Taşhoran Ermeni Kilisesi’nin
restorasyonu yıllar önce başlamıştı…
Tarihi eserler kültürel mirasımızdır. Geçmişten günümüze kadar ulaşan kültürel mirasları hangi dine inanca ve millete ait olursa olsun gelecek nesillere aktarmak insanlığın vazifesidir.
Malatya’da Hrant Dink’in doğduğu Salköprü Mahallesi ile Çavuşoğlu Mahallesi arasında bulunan, 18. yüzyıldan kalma Surp Yerrortutyun (Taşhoran )Ermeni Kilisesi’nin restore edilmesi için çalışma başlatılmıştı. Kubbesi çöken ve ana kapıdaki kitabesi okunamayacak hâle gelen 280 yıllık kilise, aslına uygun olarak yenilenecekti. Malatya Valisi Ulvi Saran döneminde Malatya Büyükşehir Belediyesi KUDEP(Malatya koruma Uygulama ve Denetim Programı) birimi, Kültür Bakanlığı iş birliği ile Ermeni Kilisesi’nin restore edilmesi için çalışma başlattıklarını 23 Nisan 2011 yılında medyada yer almıştı.
Taş Horan kilisesinde 2012 yılında restore ve onarımı için başlatılan çalışmalar, Malatya, İstanbul ve yurt dışında yaşayan Ermeni, Süryani Hristiyan vatandaşları olduğu kadar Türk, Kürt Alevi, Sünni inancında olan Malatya halkı ve mahalle sakinlerini de sevindirmişti. Yaklaşık bir asırdır ibadethane olarak kullanılmayan Kilisenin aslına uygun bir biçimde restore edilmesinin sevindirici olduğunu söyleyen Malatya Hayder ( Malatya Ermeniler Derneği ) ve Malatyada bir avuç kalan Ermeni vatandaşlar .Malatya’ya ziyaret çekebileceğini de ifade etmişler. Hırant Dink’i, Terzi Lapion usta, Demirci Maniyel, Marangoz Serkiz, Yemenici Karbet, Küpçü Meryem, Hosraf usta , Süryani Demirci Aziz ve Gavur mezarlığında ve kadim yurdunda yatan Ermenilerin, Süryanilerin ruhlarını ve daha da önemlisi ruhlarımızın restore edilmesine katkısı olacaktır demişlerdir.
Kilisenin onarım ve restore çalışmalarını yürüten taşeron firma, duvarlardaki derzleri dolgularla kapatıldıktan sonra dış çevresini de beyaz kumla yıkamış, kilisenin içine, restore ve onarım için ahşap iskeleler kurulmuştu.
Merkez üssü Elâzığ’ın Sivrice ilçesi olan 24 Ocak 2020 tarihi Cuma günü saat 20.55’de meydana gelen 6,8 büyüklüğündeki depremde Elazığ ve Malatya’da binlerce ev, okullar camiler ağır hasar gördü. Malatya Teze camisinin merkez kubbesinin bir bölümü çöktü. Depremde 41 ölü ,1607 yaralı. Bu depremde Taşhoran Kilisenin etkilenip etkilenmediğini görmek için 8 Ocak 2020 tarihinde Taşhoran kilisesine gittim.
Önceki günlerde kapı kilitli olduğundan içerisini göremediğim kilisenin kapsı açıktı. Malatya Büyükşehir Belediyesinden iki görevli kişi kilisenin içini kameraya alıyordu. Ben de izin isteyip girdim. Nasrettin Hoca’nın türbesi gibi kapı kilitli olsa da kilisenin sol tarafında duvar yıkık olduğundan içeri girmek mümkünmüş. Kilisenin içerisinde onarımın yapılması için kurulan ahşap iskeleler, kilisenin kubbesi yıkık olduğundan yıllardır çalışma yapılmadığından kar, yağmur güneş altında kalan iskeleler çürümüş kullanılamaz hâle gelmişti. İçeride çalışmalar yapılmış, yerde Ermenice yazılı taş çamur içinde duruyordu. Bende gördüklerimin fotoğraflarını çekerek tespit etmiş oldum.
Depremden dolayı görünürde duvarı yıkık göçen bir yer olmadığından bir şey anlaşılmıyordu. Restorasyon durdurulduğundan gerekli koruyucu önlemler alınmamıştı. Yıllardır harabeye dönen kilise en büyük depremini insanların elinden yaşamıştı.
Restorasyonuna 2012’de başlanıp, 2014 yılında durdurulan Taşhoron Kilisesi’nin akıbetini herkes merak ediyor. Yetkililerin söylediğine göre çalışmaların, bütçenin yetersizliği nedeniyle değil, zemin etüdünde kilisenin temelinde su olduğundan proje iptal edilmiş. Yeni proje yapılmış resmi işlemlerinin sonucunda restorasyona devam edilecekmiş.,
1970’li yıllara kadar çok sayıda Ermeni, Süryani aile Malatya’da bu Çavuşoğlu Mahallesinde de yaşıyorlarmış. 1974 Kıbrıs Barış hareketi ve yurdumuzda sağ-sol olayları ideolojik kamplaşmalardan saldırılar ve olaylardan rahatsızlık duyan Ermeni ailelerden İstanbul’a, yurt dışına Amerika’ya, Kanada ve Avrupa’ya göç etmek zorunda kalanlar olmuştur. (Devam Edecek)
İlk yorum yapan siz olun