Արմինե Գեւորգյան
«Ռադիոլուր»
31 տարի առաջ այս օրերին Սումգայիթում սկսվեցին հայերի հետապնդումները: Պաշտոնական տվյալներիով՝ջարդերի զոհ դարձավ 26 մարդ, ոչ պաշտանական աղբյուրները հայտնում են 100 եւ ավելի խոշտանգված ուսպանված հայազգի քաղաքացիների մասին: Ինչո՞ւ ընտրվեց հենց Սումգայիթ քաղաքը. «Բաքուն և հայերը, հակահայկական քաղաքականությունն ու հայերի էթնիկական մաքրումը Ադրբեջանում» գիրքի հեղինակ Յուրի Բաղդասարյանը տալիս է այս հարցի պատասխանը:
1988-ի սումգայիթյան ջարդերի դաժան օրերից անցել է 31 տարի: Ականատեսները մինչև այսօր վերհիշում են, թե ոճրագործության օրերին ինչ էր կատարվում քաղաքում : Օլգա Սիմոնյանը պատմում է՝ այդ օրը որդուծննդյան օրն էր, ամուսնու աշխատանքային ընկերներն իրենց տան էին, նրանց մեջ՝ նաև ազգությությամբ ադրբեջացիներ:
Հյուրերից մեկը ծնունդի ընթացքում անընդհատ կրկնում էր նույն միտքը մի քանի անգամ.«Կոլյայի գլխից մի մազ պակասեց սաղին կկոտորեմ,սաղին կսպանեմ ու ասում էր իրենց լեզվով: Մենք էլ մտածում էինք խմած է խոսում է»:
Օլգա Սիմոնյանը վայրագությունների մասին առանց հուզվելու խոսել չի կարողանում: Ընտանիքը մտերիմների օգնությամբ մի կերպ փախել է Սումգայիթից:
«Թղթին եմ հանձնել այն, ինչ տեսել եմ, լսել և զգացել » ,- ասում է Բաքվում ծնված մանկավարժ, մաթեմատիկոսՅուրի Բաղդասարյանը, որը հանրության դատին է ներկայացրել «Բաքուն և հայերը, հակահայկականքաղաքականությունն ու հայերի էթնիկական մաքրումը Ադրբեջանում» գիրքը:Հեղինակն անդրադառնում է գլխավոր հարցին՝ ի՞նչու ընտրվեց հենց Սումգայիթ քաղաքը՝ նման ոճրագործություն իրականացելու համար:
«Աշխարհագրական տեսանկյունից Սումգայիթը հարմար դիրք ունի, մի կողմից ծովը, որ այնտեղից քաղաք մտնող չի լինի: Տրանսպորտի միջոցները՝ երկաթուղին անցնում է Սումգայիթի եզրով: Ծովի առկայությունը թույլ է տվել նրանց թաքցնել զոհերի ճշգրիտ քանակը»,- նշում է հեղինակը:
Գրքում նկարագրված է անցած դարաշրջանի հասարակական-քաղաքական այն միջավայրը, որում ապրել ևստեղծագործել է Բաքվի ավելի քան 400 հազարանոց հայ համայնքը:
Մանրամասն նկարագրված են 1987թ-ին Չարդախլու գյուղի հայաթափ լինելը և դրան հաջորդող Սումգաիթի, Կիրովաբադի և Բաքվի հայկական ջարդերը:
Յուրի Բաղդասարւյանը ասում է, որ մասնակցել է Ադրբեջանում 1988 թվականին տեղի ունեցած ցույցերին ու փորձել է հասկանալ ադրբեջանցիների տրամադրվածությունը: Հնչող հայտարարություններից հասկացել է, որ նպատակադրված են վերացնել Բաքվի հայերին:
«Սովորական ցեղասպանություն» նախագծի ղեկավար Մարինա Գրիգորյանն ասում է, որ Սումգայիթիողբերգության վերաբերյալ ուսումնասիրությունները պետք է շարունակվեն և լինեն ավելի խորը ուհամակողմանի:
İlk yorum yapan siz olun