Osmanlı’dan İrlanda’ya Uzanarak Bir Dünya Markası Olan Hadji Bey Lokumlarının Hikayesi

1902 yılında Osmanlı’dan İrlanda’nın Cork şehrine göç eden Harutun Batmazian, Hadji Bey Et Cie dükkanını açarak lokum satışına başlar. Buckingham Sarayı’ndan bile satış alan, günümüzde hala aktif olarak iş yapan bu dükkanının hikayesine bakalım.

harutun batmazian ve eşi 1902’de osmanlı‘dan göç edip irlanda’nın cork şehrine gelirler. batmazian istanbul’da lokum yapmayı öğrenmiştir, irlanda’da da bu işi devam ettirmek ister. ‘hadji bey et cie’ adlı dükkanı açar ve cork halkını el yapımı lokumla tanıştırır. batmazian’ın lokumları kısa sürede meşhur olur, amerika, ingiltere gibi ülkelerdeki lüks mağazalara ihraç edilir. hadji bey artık bir marka olmuştur.

fakat 1918’de batmazian’ın dükkanı irlandalılar tarafından yakılır

bunun sebebi tam anlaşılmasa da, genel kanı şöyledir: batmazian’ları türk olarak tanıyan bazı protestan irlandalılar, gelibolu savaşı’nda bozguna uğrayan yurttaşlarının intikamını almak için hadji bey‘i ateşe vermişlerdir. bunun üzerine batmazian halka ithafen samimi bir mektup yazar ve durumu açıklar. hadji bey tekrar açılır ve bugün hala aktiftir.

ayrıca belirtmek gerekir ki, hadji bey’in yakılması olayının bizim açımızdan ayrı bir anlamı vardır. bu olay, gelibolu’ya gönderilen royal munster fusiliers‘in hezimete uğramasına karşılık olarak gerçekleşmiştir. bu birlik 1915’te ingiliz güçleriyle beraber türk askerine karşı savaşmıştır ve çatışmaların bir kısmı irlandalılar’ın savaş günlüklerine şöyle yansımıştır:

“gecenin karanlığında, biz ne olduğunu anlamadan, türkler siperlerimize süründüler ve adamlarımızı süngüleyerek öldürdüler. iki kanattan süngülenmek korkunçtu. saldıran türkler ancak gün doğarken öldürüldü, her yer ceset yığını ve kan nehirleriyle doluydu.”

royal munster fusiliers’in yediği bu baskın, birliğin asker ve komutan sayısını neredeyse yarı yarıya düşürmüştür. türk askeri, irlandalıları afallatan bu saldırıyı neredeyse cephanesiz şekilde gerçekleştirmiştir. saldırıyı komuta eden ve askeri ateşleyen ise, o zaman genç bir subay olan mustafa kemal‘dir.

kaynak 1

kaynak 2

---

 

http://seyler.eksisozluk.com/osmanlidan-irlandaya-uzanarak-bir-dunya-markasi-olan-hadji-bey-lokumlarinin-hikayesi