Uzerine Mesih Isa’nin gerildigi tarihi Hac’in, Imparator Konstantin’in annesi Ana Kralice Helena tarafindan bulunusunun anisi dun dunyadaki tum Ermeni kiliselerinde “Kyud Hac” yortusuyla kutlandi.
Surp Astvadzadzin Patriklik Kilisesi’ndeki torenlere Patrik Mesrob II Hazretleri riaset etti. Surp Badarak’i Der Drtad Kahana Uzunyan sundu. Vartkes Pestilciyan ve Rober Kucukakbulut’un sargavak olarak gorev aldigi torende, ilahileri Kumkapi, Bakirkoy ve Samatyali okuyucular Der Krikor Kd. Kahana Damadyan’in onderliginde seslendirdi.
Gunun anlam ve onemini belirten vaazi, Peygamberlerin ve Havarilerin kitaplarindan bolumler okuduktan sonra veren Patrik Hazretleri, once Kralice Helena’nin 326 yilindaki kesif seferini anlatti.
Pentekost mucizesinden sonra Kutsal Ruh’la donanip guclenen havariler yasamlari pahasina Mesih’in Incil’ini o zaman bilinen dunyanin her kosesine yaymaya basladilar. Mesih’in Kilisesi kisa zamanda Anadolu’nun dort bir kosesinden Kafkaslar’a, Italya’dan Britanya’ya, Misir’dan Habesistan’a, Mezopotamya’dan Hindistan’a kadar yayildi. Havariler her gittikleri yerde belli bir sure kaliyor, olulerden dirilen Mesih’in Incil’ini vaaz ediyor,
yerel takipcilerden bazilarini yeni kiliseleri yonetmeleri icin episkopos takdis ediyorlardi. Bu primitif kiliseye zamanla Resuli Kilise (Arakelagan/Apostolik) adi verildi. Imparatorlar ve Krallar Mesih’in Kilisesi’nin manevi gucunden rahatsiz olduklari icin, tam 250 yillik uzun bir donem zarfinda Kilise ve genelde Hristiyanlik bir varolus mucadelesi verdi. Ermeniler’e de Mesih’in Incili’ni havarilerden Surp Tateos ve Surp Partogomeos tasidilar, ve Ermeni tarihine “Ermeniler’in Ilk Aydinlaticilari” sifatiyla gectiler. Kilise tarihine gore, her ikisi de Ermeniler tarafindan sehit edildi. Ancak onlarin ektigi tohumlar bosa gitmedi. Hristiyanlik, Ermeniler arasinda yayilmaya devam etti. 250 yil suresince bircok aziz
insan, inanclari yuzunden katledildiler.
“Ermeniler’in Ikinci Aydinlaticisi” sifatiyla tarihe gecen Surp Krikor Lusavoric’in cabalari ise Kral Drtad III tarafindan Mesih’in Resuli Kilisesi ‘sinin resmen taninmasina yol acti. Ermeni Kralligi, Kral Drtad’in Firat’in kollarindan Muratsu’da (Aradzani) vaftiz olmasiyla Hristiyanligi resmi devlet dini olarak kabul etti. 2001 yilinda 1700’ncu yildonumu kutlanacak olan bu olay, zamanin anti-Hristiyan super gucleri olan Roma ve Pers imparatorluklari arasinda tampon bolge konumundaki Ermeni Kralligi’nin tarihinde yeni bir donem acti. Bu kritik donem, Imparator Konstantin’in 312 yilinda yayimladigi Milano Fermani ile nisbeten rahatladi. Konstantin Hristiyan inancini ve kilisesini Imparatorlugu’nda “serbest din” olarak ilan etti. Hristiyanligi benimsedikten 11 yil sonra, buyuk komsularindan hic olmazsa birinin Hristiyanligi serbest din ilan etmesiyle rahatlayan Ermeni Kralligi, bu durumu endise ve supheyle izleyen Pers Imparatorlugu ile de yogun diplomatik iliskilerle yatistirmak durmundaydi.
Mesih Isa’ya gonlunu veren Roma Imparatoru ise, seleflerinin Hristiyanlar’a ve Kilise yoneticilerine ettigi eziyetleri bagislatmak istercesine kiliseler insa ettirmek uzere devlet hazinesinden yuklu meblaglar harcamaya basladi. 325 yilinda Iznik’te toplanan Evrensel Kilise Konsili’nden hemen sonra, imparatorun annesi Kralice Helena Filistin’e giderek, Mesih Isa’nin yasamiyla ilgili tum kutsal yerleri kesfetmeye basladi. Yerel gelenekler dogrultusunda o zaman kucuk bir sehir olan Kudus’un kenarindaki Golgotha tepesinin yakinlarindaki bir hurdalik-coplukteki kazilarda uzerine Mesih’in gerildigi bos Hac’i kesfetti. Kudus Patrigi Kuregh (Cyril: 349-386) kaleme aldigi anilariyla bu olayi tarihe mal etti. O zamanin Hristiyanlari icin bu buyuk bir olaydi. Onlar icin bu Hac en buyuk Kutsal Emanet’ti, cunku Mesih’ in yasam veren Kani onun uzerine dokulmustu. Diger Kiliselerin 3 Mayis’ta kutladiklari bu yortuyu, Ermeni Kilisesi kendi kilise takvimine gore 26 Ekim
‘e en yakin Pazar gunu kutluyor.
Yortunun tarihle ilgisini acikladiktan sonra, Patrik Hazretleri kilise uyelerine Surp Bogos Arakyal’in (Havarilerden Aziz Pavlos’un) Korint’teki Kilises’ye yazdigi Birinci Mektup’tan bir bolumu aktardi. “Yahudiler dogaustu belirtiler ister, Yunanlilar ise felsefe ararlar. Ama biz, carmiha gerilmis olan Mesih’i tanitiyoruz. Yahudiler bunu bir yuzkarasi, inanmayanlar da sacmalik sayarlar. Oysa Mesih, cagirilmis olanlar icin, ister Yahudi ister Yunanli olsunlar, Tanri’nin gucu ve Tanri’nin bilgeligidir. Cunku Tanri’nin ‘sacmaligi’ insan bilgeliginden daha ustun, Tanri’nin ‘zayifligi’ insan gucunden daha gucludur” (ayet 1.18-25). Patrik Hazretleri, konusmasina yine Bogos Arakyal’in sozleriyle son vererek soyle dedi: “Mesih Isa bizim icin ilahi bilgelik, dogruluk, kutsallik ve kurtulustur. Iste bu nedenle, bugun bizler de ruhani atalarimizla birlikte ayni imanla ‘Ovunen, Rab ile ovunsun’ diyoruz.”
Torenden sonra, Patrik Hazretleri ilk once Efrim Bag baskanligindaki Surp Astvadzadzin Kilisesi Vakfi uyeleri, daha sonra da Tbrats Tas uyeleriyle birlikte ayri ayri gorusme olanagi buldu.
Kyud Hac Yortusu’nu Patrik Vekili Basepiskopos Sahan Srpazan Uskudar Surp Hac Kilisesi’nde, Ruhani Kurul Baskani Episkopos Aram Srpazan ise Narlikapi Surp Hovhannes Avedaranic Kilisesi’nde kutladi.
Sozluk
apostol = gonderilmis, arakyal, resul
apostolik = arakelagan, resuli
arakelagan= resuli, apostolik
arakyal = gonderilmis, misyoner, resul, havari
asagerd = sakirt, ogrenci, havari
der = 1)Rab, 2)efendi ya da bey (insanlaricin)
episkopos = yebisgobos, gozetmen, bakan,
kilisenin ucuncu ve son buyuk rutbesi
hedevort = takipci
kahana = kilisenin ikinci buyuk rutbesi,
evlilere papaz, kesislere ise rahip
denilir
krikor = gregoryos, artun, aydin, ayik, uyanik,
kyud = kesif, bulus
lusavoric = aydinlatici, nur sacan
sargavak = diyakon, diyakos, diyakonos, kilisedeki
birinci buyuk rutbe (ikinci buyuk rutbe
papaz/rahip, ucuncu ve son buyuk rutbe ise
episkopos'luktur, diger tum unvanlar gorev
ya da makamlari belirtir)
surp = aziz, kutsal
tas = 1) ders, 2) grup, sinif
tasaran = 1) dershane, 2)sinif
tbir = okuyucu, kilisede ilahi okuyan gorevli
tbrats = tbirlere ait
Yorumlar kapatıldı.