Yazar: Yaren Kırdök o
Eylül 1191’de gerçekleşen Arsuf Savaşı’nda İngiliz kralına bağlı güçler, sultanın ordusuna karşı zafer kazandı.
Şimdiye kadar sembolik niteliğini koruyan alan olan İsrail’in Sharon Ovası, artık gerçekliğini kazanmış durumda. C: Rafael Lewis
Bir arkeolog Üçüncü Haçlı Seferi’nin en ünlü çarpışmalarından birinin yerini tam olarak saptadığını söylüyor: İngiliz kral Richard’ın Hristiyan güçlerinin, Selahaddin’in Müslüman ordusuyla mücadele ettiği ve Times dergisinden Richard Spencer’ın savaşın sonucunu, “muazzam fakat bedeli ağır bir galibiyet” olarak nitelendirdiği “Arsuf Savaşı”.
Tarihçiler uzun zamandır, 7 Eylül 1191’deki savaşın, günümüzde Tel Aviv olarak adlandırılan yerin kuzeyindeki kıyı ovasında, Apollonia ya da Arsuf olarak bilinen bir Orta Çağ yerleşiminde gerçekleştiğini düşünüyordu. Karşı tarafa ağır hasarlar veren fakat kendi içinde de kayıpların olduğu Richard’ın Haçlıları, Selahaddin’in adamlarıyla karşılaştığında Akka Limanı’nı fethetmiş ve güneye, Müslümanların elinde olan Yafa’ya doğru ilerliyordu. Galibiyet, Haçlılar’ın Yafa’nın kontrolünü ele almasını sağladı fakat Müslüman güçlere öldürücü darbeyi indirmek konusunda başarılı olamadı.
(Selahaddin Eyyubi’nin Ölüm Nedeni Bulunmuş Olabilir)
“Araştırmacılar mücadeleyi kapsamlı olarak incelemişlerdi ancak çarpışmanın nerede gerçekleştiği ve iki ordunun liderlerinin neden tam olarak o noktada çarpışmaya karar verdikleri, sürmekte olan yoğun tartışmanın konusu olarak kalmaya devam ediyordu,” diyor Ariel David.
Haifa Üniversitesi’nden arkeolog Rafael Lewis, uzun süredir kayıp olan savaş alanını belirlemek için tarihsel kayıtları ve arkeolojik bulguları kullandı. Sharon Ovası, Arsuf’un kalıntılarının kuzeydoğusundaki bir açık alan. Lewis’in bulguları, Tel Aviv Üniversitesi Sonia & Marco Nadler Arkeoloji Enstitüsü’nün Monographic Series adlı bilimsel yayınının son sayısında yer alıyor.
Richard, Kutsal Roma İmparatoru Frederick Barbarossa ve Fransa Kralı II. Philip, Selahaddin’in Kudüs’ü 1187’de ele geçirmesine karşılık olarak Üçüncü Haçlı Seferi’ni düzenlediler. Akka’nın 1191’de başarılı bir şekilde kuşatılmasıyla moral bulan Richard, önemli bir liman şehri olan Yafa’ya gözünü dikti. “En nihayetinde Richard ve Haçlılar, Kudüs’ü yeniden fethetmek istiyorlardı fakat kral, Yafa’yı ele geçirmek için güneye doğru hareket etmeye karar verdi.” diyor Lewis.
Tarihi kayıtlara göre savaş, Selahaddin’in güçleri düşmanın artçı birliklerine saldırdığında patlak vermişti. Haaretz’e göre Richard, Müslüman ordusunu saldırıya geçmesi için kışkırtmak üzere emirler vermiş olsa da, birkaç Haçlı birliği safları bozdu ve hücuma, olması gerekenden erken geçti; liderine, tüm gücünü kullanmaktan başka seçenek bırakmadı. Haçlılar, Selahaddin’in adamlarını yendiler fakat pusuya düşürülme korkusuyla, ağaçların yarattığı doğal hatta geri çekildiler. Bu karar, sultanın güçlerini toplu bir kıyımdan kurtarmış olabilirdi.
(Haçlılar Hem Savaşmış Hem Sevişmiş)
İçinde savaşın gerçekleştiği ortamın savaşçıların gözünden nasıl göründüğünü hayal edebilmenin umuduyla Lewis, olayın nerede meydana geldiğini anlamak için, Orta Çağ’dan kalma metinleri, haritaları ve hava fotoğraflarını inceledi. Lewis, ayrıca, savaş zamanındaki mevcut gün ışığını, güneşin açısını ve yerel hava durumunu analiz etti.
Lewis’in dikkate aldığı her şey, Sharon Ovası’nda birleşti. Yapılan bir ön araştırma, belirlenen konumu doğruluyor gibi görünüyor; araştırmada ok uçları, bir at nalı çivisi ve bir zırha ait olabilecek demir parçası gibi Orta Çağ’a ait nesnelerin gün ışığına çıkarıldığı biliniyor.
Lewis, “Savaşın belirlediğim noktada gerçekleşmesinin nedenlerinden biri de şu: Selahaddin, Richard’ın Yafa’ya doğru ilerlediğine inanmıyordu ve o noktada birlikleriyle birlikte Kudüs’ün içlerine doğru yönelmeye karar verdi.” (Diğer bir deyişle, arkeologların tahminine göre Selahaddin Haçlılarla sadece kafa kafaya çarpışma olasılığını göze almıştı çünkü Haçlıların Kudüs’e döneceğini düşünmüştü fakat Haçlıların öyle bir niyeti yoktu.)
Haifa Üniversitesi’nden, araştırmaya dahil olmayan arkeolog Adrian Boas, çalışmanın, savaşın nerede meydana geldiği hakkında oldukça esaslı bir fikir verdiğini söylüyor. “Muhtemelen hedefimize şimdiye dek hiç olmadığımız kadar yakınız.” diye de ekliyor.
Richard Yafa’yı ele geçirdi ama Kudüs için hiçbir hamle yapmadı; bunun yerine, 1192’de Selahaddin ile barış antlaşması üzerine müzakere etmekte karar kıldı. Mark Cartwright’ın Antik Tarih Ansiklopedisi’nde belirttiği gibi, “Hiçbir Haçlı Ordusu Kudüs’e bir daha bu kadar yaklaşamayacaktı.”
Smithsonian Magazine. Alex Fox. 6 Ağustos 2020.
https://arkeofili.com/hacli-krali-richardin-selahaddini-yendigi-yer-belirleniyor/
İlk yorum yapan siz olun