Toplantıda Gürcüleri savunmak bana düştü.Rus iddiası bizim sosyal sigortalar sistemindeki tıkanıklığı Suriye’ye bağlamak gibi bir şey..Gürcüler ile Abhazalar arasındaki sorunu da kaşıyan Ruslar şimdi her iki tarafın güvenine bir tek Türkiye sahip diyor.Dışişleri bir ara bu konuda İstanbul’da toplantı düzenledi;girişimlerde bulundu..Neden durduk şimdi?
Ermeniler ayrılıkçı Yukarı Karabağ’ı bağımsız yapmışlar.Onu da KKTC gibi tanıyan yok. Zaten Aliev Çiller’e Ermeniler sizden öğrendi demişti.Ermeniler de KKTC örneğini veriyor.
Türkiye’nin Kafkaslarda önemli rolü olduğunu Ruslar da kabul ediyor.Galiba bir biz haberdar değiliz.Ermenistan ile ilişkileri bu nedenle normalleştirmeliyiz ve bunun nedenlerini Azeri kardeşlerimize anlatmalıyız.Şu sırada Ermeni-Azeri sorununu çözme konusunda hareket yok.Ermeniler statükodan memnun.Azeriler ise bekliyor.Geçen yıl Florida’da toprak değişimi konusunda anlaşılan iki lider mutabakata varmış;ancak halka kabul ettirmek konusunda kuşkulular.Bu nedenle,Türkiye aktif olmalı ve Kafkaslar’daki sorunlar için üç Kafkas ülkesine ilaveten Türkiye,İran,Rusya,ABD ve AB’nin de katılacağı bir uluslar arası Konferans toplanmalı.Üç ülkeye sorunları çözmede yardımcı olmalıyız.Türkiye kıpırdanmalı.Biliyorum: Dışişlerinde ya başarıya ulaşamazsak endişesi olabilir.Gene de denemeye değer:reklam getirisi olmasa da…
Yorumlar kapatıldı.