İçeriğe geçmek için "Enter"a basın

Amerika’ya göç eden ilk Osmanlılar

Kenan Tez / Kent Gazetesi

Ondokuzuncu yüzyılın ikinci yarısından itibaren özellikle Elazığ ve Harput’tan Amerika Birleşik Devletleri’ne göçler oldu Amerika’nın bazı kasabalarında Harput mahalleleri kuruldu. Amerika’ya göç edenler başları sıkıştığında Osmanlı Devleti’ne başvurdular misyonerlerin propagandası ile mezhep değiştiren Ermeniler bile Amerikan makamları ile problem yaşadıklarında Biz Osmanlıyız hakkımızı Devletimiz Korusun diye İstanbul’a haber saldılar.

Bugünkü Elazığ’ın merkezi olan Harput 1867 yılından sonra Amerika’ya göçün yaşandığı en önemli Anadolu şehri oldu bunda Amerikalı misyonerlerin ve Amerikan Konsolosluğu’nun rolü büyüktü Amerika’ya ilk giden göçmenler Mezheplerini değiştiren Ermeniler ve askere gitmemek veya askerlik Bedeli ödememek için giden Ermeni gençlerdi. Boston şehrinde 1880 yılında 3 bini Aşkın Ermeni nüfusu oluştu.

Göçler Osmanlı Devleti ile Amerika Birleşik Devletleri arasında anlaşmazlık yarattı Ermeni asıllı göçmenlerin Amerika Birleşik Devletleri vatandaşlığına geçmeleri ve daha sonra bir kısmının Tekrar Türkiye’ye dönerek Amerikan vebası olarak imtiyazlı bir şekilde yaşamaya kalkmaları problemler çıkardı bir kısım göçmenin Amerika Birleşik Devletleri’nde Türkiye aleyhtarı faaliyete girişmesi de sorunları artırdı Harputlu ların çoğu Özellikle de Ermeniler Amerika’da Ticaret yaparak zengin oldular. Amerika’da çok sayıda Harputlu Türk Tüccar da vardı.

Yeni dünyaya giden Osmanlı vatandaşları çok mutlu olamamış zaman zaman Amerikan hükümetinin ve Amerikan halkının baskısı karşısında Osmanlı Devleti’nden yardım istemişlerdi San Francisco’daki Mardius Çarşafçıyan ve Sarkis Çoluryan adlı iki ermeni 20 Mart 1910’da İstanbul’a gönderdikleri ilginç bir telgraf da “Biz Osmanlıları boykot ediyorlar ticarethanelerimizi kapatıyorlar haklarımızın korunmasını hükümetimizden isteriz “ diyorlardı.

Çarşafçıyan ve Çoluryan 27 Mart 1910’da sadarete yani başbakanlığa daha uzun ve kapsamlı bir başvuru yaptılar gönderdikleri mektupta şunlar yazılıydı:

“Bizler Diyarbakır ve Elazığ halkından olup 17 seneden beri San Francisco da Ticaretle uğraşmaktayız sahibi bulunduğumuz ve işlettiğimiz lokantalarımız hiçbir gerekçe gösterilmeden Amerikan iş bulma kurumu tarafından kapatıldı Osmanlı sefaretine defalarca başvurmamıza rağmen bir sonuç alamadık bu kadar senelik gayretlerimizin mahsulü mahvoldu gitti. Osmanlı hükümetinin korumasına muhtacız bugüne kadar iş yerlerimizin kapatılması sebebiyle günlük 60 dolardan toplam 4 bin 200 dolar tutan zararımızın Amerikan hükümetinden tahsil edilmesi için bize Yardımcı olmanızı istiyoruz”

Osmanlı Hükümeti bu başvuru mektubunu aldıktan sonra ne yapmış bugün ne yazık ki bunu bilmiyoruz. Mustafa Kemal Atatürk Amerika’daki ekonomik Buhran sırasında Amerika’da bulunan Türkleri yatırım yapmaları için Türkiye’ye davet etmiş ve gelebilmeleri için Türk bandıralı gemiler göndermişti. Amerika’ya giden Harputlular arasında en meşhuru 1900 yılında Boston’a giden Ahmet Abdullah adlı Türk’tü Amerikalıların “zurna profesörü” lakabını taktıkları Abdullah O günlerde 250 dolar kazanıyordu Amerika’daki ilk Türk hamamını açtı 1908 yılında İkinci Meşrutiyet’in ilanı üzerine kısa bir süreliğine Harput’a döndü.Ahmet Abdullah tekrar Amerika’ya dönüş yapıp hamam zinciri kurarak Amerika’nın önde gelen zenginlerinden oldu.


http://kentgazetesi.com/yazarlar/kenan-tez/amerika-ya-goc-eden-ilk-osmanlilar/86/

İlk yorum yapan siz olun

Bir Cevap Yazın