Ayasofya Vakfiyesinde Ermeni Taşınmazları

Mükremin Kızılca

Fatih’in Ayasofya Cami Vakfiyesi 19. Bölüm

(Fatih Sultan Mehmet Han’ın Ayasofya Vakfiyesinde, vakfa mülkiyeti veya geliri bağışlanan pek çok taşınmazdan söz edilmektedir. Bunlar arasında Ermenilere ait olanlar da vardır.)

Papazoğlu Mahallesinde üç yanı yolla çevrili birisinin üstünde oda bulunan üç bitişik ev.

Papazoğlu Mahallesinde yolla çevrili birisinin üstünde oda bulunan üç bitişik ev.

Papazoğlu Mahallesinde üç yanı yolla çevrili üstünde oda bulunan yer ev.

Papazoğlu Mahallesinde üç yanı yolla çevrili birisinin üstünde oda bulunan üç bitişik ev.

Ermeni Şadi Bey Mahallesinde üç yanı yolla çevrili ikisinin üstünde oda bulunan üç bitişik ev.

Ermeni Şadi Bey Mahallesinde yolla çevrili üstünde oda bulunan bir ev.

Ermeni Şadi Bey Mahallesinde Aziz Benbak Kilisesine sınır, birisinin üstünde oda bulunan üç bitişik ev.

Kapıcı İlyas Mahallesinde kaleye sınır, birbirine bitişik altı ev.

Üç tarafı yola sınır, birisinin üstünde oda bulunan bitişik beş ev.

Mühtedi Mehmet el-Ases Mahallesinde üçünün üstü odalı bitişik sekiz ev.

Mühtedi Mehmet el-Ases Mahallesinde, üç taraftan yola cephe, bir ev.

Papazoğlu Mahallesinde yolla çevrili, altı bitişik ev.

Papazoğlu Mahallesinde kuyumcu Frenk mülküyle sınır üstünde oda bulunan bir ev.

Papazoğlu Mahallesinde yolla çevrili birisinin üstünde oda bulunan sekiz bitişik ev.

Papazoğlu Mahallesinde yolla çevrili iki ev.

Mühtedi Mehmet el-Ases Mahallesinde yolla muhat bitişik üç ev.

Silahçı Cemaloğlu Mahmut Mahallesinde, kale duvarına bitişik, üçünün üstü odalı, yedi yapışık ev.

Silahçı Cemaloğlu Mahmut Mahallesinde, yolla çevrili, birinin üstü odalı, üç yapışık ev.

Papazoğlu Ermeni Mahallesinde üç tarafı yola cephe, ikisi odalı bitişik beş ev.

Papazoğlu Ermeni Mahallesinde yola cephe, bitişik üç ev.

Papazoğlu Ermeni Mahallesinde yola cephe, bitişik iki yer ev.

Alaparda Mahallesinde üç tarafı yola cephe, biri odalı, bitişik iki ev.

İlyas Abai Mahallesinde yola cephe, biri odalı, bitişik altı ev.

İlyas Abai Mahallesinde yola cephe, bitişik iki ev.

Melek Hatun Mahallesinde Kasap Mehmet mülküne ve üç taraftan yola cephe, bitişik iki ev.

Bütün adı geçen bu gayrimenkuller, -Allah belalardan ve afetlerden muhafaza buyursun- Galata Kalesi (şehri) içindedir. Köylerinde, yaylalarında ve merkezinde bulunan adı geçen gayrimenkuller, yolları, sınırları, ağaçları, dereleri, kuyuları ve bütün ekleriyle, kendilerine nispet edilen kısımlarıyla, uzak veya yakın uydularıyla, eski veya yeni, bitişik veya ayrı, burada anılan veya anılmayan tüm müştemilatıyla ve bütün hukukuyla Ayasofya Vakfiyesine aittir.

Bu emlak Ayasofya Vakfına aittir. Bu vakıf: İslam’a uygun, doğru, geçerli, eksiklik barındırmayan, geçersizlik kabul etmeyen, iptali mümkün olmayan, -Allah hepsinden razı olsun!- bütün müçtehitlerin hemfikir olduğu şartları havi, kıyamete kadar süresiz bir vakıftır.

Bu vakıf: Allah cc hazretlerinin yeryüzünü, kıyameti koparıp dünyayı insanlardan miras alacağı güne kadar geçerlidir.

Alınıp satılamaz, ipotek verilemez, hiçbir surette ve hiçbir sebeple telef edilemez, değişiklik tasarrufuna kapalıdır, vakfiyede adı geçen hiçbir mülkte eksilme ve yok olma durumuna müsaade edilemez.

Vakfiyede adı geçen Gayrimenkullerinin tamir ve bakımları bunun dışındadır. Zamanın şartlarına göre oluşan tahribata karşı restorasyonlar yapılacaktır.

Ağaçlarının, bağlarının sulama görevi, dükkân ve evlerinin kirası bir veya iki sene müddetle yapılacaktır. Ancak zaruret halinde üç yıla uzatılabilir. Kiracıları güvenilir kişilerden olmalıdır. Başkasının malında gözü olan ve mazbut olmayanlara kiraya verilemez. Vakfiye şartlarına uymayanlara, vakıf mallarında eksikliğe ve zarara yol açma ihtimali olanlara emanet edilmemelidir.

Vâkıf şunu şart koştu: -Allah mülkünü ebedi kılsın!- İstanbul merkezde yaptırdığı adı geçen Büyük Camiye hitabet bilgisi olan, geniş ilmi seviyeye sahip bir hatip atanacak, her Cuma günü İslam’a uygun şekilde hutbe okuyup cumayı kıldıracaktır. Hatibe günlük olarak, Vakıf sahibinin -Allah mülkünü ebedi kılsın!- bastırdığı sikkelerden 30 dirhem ücret verilecektir.

Bu yeni camide iki de imam görevli olacak, birisi bir gün ve gece diğeri bir gün ve gece nöbetleşe beş vakit namazı ve diğer teravih, tesbih ve mübarek gece namazlarını kıldıracaklardır. Ücretleri hatibe verilen aynı sikkelerden günlük onar dirhemdir.

(Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Osmanlı Arşivi TKGM-d-02147-0001 / 0141/s.41-42-43)

Kaynak: Ayasofya Vakfiyesinde Ermeni Taşınmazları – Mükremin Kızılca