İzmit…
Nüfusu 2 milyona dayandı…
Bugün İzmit’in kurtuluş günü…
İzmit, Mustafa Kemal Atatürk’ün liderliğinde Anadolu’da başlayan Milli Kurtuluş Savaşı ile 28 Haziran 1921 tarihinde işgalden kurtarıldı.
Her yıl 28 Haziran’da İzmit’te kurtuluş şenlikleri düzenlenmekte.
Gelin şimdi Kocaeli tarihinin şeref sayfalarını birlikte okuyalım.
**
20 Kasım 1918’de İzmit, İngilizler tarafından işgal edildi.
27 Ekim 1920’de şehir, Yunanlıların işgaline uğradı.
28 Haziran sabahı sadece İzmit merkezinde 312 kişi katlederek şehri ateşe verip yaktılar…
SAVAŞ VE GÖÇ YILLARINDA KOCAELİ
Balkanlardan 93 harbiyle birlikte başlayan Anadolu’ya göçlerde Kocaeli hep önemli bir sığınma kapısı ve sahil-i selamet noktası oldu.
Bu nedenle muhacirlerin çok önemli bir kısmının hatıralarında İzmit’in, çok anlamlı bir yeri var. Çünkü İzmit, savaşların türlü acılarını birebir çeken, göç meşakkatleriyle yoğrulan, sıtma ve verem gibi hastalıklarla kırıla-döküle yol alan muhacirlerin çok önemli bir bölümünün, vapurla ve trenle gelerek ilk ayak bastıkları ve Anadolu’ya doğru yolculuklarında ilk konaklama yerlerinden birisi oldu. Açlığın, kıtlığın, yoksulluğun had safhaya ulaştığı o savaş dönemlerinde, İzmit’e ayak basan muhacirleri şehrin yönetimi ve yerli halkı içtenlikle bağrına bastı ve şehirdeki boş evler onların ilk konaklama mekanları oldu. O günleri yaşayan muhacirler, İzmit’i ve İzmit halkını hep minnetle anıyor.
KURTULUŞ SAVAŞI’NDA KOCAELİ
Kocaeli’nin tarihinde sıkıntı ve kara günlerde yaşandı.
Tarih boyunca düşkünlere kucak açtı, mazlumlara barınak, göç edenlere vatan, sürgüne uğrayanlara sığınak oldu.
Tarihe 93 harbi ve Rus bozgunu olarak geçen Balkan ve Kafkas harbinde Rumeli’den sürülen binlerce aile Kocaeli bölgesine yerleştirildi.
Karadeniz’de Rus işgali sırasında Rum ve ermeni zulmünden kaçan on binlerce Karadenizli, Kocaeli bölgesinde yeniden yurt yuva kurdu.
Karadeniz ve Rumeli kökenli kaç aile dede ve ninelerinin göç sırasında yaşadığı katliam ve zulümden haberi var. İşgallerde ve göç yollarında şehit olanları rahmet ve şükranla anıyoruz…
93 Harbi’nde Kocaeli’ye göç edenlerin peşini sıkıntılar bırakmıyordu.
Eli silah tutan vatanperver Kocaelililer Balkanlar, Çanakkale, Yemen ve Kafkasya cephelerinde düşmana karşı yiğitçe savaşırken gözü yaşlı analar, bağrı yanık eşler ve öksüz çocuklar; yıllarca şehit haberi ve gazi yolu bekledi.
7 düvele karşı yapılan 1. cihan harbinde Kocaeli binlerce gencini şehit ve esir verdi.
İNGİLİZLER İŞGAL ETTİ
Kurtuluş Savaşı öncesi 20 Kasım1918’de İzmit, İngilizler tarafından işgal edildi. 27 Ekim 1920’de de şehir, Yunanlıların işgaline uğradı.
İşgalci Yunan askerleri Kocaeli bölgesindeki yerli Rum ve Ermeni işbirlikçilerle Türkleri katledip birçok köy ve mahalleyi yakmaya ve yağmalamaya başladı. Yağma ve katliam 27-28 Haziran 1921 gecesi doruk noktasına ulaştı. 28 Haziran sabahı sadece İzmit merkezinde 312 kişiyi katlederek şehri ateşe verip yaktılar…
Yunan askerlerinden destek alan yerli Rum ve Ermeni çeteleri yıllarca birlikte yaşadığı savunmasız ve sahipsiz Türklere karşı terör estirmeye devam ediyordu.
Gölcük, Karamürsel-Gebze ve Körfez ilçesinde savunmasız binlerce kişiyi katleden Rumlar insanları camilere doldurup diri diri yaktılar.
Rum ve Ermeni çetelerinin bu zulmünden kaç gencimizin haberi var…?
Yaşanan katliam ve zulmü bile araştırmıyoruz. Kaç şehit ve esir verildiğinden haberimiz bile yok…Şehit torunları bu tarihi gerçekleri araştırıp kamuoyuna açıklamalı.
Gençlerimiz milli kültür ve tarih bilincine sahip olmalı.
İZMİT, KOCAELİ SANCAĞI
Kocaeli, Mustafa Kemal Atatürk’ün öncülüğünde Anadolu’da başlayan Milli Kurtuluş Savaşı ile 28 Haziran 1921 tarihinde işgalden kurtarıldı. 11 Şubat 1922’de İzmit sancağı iken, Kocaeli Sancağı oldu. Her yıl 28 Haziran’da İzmit’te kurtuluş şenlikleri düzenlenerek şehitlerimiz rahmet ve şükranla anılıyor…
ATATÜRK İZMİT’İ ZİYARET EDİYOR
Savaşın sona ermesinden sonra Gazi Mustafa Kemal Atatürk, İzmit’i ziyaret etti. 13 Haziran 1922 günü İzmit sancağına gelen başkomutan önce Adapazarı’na uğradı. 17 Haziran günü öğleden sonra oradan binlerce kişi tarafından İzmit’e uğurlandı. İzmit istasyonunda kendisini askeri, mülki erkan ve İzmit halkı coşkuyla karşıladı. İstasyon yukarısındaki kasra yolun iki tarafında toplananların tezahüratı ve kesilen kurbanlar arasından geçildi. Ertesi gün Fransız Gazeteci ve Fransız Hükümeti gayri resmi temsilcisi ClaudeFarrere de geldi, İzmitliler bu önemli konukların şerefine resepsiyon ve şenlikler düzenledi. 19 Haziran günü Gazi, yol boyunca toplanan İzmitlilerin büyük coşku ve heyecanıyla İzmit’ten uğurlandı.
Kaynakçalar; Gebze gazetesi Arşivi. Fadima Hala Kütüphanesi. Devr-i Alem belgesel yayıncılık ve Başbakanlık Osmanlı Arşivlerindeki belge ve bilgiler.
İLK TOPLANTI İZMİT’TE DÜZENLENDİ
Atatürk, Büyük Zaferden sonra 16 Ocak 1923’te İzmit’e tekrar geldi. İlk basın toplantısını İzmit’te düzenledi. Toplantıda hem görüşlerini gazetecilerle paylaştı hem de yapacağı devrimlerin bir kısmını anlattı. İzmit halkının sorunlarını dinleme fırsatını buldu. Burada kaldığı süre içinde Kasr-ı Hümayun’da ikamet etti. Ülkenin geleceğine ilişkin önemli açıklamalarda bulundu. 19 Kasım 1938’de Mustafa Kemal Atatürk’ün naaşı, son yolculuğunda da Yavuz zırhlısıyla İzmit’e getirilerek, Gazi, İzmit halkının gözyaşlarıyla Ankara’ya uğurlandı.
TİME DERGİSİ KAPAĞI İZMİT’TEN
Art Nicomedia Kültür Sanat Derneği(AND) kent tarihi projelerinden biri olan “Kent Tarihi Sunumu” etkinliklerinin dokuzuncusunda Kocaeli Müze Müdürü Rıdvan Gölcük 24 Mart 1923 tarihli Dünyaca ünlü Time Dergisi kapağında yer alan Atatürk fotoğrafının İzmit’te çekildiğini belirtti.
Türkiye’de hemen hemen hiçbir konu İzmit’in önüne geçememiştir
İzmit’in kurtarılması ve kurtuluş törenleri süreli yayınlarda birinci sayfadan, bazen sekiz sütuna manşet olacak biçimde yer almış, bir hafta-on günlük dönemde birinci dereceden haber olmuş, denilebilir ki Türkiye’de hemen hemen hiçbir konu İzmit’in önüne geçememiştir. 24 Haziran 1921 günkü kırılmanın gerçekleşmesi üzerine gazetelerin bu olayı onarma yoluna gitmeleri Albay Kâzım Beyin basına ilişkin görüşlerinin tahakkuk ettiğini göstermektedir. 24 Haziran’da Türk kuvvetleri, takviyeli Yunan birlikleri karşısında İzmit’ten çekilmişler ve belki yenilmişlerdi.
**
Kral Konstantin’in Anadolu’ya çıktığı, Yunanlıların büyük bir saldırıya hazırlandıkları bir zamanda mağlûbiyet sözcüğü her şeyden önce olumsuzluklara yol açardı. Basın bunu dengelemeye çalıştı. Vakit gazetesine göre, Yunanlıların şehri yakmalarından korkulduğu için milli kuvvetler geri çekilmişlerdi. Akşam gazetesinin, Bosfor gazetesine dayandırdığı haberine göre, Yunanlılar şehri boşaltmak için üç gün süre istemişler, Türkler şehrin tahrip edilmesini önlemek için bu öneriyi kabul etmişler, Yunanlılar 27 Haziran akşamı Rum ve Ermeni siviller dâhil şehri boşaltmışlardı.
**
Filhakika bütün imkânsızlıklarına rağmen Türk basınının ortaya koyduğu iş, elde ettiği sonuç fevkaladedir, her türlü takdirin üzerindedir ve cephedeki askerin çabası kadar kutsaldır. Çünkü olay hakkında günlük ve anında elde edilen bilgilerin günümüze ulaşmasında yegâne kaynak gazetelerdir. Öte yandan bu çalışmanın süreli yayınlarla sınırlı tutulması, gazetelerden geniş ölçüde iktibaslar yapılarak olayın farklı boyutuyla, karşılaştırmalı olarak ele alınmasına imkân sağlamış oldu. Bununla birlikte Türk basınını temsil eden gazeteleri bütünüyle inceleyememek bu araştırmanın en zayıf noktasını teşkil etmektedir.
İzmit tarihinde üç büyük kahraman
Milli Savunma Bakanlığı resmi kayıtlarına göre Kocaeli kenti, 1900’lü yıllardaki savaşlarda 1377 şehit vermişti. Bu resmi rakama, Kurtuluş Savaşı’na gönüllü katılanlar, esir kamplarında ölenler, kaybolanlar, hastalıklardan ölenler dahil değildi. Yine resmi kayıtlara göre, Kurtuluş Savaşı döneminde İzmit’ten üç önemli kahraman çıkmıştı. Bu kahramanlar Kara Fatma, Yahya Kaptan ve İpsiz Recep olarak tarihe geçtiler.
İlk yorum yapan siz olun