Hıristiyanlık tarihinde Ermenistan’ı ziyaret eden ilk Katolik Kilisesi lideri olan Papa İkinci John Paul, dün Erivan’da Türkiye’nin karşı çıkmasına rağmen, sözde soykırım anıtını ziyaret etti. Papa, günlerdir beklenen konuşmasında ise uluslararası literatüre uygun şekilde ‘‘soykırım’’ sözcüğünü anmadığı için Ermenileri hayal kırıklığına uğrattı. Ancak konuşması yeterince sert oldu. Papa, anıtı ziyareti sırasında, ‘‘Geçen yüzyılın başında yüz binlerce Hıristiyan Ermeninin katledilmesi, Katolik Kilisesi’ni dehşete düşürmüştür’’ dedi.
Ermenistan, uzun zamandır Papa’nın Erivan’daki anıtta yapacağı konuşmada ‘‘soykırım’’ sözcüğünü anması için Vatikan’a baskı uyguluyordu. Vatikan kaynaklarının bildirdiğine göre Ankara da ‘‘soykırım’’ sözcüğünün anılmaması için baskı yapıyordu. Papa, konuşmasında ‘‘Ermenilere insanlık dışı, korkunç bir şiddet uygulandığını’’ söylemekle yetindi.
USTALIKLI MANEVRA
Türkiye ile Ermenistan’ın baskısı altında kalan Vatikan, diplomatik bir hileye başvurdu. Papa İngilizce yaptığı konuşmada Ermenicede soykırım sözcüğüyle eşanlamlı olan ‘‘Metz Yeghern’’ kavramını kullandı. Ancak bu kavram İngilizceye çevrildiği zaman ‘‘büyük felaket’’ anlamına geliyor.
Dün sabah kalabalık bir heyetle, Ermeni Kilisesi Patriği II-Garegin ile sözde soykırım anıtına giden Papa, törende hazır bulunan Charles Aznavour’un söylediği ‘‘Ave Maria’’ parçası eşliğinde anıta çelenk koydu. Papa daha önce ‘‘1915 yılında hayatını kaybeden Ermeniler anısına’’ dua da okudu. Papa’nın sözde soykırım anıtına gidişinin birkaç yıldır planlandığı da ortaya çıktı. 2000 yılı Ekim ayında Vatikan ile yoğun temasa geçen Ermeni Kilisesi ortak bildiri imzalamıştı. Bildiride ‘‘20 yüzyıl aşırı şiddet kullanımıyla geçti. Ermeni soykırımı yüzyılın devamında işlenen kábusların habercisi oldu’’ deniyordu.
Koçaryan her zamanki gibi
Papa’nın Ermenistan ziyareti, Ermenilerin istediği gibi gerçekleşmedi. Ama Ermenistan Devlet Başkanı Robert Koçaryan, Katoliklerin gazetesi ”Avvenire‘‘ye bir demeç vererek memnuniyetini dile getirdi. Koçaryan ‘‘Tarihi gerçekler kabul edilmedikçe geçmişin yaralarını sarmak mümkün olmaz. Vatikan bu yönde çok önemli bir adım atmıştır. Otoritesi yüksek Kilisenin bu davranışı uygar dünyanın dikkatini birdaha konu üzerine çekecektir’’ dedi.
VATİKAN’A NOTA
Türk halkını hiçe saydınız
Ankara, Ermenistan’a yaptığı ziyarette Papa II. Jean Paul’ün sözde soykırım anıtını ziyaret etmesine sert tepki gösterdi. Türkiye, hem Ankara, hem de Vatikan’da girişim yaparak Papa’nın bu davranışını kınayan notasını Vatikan yönetimine iletti.
Papa II. Jean Paul’un, Ermenistan’a yapacağı ziyaret öncesi Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer’e verdiği sözü tutmadığı da ortaya çıktı. Ankara’nın bu ziyaretle ilgili olarak daha önceden, Papa’nın sözde Ermeni soykırımı anıtını ziyaret etmesi durumunda bundan Türkiye’nin büyük üzüntü duyacağı yönünde uyardığı bildirildi.
Bu girişim üzerine Papa’nın kendi imzasını taşıyan kısa bir mektubu Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer’e göndererek, ‘‘Endişe etmeyin’’ ifadesini kullandığı öğrenildi. Ancak Papa, bu sözünü tutmayarak, dün sözde soykırım anıtını ziyaret etti.
Türkiye Vatikan yönetimine ilettiği yazısında, Papa’nın Ermenistan’ı mutlu etmek için sözde soykırım anıtını ziyaret etmesiyle, Türk halkını, Türk Hükümeti’ni hiçe sayıp, Türk tarihini karalayan bir tutum sergilemesinden duyduğu üzüntüyü bildirdi. Türkiye’nin notası Vatikan’da Büyükelçi Altan Güven tarafından Papalık Makamına iletildi.
Yorumlar kapatıldı.