İçeriğe geçmek için "Enter"a basın

Sakaryalı Ermenilerin tarihinden kareler…

Sosyal medyada paylaştığı tarihi fotoğraflarla ilgi çeken Natali Ayazvan isimli hesaptan Sakarya’da yaşamış Ermenilerle ilgili arşiv fotoğrafları paylaşıldı

Adapazarı,Ermeni bir aile

ADAPAZARI (ERMENİCE ESKİ ADI: DONİGAŞEN)

Adapazarı şehrini 1400’lü yıllarda Timurlenk’in saldırılarından kaçabilmek için Sivas’tan gelen bir grup Ermeni kurmuşlardı. Ondan önce bu sadece bataklıkların bulunduğu dümdüz bölgede, ne herhangi bir yerleşim
yeri,ne de kullanılıp, sürülmeye elverişli topraklar vardı. Ermeniler, inanılmaz inat, azim ve çalışkanlıklarıyla coğrafyanın şiddetli ve yabani karakterli bu yerinin doğasını değiştirmeyi başararak, buraları yaşanılır hale getirdiler. 1400¬1461 yılları arasında şehir Donigaşen olarak isimlendiriliyordu, ondan sonra Türklerin kararıyla Ada veya Adacık olarak değiştirildi. Daha da sonraları, şehrin gelişmesine paralel ticari anlamda önemliliği nedeniyle bu bölgenin bir pazar yerine dönüşmesi sonucu, Adapazarı olarak adlandırıldı.

Adapazarlı geçimini sağlamak için Konstantinopolis veya başka yerlere göçmek durumundaydı. Aslında çok çalışkandı ve olağanüstü çabalar sarfederek işlediği cömert topraktan maksimum ürün elde etmesini de iyi bilirdi. Misafirperverdi ama işsiz-güçsüz-boşta gezenlerden de nefret ederdi. Şehrin en meşhur binaları Bedros Muradyan ve Hovhannes Cırgayan’ın Konstantinopolis’teki müstakil evlere benzeyen yüksekçe ve pek güzel evleriydi. Şehrin en göze çarpan devlet ve özel mülkiyete ait tüm binalarıyla, kare şeklinde döşeme taşlı yolları Ermeni mimar Varteres Efendi tarafından inşa edilmişti.

Ermeni, Türk, Boşnak, Elen ve Yahudiler biribirinden olabildiğince belirgin sınırlarla ayrışan mahallelerde yaşamaktaydılar. Çarşı, güney ucunda Boşnakların oturduğu dört yanı Türk mahalleleriyle çevrili şehir merkezinde bulunuyordu.

 

Çarşının kuzey ucundan kuzey doğusuna yay şeklinde serili olan mahalleler Ermenilere aitti. Çarşı, merkezinde satışı yasak olan maddelerin, yolun sağ ve sol tarafında, balıkçı, şarapçı, domuz eti kasabı, tütüncü, ve hatta meyve ve başka türden yiyeceklerin satıldığı dükkânlarıyla Kargıç altında adı verilen uzunca sokakla devam ediyordu. Bu sokaktaki 100-120 dükkândan sadece birkaç tanesi Elenlere aitti, geriye kalan tüm dükkânlar Ermenilerindi, Türklere ait bir tek dükkân bile yoktu. Ama çarşıdaki asıl resim yaklaşık olarak şöyleydi: % 80 Ermeni, % 10 Türk, % 5 Elen, % 2 Yahudi ve % 3 diğer halktan insanlar.

İpek böcekçiliğiyle, tütün üretimi Adapazarı’nın en parlak ve başarılı işleriydi, Bunlardan ilki halka üç milyon, ikincisi ise bir milyon kuruş miktar getiriyordu. 1879 yılında şehrin Ermenilere ait olan sekiz ipek üretim merkezinde çalışan yüzlerce kadın ve kızlara iş alanı sağlanmıştı.

7f5544213e46403bbc0ac306dd5103a419f7f990f0ec4a4989c791220596ae8a

Adapazarı Ermenileri
Yeghia Mooradian (solda) ve Yervant Garabedian (sağda)
Sakarya , (Bizmişin  sarıçubuk) köyü. 1908) Fırat kolejinde okuduktan sonra Amerika ya göç etmişler

ba7066e4783b41e39cae0e306c816a635af9864a5afe45fdafc54687dce69cc0

Adapazarı Ermenileri
Tutunjian aile fertleri 1915 öncesi

 

2d16f745e66c48849cc8e8c1ad679017fe7d3a9f764944188d4b7d31d4360854

Adapazarı,1912 yılı Ermeni çocuklar

038c8acbdaf847c4bcda1023d164e2b189d8b02e40554a7890681f8b999742f0

Adapazarı – Ermeni çocuklar, 1900 başları

c2eb5056e7314e11a94ac42d9570640208c299d0e26d4e41b0da1552110da19d

Adapazarı Ermenileri
1915’e kadar Adapazarı’nda ipek üretimiyle ilgili fabrikalar aşağıdaki şahıs ve şirketlere aitlerdi: Bedros Muradyan, Boğos Muradyan, «Antranik Çarıkçıyan kardeşler» Şirketi, «Artaki Medaryan – Arapzade Sait şirketi», «Hagop Dayleryan – Hamit Bey şirketi»,
«Suren Kuyumcuyan kardeşler» Şirketi, «Mıgırdiç Cırgayan şirketi», «Şahinyan kardeşler», Anbarlıyan, Garabet Topuzyan.

f61689c582244fb4ad83aa4a0760021edc4031484889427bb51cc3679eebfc13

Gayanyan Koleji Mezunları, adabazar, 1912


http://www.akyazi.net/sakaryali-ermenilerin-tarihinden-kareler-32183h.htm

İlk yorum yapan siz olun

Bir Cevap Yazın