ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, Türkiye’den Ayasofya’nın yeniden müzeye dönüştürülmesini talep etmek için geliyor olamaz mı?
Konuk Bakan Pompeo’nun çantasında; Ayasofya’nın yanı sıra Kariye Müzesi’nin camiye dönüşmesine ve Heybeli Ruhban Okulu’nun açılmamasına Amerikan yönetiminin itirazları yer alıyor.
İddialar bu yönde…
★★★
ABD Dışişleri Bakanı, Pompeo’nun 13-23 Kasım tarihlerinde yapacağı Avrupa ve Orta Doğu ziyaretinin ikinci durağı Türkiye olacak.
Pompeo’nun bu ziyarette Türkiye hükümetinden hiç bir yetkili ile görüşmeyeceği ilan edildi.
ABD Dışişleri Bakanlığı’ndan bir yetkilinin, Pompeo’nun Türkiye ziyaretinde sadece Hristiyan Ortodoks dünyasının Ruhani Lideri Fener Rum Patriği Bartelemous ile görüşecek olmasının; “program sıkışıklığından” ve bu ziyaretin “dini özgürlüklere odaklı” olmasından kaynaklandığı iddiası kamuoyuna yansıdı.
★★★
Hafta içinde İstanbul’a gelmesi beklenen Pompeo’nun, Türkiye temasını “dini özgürlükler” başlığına kilitlemesi, ABD’nin seçilmiş Başkanı Joe Biden‘ın kampanya sürecinde (6 Ekim) yaptığı şu çağrıyı anımsatıyor:
“Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a, Ayasofya’yı camiye dönüştürme kararını tersine çevirmesi ve bu değerli eseri eskiden olduğu gibi müze statüsüne döndürerek Ortodokslar da dahil herkes için eşit erişim sağlaması için çağrıda bulunuyorum.”
Biden, Ayasofya’nın 24 Temmuz’da ibadete açılmasından 13 gün önce yaptığı yazılı açıklamasında şu sözlere yer vermişti:
“Ayasofya pek çok inançtan insan için çok değerli bir kutsal mekan ve mimari bir harika. 85 yıldır müze olması sayesinde dünya genelindeki insanlara ziyaret etme, hayranlık duyma ve dua etme şansı tanıyordu. 1985’ten bu yana da UNESCO Dünya Mirası Listesi’ndeydi. Türk Hükümeti’nin Ayasofya’yı camiye dönüştürme kararından büyük üzüntü duydum. Cumhurbaşkanı Erdoğan’a kararından dönmesi ve bu değerli yerin müze statüsünü koruması çağrısı yapıyorum.”
★★★
Danıştay 10. Dairesi, açılan bir dava sonrasında Ayasofya’yı müze yapan 24 Kasım 1934 tarihli Bakanlar Kurulu kararını iptal etmişti.
Kararla birlikte Ayasofya’nın müze statüsü kaldırılıp, ibadet yolu açılmıştı.
Ayasofya’dan önce, Fatih’teki Kariye Müzesi’nin de yine Danıştay kararıyla ibadete açılmasının önündeki yasal engel kaldırılmıştı.
6. yüzyılda inşa edilen Kariye, Sultan II. Beyazıd tarafından 1511 yılında camiye çevrilmiş ve Bakanlar Kurulu kararı ile de 1945 yılında müzeye dönüştürülmüştü.
Diyanet İşleri Başkanlığı, 75 yıl sonra 30 Ekim’de kılınması beklenen ilk namazı belirsiz bir tarihe ertelendi.
★★★
13 Kasım’da Fransa’da ilk temaslarını gerçekleştiren Pompeo’nun izleyeceği rota belli: Türkiye, Gürcistan, İsrail, Birleşik Arap Emirlikleri, Katar ve Suudi Arabistan.
Bu ziyaretle ilgili olarak ABD Dışişleri’nin 10 Kasım’da yaptığı açıklamaya ilk tepkiyi, Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Hami Aksoy dile getirdi.
Aksoy, Pompeo’nun Türkiye ve bölgedeki dini meseleleri görüşeceğini belirtmesinin ardından, “ABD’nin önce aynaya bakması ve kendi ülkesindeki ırkçılık, İslam düşmanlığı ve nefret suçları gibi insan hakları ihlallerine gereken hassasiyeti göstermesi daha doğru olacaktır” açıklamasında bulundu.
★★★
Restorasyonu tamamlanan Sümela Manastırı’nın 2 Haziran’da yeniden ziyarete açılması ve Hristiyan alemine bir günlük de olsa ibadet olanağı tanınması “dini özgürlükler” eleştirilerine “ön alma” olarak yorumlanmıştı.
Bartholomeos Cumhurbaşkanı Erdoğan’a Sümela “tadilatından” dolayı teşekkür etmişti.
Pompeo “Orta Doğu turuna” Paris’ten başladı!
Pompeo‘nun ana çerçevesi “Orta Doğu ülkelerinden” oluşan ziyaretinin tek istisnası dün ayak bastığı Paris oldu.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron‘la teması iki yönüyle dikkat çekiyor:
Birincisi; ülkede Müslüman toplulukla yaşanan gerginliğin terör eylemlerine yataklık etmesi.
İkincisi; Trump yönetiminin “Paris İklim Anlaşması”ndan çıkması…
★★★
ABD yönetiminde devir teslim 20 Ocak’ta olacak. Pompeo’nun bu aralıkta ABD mesajını bölge ülkelerinin liderlerine taşıyan bir tura çıkması, akla “Beyaz Saray anahtarının bir eşi Biden’da mı?” sorusunu getiriyor ki; cevap soruda saklı.
ABD ile Türkiye sofrasındaki sıcak patates: S-400
Joe Biden‘ın Türkiye gündemi üzerine BBC News Türkçe’de, ABD seçimlerinden 3 gün sonra sofrasındaki sıcak patatesleri sıralayan bir analiz yer aldı:
■ ABD Kongresi’nin aralık ayı ortasına kadar yasalaştırmayı öngördüğü 2021 Ulusal Savunma Yetkilendirme Yasası (NDAA), Rusya’dan S-400 hava savunma sistemi satın alan ve denemesini de yapan Türkiye’ye yaptırım uygulanmasını içeriyor.
■ Diplomatik kaynaklar, yasanın Amerikan Kongresi’nin her iki kanadında da 3’te 2’lik bir çoğunlukla onaylanma olasılığına ve böylece Başkan Trump’ın yasayı veto edemeyeceğine dikkat çekiyorlar.
■ Yaklaşık 740 milyar dolarlık bir bütçeyi içeren NDAA, ABD Savunma Bakanlığı’nın 2021 yılı planlaması, Amerikan ordusuna yapılan harcamalar ve dünyaya yayılmış birliklerinin stratejik konumu gibi maddeleri içeriyor.
■ Yasanın 1292 sayılı bölümü, 2017 Ağustos’unda Başkan Trump’ın onayıyla yürürlüğe giren Amerika’nın “Hasımlarına Yaptırımlar Yoluyla Karşı Koyma Yasası”nın (CAATSA) Türkiye’ye karşı uygulanmasını kapsıyor.
■ CAATSA kapsamında, yaptırım uygulanan kişi ve kurumlara dış ticaret finansman desteğinin kesilmesi, ABD ve uluslararası mali kuruluşlardan kredi verilmemesi, mali kurumlara ABD Merkez Bankası ile doğrudan alışveriş yapma izni verilmemesi, döviz üzerinden işlem yapılmasının yasaklanması gibi yaptırımlar yer alıyor.
■ ABD Kongresi’nin geçen yıl yasalaştırdığı savunma yetkilendirme yasası da S-400 satın alan Türkiye’nin F-35 programından çıkartılmasını öngörüyordu.
Bu analize ek olarak şunu da belirteyim ki; Biden’ın Diplomasi Danışmanı Michael Carpenter‘ın “Türkiye’yi köşeye sıkıştırmak ya da yaptırımlar yoluyla ekonomisini çökertmek arayışında olmadıkları” sözleri 11 Kasım’da medyaya yansıdı.
İlk yorum yapan siz olun