Nermin Yurteri/Ankara-NTV
6 Aralık— Hükümet, Ermeni iddialarına karşılık vermek için Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü’ne “Ermeni Meselesinin Siyasi Tarihçesi” adlı bir kitap hazırlattı. Osmanlı döneminde Tiflis Büyükelçiliği görevinde bulunan Münir Süreyya beyin o dönemde hazırladığı Ermeni raporunu içeren kitapta, Ermenilerin faaliyetleri, siyasi ve diplomatik girişimleri, islahat girişimleri tüm ayrıntılarıyla ve belgeleriyle inceleniyor.
Kitabın içeriği Osmanlı döneminde Tiflis Büyükelçiliği yapan Münir Süreyya beyin 1916’da tamamladığı ve toplam 194 sayfadan oluşan rapora dayanıyor.
Raporda Osmanlı devletinin 1877-78 Osmanlı-Rus savaşında yenilgiye uğramasının ardından imzalanan Ayastefenos anlaşması ve daha sonra onun yerini alan Berlin anlaşmasında Ermenilerle ilgili islahat yapılacağı sözünün ilk kez yer aldığına dikkat çekiliyor.
Böylece Ermeni sorunun uluslararası anlaşmalara girmek suretiyle Osmanlının kendi egemenlik hakları içinde çözebileceği bir iç sorun olmaktan çıktığı ve Rusya ve İngiltere’nin müdahale aracı olarak kullanacakları bir sorun haline dönüştüğü belirtiliyor.
OSMANLICA BELGELER
Kitapta Ermeni meselesinin uluslararası bir sorun olmasından başlayarak Birinci Dünya Savaşı’nın başlangıcına kadar geçen sürede meydana gelen gelişmeler üç ana bölümde ele alınıyor.
1. bölüm İngiltere, Fransa, Rusya, Almanya, Avusturya -Macaristan ve İtalya sefirlerinin Hariciye Nezareti’nde verdikleri 11 Haziran 1880 tarihli ortak notayla başlıyor.
Notada Van, Diyarbakır, Bitlis, Erzurum ve Sivas vilayetlerince resmen yapılan nüfus sayımı sonucunda yüzde 17 Ermeni, yüzde 4 diğer gayrimüslim cemaatler, yüzde 79 oranında da Müslüman olduğu, Ermenilerin bulunduğu Doğu Anadolu vilayetlerine yapılacak islahatlarla ilgili adı geçen sefirlere sürekli bilgi verileceği ifade ediliyor.
Kitabın 2. bölümünde 1894 yılındaki Sason isyanı ile başlayan olaylar anlatılıyor.
Son bölümde ise 1912’den başlayarak 1914’e kadar yaşanan gelişmeler değerlendiriliyor.
Kitapta dönemin arşiv belgeleri (Osmanlıca) kopyalarıyla yer alıyor. Kitapta Ermeni sorununun ortaya çıkışı, bu sorunun büyümesindeki devletlerin rolü, siyasi ve diplomatik girişimler, islahat teşebbüsleri, Ermenilerin faaliyetleri resmi belgelerle ortaya konuyor.
KİTAP MUHATAPLARA GÖNDERİLİYOR
Osmanlı döneminde Ermeni vatandaşların devletin Darphane ve Baruthane gibi önemli müesseselerinin başına geçtiklerine, Osmanlı devletince özel hizmetlerde ve emniyet gerektirecek işlerde görevlendirildiklerine de dikkat çekiyor.
Ermeni meselesinin siyasi tarihçesi kitabı tüm büyükelçiliklere, yurtdışındaki temsilciliklere, Avrupa Parlementosu’ndaki yetkililere ve Fransa’daki muhataplara gönderiliyor.
Yorumlar kapatıldı.