Bu makalemde İzmirli bir rehber olarak kentimiz için çok önemli tarihi ve dini bir sembol kişiden söz etmek isterim. Aslında tarihçiler ve teologlar tarafından zaten çok işlenen önemli bir konuyu bu kez de turizm camiası ve biz rehberlerin dikkatini çekmek adına ele almak iyi olabilir düşünüyorum.
Smynra’lı yani İzmirli Hristiyan kutsal figür Saint Policarp’tan söz edeceğiz.
Bu önemli dini şahsiyet, M.S 55 de Smynra’da doğmuş yine Milattan sonra 155’de Roma Stadium da öncelikle yakılmak istenmiş, daha sonra kalbinden bıçaklanarak Paganlar tarafından 86 yaşından öldürülmüş olan Aziz Polycarp’tır.
Hristiyan dünyası için çok önemli bir dini karakter olan bu aziz, İncil yazarı Aziz John’un müritlerinden olup Hristiyanlığın ilk müritlerinden biri olarak Anadolu Smynra’sında İmparator Trajan döneminde Başpiskoposluk görevi yapmış kişi olup havari St. Philip ve St. Pierre ile aynı kaderi paylaşarak Romalılar tarafından düzenlenen Asya ili Kentleri birliği şenliklerinde hunharca şehit edilmiştir.
Romalı pagan yönetici sınıfın, Hristiyanlığa karşı olmalarının en önemli sebeplerinden biri, heykel yapımındaki yüksek kazancı kaybetmek istememektir. Çünkü çok tanrılı dinlerde yaygın ticaret olan değerli gümüş ve altın idoller ve heykel yapım ve satmanın o dönemdeki zengin sınıf olan tüccarlara çok paralar kazandırdığını biliyoruz. Bu nedenle, pagan sanatçı ve tüccarlar tek tanrılı din olan Hristiyanlığı kabul etmezler ve başta Hz. İsa ve havarileri olmak üzere birçok dini önderi de şehit ettiler.Bu Azizlerden biri olan Polycarp Smynra bugünkü adıyla İzmir’in Roma dönemindeki şehididir.
Günümüz İzmir’inde Policarp’a atfedilen ve 1625 yılından Osmanlı sultanı Kanuni Sultan Süleyman’ın izniyle Fransa kralı VIII Louis tarafından yaptırılan kilise, İzmir’in Çankaya semtinde ibadete ve ziyarete açık bir şekilde hizmet vermeye devam ediyor ve biz tur rehberlerinin önemli yedi kilise turları için önemli ziyaret noktasıdır.
Aziz Polycarp’ın bugün bir ziyaret edilecek bir mezarı bulunmadığı için dini tur grupları gündüz 15.00 ve 17.00 arası bu kiliseyi ziyaret ederler. Sembolik bir ziyarettir.
Peki, 1625 yılı yapımı bu kilise bu kadar önemli dini karakteri anmak için yeterli midir?
Sorumuz şudur: Polycarp’ın mezarı nerede? Veya öyle bir mezar var mı? Bulunursa İzmir’in turizm potansiyeline katkısı olur mu? Hristiyan dünyası bu böyle bir durumda nasıl tepki verir?
Tüm şehirlerimizde olduğu gibi birçok tarihi eser çok katlı apartmanlar ve resmi binalar altında kalıntı için günümüzde kazı imkanı bularak bunları çıkarmak çok zordur.
Yapmış olduğum bazı kaynaklar üzerindeki yazılı ve görsel araştırmalara göre St Polycarp’ın mezarı bugün Pagos yani modern adıyla Kadifekale semtinde bulunduğu tahmin ediliyor.
Özellikle günümüz İzmir tarihçileri iddiasının yansıra yabancı seyyahların yazılarını da çevirdiğimizde karşımıza bir Yusuf dede türbesi ve bir Mevlevi dergâhı gerçeği çıkıyor
Kısacası Hristiyan dünyası XIX. Yüzyıl sonu ile XX. Yüzyıl başlarında basıp yaydığı nice kartpostalda Yusuf Dede’yi “St. Polykarpos’un Mezarı” olarak göstermiştir.
Çünkü bu aziz Romalılar tarafından bugünkü Smynra Stadyumu denilen noktada şehit edildiği ve yine aynı noktada gömüldüğüne inanılıyor. Her ne kadar bu Roma stadyumundan geriye yerinin tahminen belli olmasından başka bir ipucu kalmasa da Polycarp bu noktalarda bir yerde gömülü olabilir.
Anadolu da yatır ve türbe kültürü çok yaygın olduğunu biliriz Örneğin Antakya’daki Habibi Neccar örneği, kendisi havari Aziz Petra döneminde yaşamış ve ilk Hristiyanlardan olup Antakya da bir pagan isyan sırasında şehit edilen diğer bir dini Hristiyan kimliktir ve bugün mezarı inanca göre Yunus ve Yahya peygamberle ile birlikte Habibi Neccar camisi içinde yer almaktadır. Önceleri tahminen bir şapel üzerine yapılan Habibi Neccar Camisi bu gün bu aziz in mezarının yeri belli olduğu için ziyaretçi akınına uğramaktadır
Bu tarihsel olgu, bir kentin turistik ve kültürel gelişimi açısından çok faydalı bir durumdur
İzmir de böyle bir şansa sahiptir Tarihçi Homeros un doğduğu büyüdüğü Meles çayından yıkandığı şehirdir
Selçuk ta bulunan Aziz Yahya’nın mezarı sembolikte olsa hiristiyanlık için önemli bir ziyaret noktasıdır.
Bu tür örnekleri, Pamukkale Saint Philip ve Efes antik kentindeki İncil Yazarı Luke ait olduğu sanılan anıt mezar örnekleri ile de artırabiliriz.
Konunun ana fikrine gelirsek, Saint Polycarp ait olduğu düşünülen ve Pagos sırtlarında olduğu inanılan mezar devlete ait bir İlköğretim okulunun istinat duvarının olduğu düşünülüyor.
Mezar eski adı zaten Yusuf Dede Caddesi olan günümüzde Rakım Erkutlu Caddesinin Kadife kale ye tırmanışa geçtiği bölümde yer alan İnkılap ilkokulunun 729.sokakla kesiştiği köşeden okul giriş kapısına uzanan duvarın arkasındaydı.
Yukarıdaki detaylı adres tarifi, yazılarını sürekli okuduğum ve takip ettiğim, Yaşar Ürük gibi İzmirli kent tarihçilerinin uzun yıllar süren araştırma ve incelemelerinden ortaya çıkan sonuçtur.
Tarihçilere göre, bugün ne Polycarp a ait bir mezardan ne de olayların cereyan ettiği antik stadyumdan bir iz kalabilmiştir. Öncelikle antik tiyatro ile stadyumu karıştırmamak lazımdır. Bu günler üstündeki gecekonduların kamulaştırılması ile yeniden açığa çıkma ümidi olan ve çok az da olsa bazı izleri görülebilen tiyatronun aksine stadyumdan en ufak bir iz yoktur ve sadece yeri bilinmektedir. Stadyum kalenin batı kapısına doğru giden yol üzerindeki İnkılap İlköğretim okulunun yanındadır. Üzeri tamamen evlerle kaplıdır.
Gerçi gecekondulaşma başlamadan çok önceleri bile stadyumdan kalan kalıntı yok gibi bir şeydi çünkü antik tiyatro ve stadyum Osmanlı döneminde uzun süre Kemeraltı çevresindeki özellikle hanların özellikle de 1922 yangınında yok olan büyük ve küçük vezir hanlarının yapı malzemesi olarak kullanılmış ve daha sonra yine buradan çıkarılan taşlarla birçok kamu binası ve İnciraltı’nda bulunan Yeni Kale yapılmıştır. Taş ocağı olarak kullanılan stadyum 100 yıl önce bile boş bir arsa görünümünde idi.
Konunun özeti; inanç turizmi, tarihi kentler açısından maddi ve manevi kazanç kapısıdır. Bu açıdan baktığımızda Saint Policarp’ın yaşamı ve ölümü hakkında Kadifekale bölgesinde bir anıt mezar veya anı evi müze açılması Hristiyan grupları İzmir’e çekmek adına doğru olacaktır.
Her ne kadar mezarın tam yeri belli olmasa ya da mezardan günümüze herhangi bir kalıntı kalmasa da Pagos dağı eteklerinde bulunan antik tiyatro etrafında bu tarihi mezar olgusu yaşatılabilir. Anadolu Yedi kiliselerin bulunduğu ve birçok havari ve Aziz’in yaşadığı ve gelip geçtiği önemli bir dini ve kültürel geçiş noktasıdır.
Suudi Arabistan, İsrail ve Vatikan gibi dini merkezlerin inanç turizmden edindikleri büyük gelirleri görünce İzmir gibi kentlerin bu tür inanç ve kültür değerlerini daha iyi kullanmaları gerektiğini düşünüyorum.
Bu bağlamda;
-İzmir de bir İzmir St. Polikarp inanç ve kültür festivali yapılabilir..
-Arkeolojik araştırmalar sürdürülmeli ve en azından iddia edilen noktada bir kaz çalışması yapılmalıdır.
-Dünyanın dört bir yanından önemli akademisyen teologlar ve yabancı din adamları çağrılabilir.
-Özellikle Hristiyanlık için önemli günler olan paskalyalarda özel dini törenler organize edilinebilir.
-Uluslararası turizmi fuarlarında Saint Polycarp ve İzmir daha detaylı şekilde iyi dil bilen uzman tarihçi veya rehberler tarafından tanıtılmalıdır.
-St Polikarp’ın hayatı ve İzmir hakkında ilgi çekici belgesel film ve kitaplar yayınlanmalıdır.
-Roma Stadium olduğu yer olduğu iddia edilen noktaya bir turist enformasyon evi veya Polikarp anısına uygun sembollerin satıldığı bir hediyelik eşya dükkanı açılabilir.
Tüm bu önerilerimiz İzmir turizmin yararınadır, hem de farklı dinden ve kültürden insanları ülkemize gelmelerini ve mutlu olmalarını sağlamak adınadır. Hem çoklu kültürel hem de dini değerlere sahip olan bir kentte yaşıyoruz; bir turist rehberi olarak bu değerlerin yeteri kadar değerlendirilmediğini düşünüyorum.
Tüm kent yetkilileri, kentini seven turizm gönüllüsü biz turist rehberleriyle bu konularla ilgili düşünce ve önerileri paylaşmak adına ara sıra bir araya gelmeye davet ediyorum.
Kaynaklar:
https://www.google.com/amp/s/www.hurriyet.com.tr/amp/ege/polycarp-in-mezari-heyecan-yaratti-24739840
http://evrensmyrna.blogspot.com/2013/09/izmirli-aziz-polycarpenin-kayip-mezari.html?m=1
İlk yorum yapan siz olun