İçeriğe geçmek için "Enter"a basın

URARTU MEHMET

***Metinde yer alan görüşler yazar(lar)ına ait olup, HyeTert’in görüşlerini yansıtmak zorunda değildir.***

Profesyonel veya amatör olsun tüm arkeoloji, tarih ve kültür sevenlerin tanıması gereken sevdalı bir kişiliktir MEHMET KUŞMAN… Özellikle tarih ve rehberlik okuyan gençler onu mutlaka tanımalı.

Urartuca dilini, dünyada konuşan ve yazabilen 38 kişiden biri olan emekli bir müze bekçisi Mehmet Kuşman. Vizyon sahibi olmayan, tüm gün hiçbir şey yapmadan duran insanlara, kahvelerde okey oynayan zaman öldüren yaşıtlarına ve okul diplomasına sahip olunca her türlü kariyere sahip olacaklarına inanan az çalışarak çok kazanacaklarını düşünen teknokratların tanıması gereken bir yaşam öyküsüdür.

Çevresinde ona “Urartu Mehmet“ derler, son Erciş depreminde evi zaran gören ve 13 kişilik ailesine bakmaya çalışan ve yıllarca çocuklarını Van Gürpınar Çavuştepe’de bekçilik yaparak okutan bir baba.

2005 yılına kadar resmi bekçilik yaptıktan sonra emekli oldu ama halen gönüllü olarak bekçilik yapmayı sürdürüyor. Şimdilerde İstanbul da yaşıyor, yazları da Çavuştepe’de gönüllü kültür elçisi.

urartumehmet2

Peki, Mehmet Kuşman kimdir.? Neden ona Urartu Mehmet derler.? Konuyu baştan sona anlatalım:
Urartular M.Ö 860-660 arası Doğu Anadolu da ilk kurulan yönetim merkezi Çavuştepe olan bir uygarlık. İlk kralının adı Sarduri olup inandıkları tanrının adı HALDİ. Ve bu demir çağı uygarlığının en büyük özelliği, devlet yönetiminde iyi oldukları gibi çok iyi mühendis, demirci ve marangozları bulunması. Bugün Van da hala kullanılan su kanalları sayesinde sulu tarım yapmışlar, barajlar kurmuşlar ve demire gerek aksesuar gerekse savaş aletleri yaparak hayat vermişler. Kökenleri Hurriler olan bu uygarlığın kökenleri Kafkasya ya dayanıyor fakat Ermeniler veya Kürtlerle hiçbir ilgisi yok. Başkentlerinin adı Tuşba yani bugünkü Van Kalesinin olduğu yer ama ana yönetim merkezi Çavuştepe ören yeri.

Urartular, çivi yazısı kullandılar; alfabeleri 54 harften oluşuyor, 19 yy’dan sonra bu alfabe uzmanlar tarafından çözüldü. Urartu çivi yazı alfabesi ; 5’i sesli diğerleri iki harfli hecelerden oluşuyor.

Dünyada Urartu yazısını okuyan ve yazan 38 kişi var ve bunların 23 kişisi Türkiye de yaşıyor ama üzülerek söyleyelim; Türkiye’deki üniversitelerde başta Van’da olmak üzere bir Urartu kürsüsü veya Urartu konulu bir bölüm yok yani bu dil gelecekte yok olmaya mahkûm gibi görünüyor.

Çavuştepeli Urartu Mehmet, Urartuca’yı yıllardır okuyup yazıyor. Hatta taşlara işleyerek sanata bile dönüştürmüş. Hangi sembol hangi harfe denk geliyor, yıllarca araştırdı. Alfabeyi öğrenme sonrası ise 12 yıllık yoğun çalışma ile Urartuca’yı konuşmaya da başladı. Urartu Çavuştepe kazı alanının hemen girişinde bulunan taş kulübede bazalt üzerine Tanrı Haldi, Sarduri ve Urartu motiflerini yıllarca nakşetti ve gelen turistlere satarak çocuklarını okuttu.

Taşları Diyarbakır ve Antakya Amanos dağlarında bilhassa gezerek bulmuş ve çivi yazısı ile işlemiş.
Urartu Mehmet bölgeye arasıra gelen turist rehberlerine, arkeologlara ve gezginliklere ören yerini karış karış bilmesinden dolayı gönüllü verilen küçük cep harçlıkları alarak bazen yarenlik etti.

Kendisi sanki bu kalede yüzyıllardır yaşayan bir Urartulu gibi O kaleyi tarihin derinliklerinden ortaya çıkarmış bir arkeolog kadar sevdalı ve 52 yıl arkeoloji alanını korumuş bir tarih sevdalısı.

urartumehmet4

Mehmet Kuşman, bir ilkokul mezunu, askerden döndükten sonra kendisine hemen bir iş arar Çavuştepe Urartu kazı alanında bekçilik işini bir şekilde bulur ve macera başlar. Arkeologlarla geçen bol zaman, kazılardan çıkan eserlerin tasnif edilmesi derken Urartuca çivi yazıları ortaya çıkmaya başlar fakat arkeologlar dahil bu yazıları okumakta zorlanmaktadır.

Mehmet bu durumu fark eder, dayanayıp kazı başkanına “Hocam biz bu dili öğrenemez miyiz.“ diye sorar ve “git başımızdan bizimle dalga mı geçiyorsun ” denilerek kovulur. Küçümsenmek çok ağrına gider ve büyük hırs yaparak 3 yıl gibi süre içinde Urartu çivi yazısı hakkında kişisel araştırmalar yapar ve sahada inceleme ve deneme yanılma yöntemi ile çivi yazısını çözer. Urartular hakkında kitap ve kitabe bulmak için İran, Gürcistan, Ermenistan’a; Irak ve Suriye ye giderek sonunda alfabeyi tamamlar.

Urartuca’yı öğrenmek için çocuklarının nafakasını yol masrafları için harcamış ve en önemlisi bir servet değerinde olan Urartulara ait bu önemli arkeolojik eserleri yıllarca define avcılarına karşı 52 yıl korumuş dürüst bir kahramandır.

Van’ın Gürpınar ilçesinde M.Ö 760-730 yılları arasında yapılan, Urartu medeniyetinin eyalet merkezi olarak kullanılan kalede 40 yıl önce bekçi olarak işe başladıktan sonra Urartu dilini öğrenen Kuşman, süreci 2003 yılında basına şöyle anlatıyordu: “kaleye kazıya gelen ve Urartuca bilen bilim adamlarından yardım istedim. Urartu alfabesini alıp, harfler üzerinde çalıştım. İnguş ve Çeçen dillerine yakın olduğunu öğrenince, bu dillere ait lügatleri okudum. 25 yıl sonunda Urartu metinlerini hem okuyup hem yazabiliyorum. Urartuca’yı Türkiye’de 23, dünyada 38 kişi biliyor. Diğerleri bilim adamı. Onlarla bazı toplantılarda buluşup görüş alışverişinde bulunuyoruz. En büyük hedefim bu dili yaygınlaştırmak. Emekli olunca, devletin desteğiyle bir eğitim atölyesi açıp, 30 gönüllüye bu dili öğreteceğim.“

ABD, Mehmet Kuşman’a Urartuca uzmanı olduğu için seminerler versin diye 2021’e kadar oturum vizesi vermiş fakat o, Çavuştepe de ömrünün geri kalanını geçirmek istiyor. O bir Urartu sevdalısı. Kendi deyimine göre, “her gün her yıl dünyanın her yanından turistler geliyor ve gidiyorlar ama ben yine kalede Urartularla yalnız kalıyorum.“

Gelen yabancı veya yerli turistler onun yaptıklarına iki kez şaşırıyorlar; biri yaptığı süs eşyaları, diğeri ise Urartuca’yı öğrenip yazması… Hatta çoğu zaman çivi yazılarını onun yaptığına bile inanmamışlar.

79 yaşındaki bekçi Mehmet Kuşman’ın tek dileği var; üniversitelerde Urartuca kürsüleri açılması. Bildiklerini öğretmek istiyor yoksa bu dil Türkiye de yok olacak .

Tüm bu yaşananlar; inanç ve tutku ile bir insanın hiç bir eğitim almadan neler başarabileceği özetidir.

Konunun meseli ; kendini hiç geliştirmeyenlerin kenarda beklettikleri ve para kazanmak amaçlı alınan okul diplomaları sadece birer kağıt parçası oluyor.

Son Urartulu Mehmet Kuşman belki de bunu fısıldıyor Urartuca dilinde kulağımıza. Anlamasak da .

Görsel kaynak:
www.arkeolojifili.com
www.ensonhaber.com


http://www.turizmhaberleri.com/haberayrinti.asp?ID=33846

İlk yorum yapan siz olun

Bir Cevap Yazın