Paskalya Bayramı: Ne zaman, nasıl kutlanır?

Tüm Hristiyanlar tarafından kutlanan en önemli ve en eski bayramlardan biri olan Paskalya’da Hz. İsa’nın yeniden dirilişi (Paskalya Bayramı) kutlanmaktadır.

Katolik ve Ortodoks kiliselerinde tıpkı Noel Bayramı gibi farklı dönemlerde kutlansa da Paskalya, yaklaşık olarak mart ile nisan sonuna kadar olan dönemdir. Paskalya Bayramı için modern dünyada belirli bir tarih belirlenmeye çalışıldı. Nisan ayının ikinci pazar günü üzerinde durulsa da uygulamaya geçilmedi. Dünya kiliselerinin çoğunda pazar günü kutlanan Paskalya Günü, Kıyam Yortusu ya da Diriliş Günü olarak da adlandırılır.

Yahudilerin 500 yılı aşkın bir süre Mısır egemenliğinde köle olarak yaşamasından sonra Hz. Musa önderliğinde bu ülkeden çıkmasını temsil eden Pesah Günü (Fısıh Bayramı) vardır. Hristiyanlar, Hz. İsa’nın Fısıh Bayramı’nın hemen öncesinde çarmıhta can verdiğine ve bittikten sonra da dirildiğine inanırlar. Bu hafta Hristiyanlar tarafından ‘Kutsal Hafta’ olarak adlandırılmış olup Paskalya ve Fısıh Bayramı peşpeşe gelir.

Yahudiler ise Hz. İsa’nın çarmıha gerildiği günü Pesah yani ‘Hamursuz Bayramı’ adıyla baharın ilk dolunayından sonraki 14’üncü günde kutlamaktadır.

Süryanilerin temmuz ayında kutladıkları Meryem Ana Paskalyası adı verilen yortu da Paskalya kavramı içine girer.

İngilizce’de Easter olarak bilinen Paskalya diğer Batılı dillerde de Eastre, Ostern ya da Pasen, Paskar gibi isimlerle anılır. Türkçe’ye Rumca Pashalia sözcüğünden türeyerek girmiştir. Kelime anlamı ‘geçiş, geçmek’ demektir.

Papa Francis Aziz Peder Bazilikası’ndaki Paskalya ayininde… Reuters

Hristiyanlar Paskalya’da hangi ibadetleri ve ritüelleri uygular?

Hz. İsa’nın milattan sonra (M.S.) 29–33 yılları arasında çarmıha gerildiği belirtilse de Paskalya bayramına dair en eski kayıtlar 2. yüzyıla aittir. Bununla birlikte Hz. İsa’nın dirilişinin anılması muhtemelen daha eski tarihlere dayanıyor.

Paskalya döneminin kutlanışı ülkeden ülkeye değişiklik göstermektedir. Kilisede yapılan ayinler dışında en yaygın kutlama şekli Hristiyanlığa inananların birbirine genellikle çikolatadan yapılan Paskalya tavşanı ve farklı renklere boyanan ve haşlanan Paskalya yumurtası hediye etmesidir. Paskalya Günü için evlerde özel çörekler (Paskalya çöreği) yapılır, mumlar yakılır ve dualar okunur.

Büyük perhiz (oruç) nedir?

Paskalya, perhizle geçen beş haftalık (Büyük Perhiz veya Lent) bir hazırlık dönemi ile son haftayı (Kutsal Hafta) kapsar. Paskalya Günü’nde (Diriliş Günü) sona erer. Hristiyanlar bu ‘Lent’ döneminde 40 gün boyunca hayvansal gıda tüketmezler.

II. yüzyılda yazılan Didakte kitabına göre Hz. İsa inananlarına çarşamba ve cuma günü oruç tutmalarını buyurmuştur. II. yüzyıldaki kiliselerin bu orucu Diriliş Bayramı’ndan önce (Paskalya) tuttukları bilinmektedir.

Paskalya gecesinde ayin düzenleme ve vaftiz törenleri yapmak hem Katolik hem de Ortodoks kiliselerince uygulanır. Rum ve Rus Ortodoks kiliselerinde kilise dışında bir ayin alayı düzenlenir. Alaya katılanlar kiliseden çıkarken hiç ışık yakmaz ancak Hz. İsa’nın dirilişini simgelemek için dönüşte yüzlerce mum yakılır.

Euronews