Ermeniler ,Osmanlı’nın sosyal,ticaret,diplomasi,kültürel hayatının gelişmesindeki katkıların yanında ,Türk spor hayatının gelişmesinde ve yaygınlaşmasında da önemli katkılarda bulunmuşlardır. Osmanlı’nın batılılaşma dönemine girmesiyle başlayan hızla değişme ve gelişme süreci Osmanlı hayatının her alanında olduğu gibi Spor alanında da görülmeye başladı:Ülkenin büyük kentlerinde Spor klüpleri ve dernekler kurulmaya başladı:Spordaki bu gelişmeye Osmanlı Ermenilerinin önemli katkıları oldu. Osmanlı toplumunda Spor kavramının henüz yerleşmediği yıllarında iki Osmanlı Ermenisi Vahram Papazyan ve Mıgırdiç Mıgıryan atletizm dalında Türkiye’i 1912 yılında Stockolm Olimpiyatlarda temsil ederek ,Osmanlı’yı ilk defa dünya spor kamuoyuna tanıttılar.
Rupen Semerciyan ,Türkiye’de basketbol sporunun sevilmesine önemli katkılarda bulunmuş,1930 yıllarında basketbol takımı kurmuş ve takımın antrenörlüğunü üstlenerek Türkiye’nin ilk basketbol antrenörü olmuştur: Rupen Semerciyan daha sonraları Türk Basketbol Milli takımında görev almış,basketbol milli takımın ilk milli maçını antrenörlüğünü yapmıştır: İlk milli maçta rakibini 42-12 sayılarla yenen Türk Basketbol Milli takımına 1936 yılında Berlin Olimpiyatlarına katılma hakkı kazandırmıştır:
Vahram Şirinyan 1930 yılında Atina’da Uluslararası Tenis şampiyonasında çiftlerde Sedat Berkoğlu ile birlikte Türkiye’yi büyük bir başarıyla temsil etmişlerdir:
Hrant Arevyan-Kris Uncuyan çifti 1939-1949 yılları arasında teniste Türkiye şampiyonluğu ünvanlarını başarıyla korumuşlardır:
1970 yılında Vartan Tetikçibaşı ”En İyi Türk Raket” ünvanını alma başarısını göstemiştir:
Harutyun Artan 1937 Bükreş,1939 Belgrad ve Atina , Zareh Kalpakcıyan 1938 Belgrad Olimpiyatlarında koşu dalında ,1940 yılında Hagop Yavruyan Balkan Olimpiyatlarında üç adım atlamada milli formayı giyerek Türkiye’yi temsil etmişlerdir:
1946 yılında boks sporuna başalayan boks duayeni Garbis Zakaryan,Türk boks sporuna büyük katkıları olmuş,milli formayı şerefle taşımış,boks dünyasında Türkiye’yi üstün başarıyla temsil etmiş,ünlü Türk Boksör Cemal kamacıyı yetiştirmiştir:
1950 yılında Levon Cıknavoryan Türkiye Golf şampiyonu olmuş,Türk Golf sporun gelişmesine emek vermiştir ,1957 yılında Türkiye Halter Milli takımında yer alan Sarkis Güllap ,Türk Halter sporun yaygınlaşması için çaba harcamıştır:
Jirayr Ohanyan Çakır, Türkiye santranç federasyon başkanlığı görevinde bulunmuş ,Türkiye’ye santrançı sevdirmiş,Uluslararası santranç hakemi ünvanını almış,santranç dünyasında Türkiye’yi temsil etmiş,dünya santranç olimpiyatlarının şeref konuğu olmuştur:
Linda Ohanyan Çakır,Jirayr Ohanyan Çakır’ın kızı olan Linda Türkiye’nin ilk kadın santranç şampiyonu ve aynı zamanda ilk kadın milli santrançısıdır:
Varak Poharyan,Türkiye’de ilk olarak ”Futbol Nasıl Oynanır” adlı kitabı yazmiştır:
1953 yılında Garbis İstanbullu (Tenekeci Garbis) Türk A Milli takım formasını giymiş,Zürih’te yapılan bir milli maçta ,mükkemel iki gol atarak Türk Milli Futbol Takımının galibiyetini sağlamıştır:Vefa ve Taksim futbol takımlarında futbol oynayan Corc Papazyan 1958 yılında genç milli olmuş,şerefle milli formayı taşımıştır:
Taksimspor ve Galatasaray futbol takımlarında forma giyen Varujan Arslanyan ve Yervant Balcı Sarıyerli Garo Hamamcıoğlu, Gençlerbirliği futbol takımında top koşturan Dirani Şenon,Bolusporlu Minas ve ayrıca Küçük Garbis gibi ünlü isimlerden sonra Türkiye Ermenileri Türk futbol sahalarında ünlü kramponlar yetiştirmedi,ancak son zamanlarda Ermeni gençlerinin daha çok basketbol,atletizm, tenis ve diğer popüler spor dallarına yöneldikleri ve başarılı dereceler aldıkları görülmektedir:
OLİMİYAT OYUNLARINDA TÜRKİYE’NİN
İLK SPORCULARI.
VAHRAM PAPAZYAN
1892 yılında İstanbul’da doğan Vahram Papazyan,zamanın ünlü amerikan koleji Robert Kolej mezunudur,genç yaşlarında spora başlayan Vahram Papazyan,1912 yılında Stokholm Yaz Olimpiyatlarında 800 m. ve 1500 m.erkeklerde koşu dallarına katılarak ,Türkiye’yi Olimpiyat Oyunlarında temsil eden ilk 3 sporcudan biri olmuştur.
MIGIRDİÇ MIGIRYAN.
1882 yılında İstanbul’da doğmuştur,atlet Vahram Papazyanla Robert Kolejden sınıf arkadaşı olmuştur, Vahram Papazyan ile birlikte 1912 Stokholm Yaz Olimpiyatlarına atletizm dalında katılarak Türkiye’yi Olimpiyat oyunlarında temsil eden ilk 3 sporcudan biri olmuştur.
Mıgırdiç Mıgıryan Olimpiyat oyunlarında Gülle Atma,Disk Atma,Pentatlon,Dekatlon ,Bisiklet dallarında başarılı olmuştur.
Türkiye’yi Olimpiyatlarda temsil eden ilk 3 sporcudan diğeri ise Rum Aleko dur:
TÜRK MİLLİ FUTBOL TAKIMIN
GOLCU FUTBOLCUSU .
1953 Yılında Milli Takımın İsviçre Milli Takımı 2-1Yendiği Maçın Golleri Atan Futbolcu
TENEKECİ GARBİS(1927-1994)
Garbis İstanbulluoğlu 1927 yılında İstanbul-Kadırga’da doğdu,futbola doğduğu semtin takımında Kadırgasporda başladı,futbol hayatına Vefa ve Taksimspor takımlarında devam etti:Babası tenekecilik yaptığından arkadaşları ve futbolseverler onu ”Tenekeci Garbis” olarak tanıdı:1952-1953 yılları arasında 5 kez Türk Milli Futbol takımının formasını giydi ,1952 yılında 5-1 kaybedilen İsviçre maçının şeref sayısını ve 1953 yılında İsviçre ile yapılan rövanş maçında ise 2 gol kaydederek Türkiye Futbol Milli takımının galibiyetinde pay sahibi oldu:1994 yılında vefat eden Garbis İstanbulluğlu’nun mezarı Şişli Ermeni mezarlığındadır:
GENÇ MİLLİ FUTBOLCU
CORC PAPAZYAN
1934 yılında doğan Corc(Georg) Papazyan ,Şişlispor,Taksimspor,Vefa klüplerinde futbol oynamış,1958 yılında Türkiye Genç Milli futbol takımı formasını giymiştir:
TÜRKİYE’NİN İLK PROFESYONEL MİLLİ BOKSÖRÜ
ALTIN KALPLİ ELDİVEN
GARBİS ZAKARYAN
1930 yılında İstanbul’un Taksim semtinde doğan Garbis Zakaryan boks sporuna 16 yaşında Beyoğluspor’da başladı,daha sonra boksa Galatasaray takımında devam etti,ünlü boksör Kalust Çarkcıyan’ın öğrencisi oldu,1948,1949,1950 yıllarında İstanbul ve Türkiye boks şampiyonu oldu. 1964 yılında , sikletinde Orta Doğu boks şampiyonu ünvanını aldı.Türk boksun duayeni olan Garbis Zakaryan yaptığı 200 den fazla boks müsabakasından yanlızca 8 ini kaybetti.1950 yılında profesyonel oldu ilk maçını Cezayirli boksör Ali Amran ile yaptı berabere kaldı.Ünlü eldiven ,otoriteler tarafından Türkiye’nin en teknik boksörü olarak tanınır: Garbis Zakaryan 1966 yılında boksu bıraktı,Türkiye boks Federasyonunda boks antranörü olarak görev yaptı,Türk boksuna, başta ünlü boksör Cemal Kamacı olmak üzere birçok boksör yetiştirdi:
Garbis Zakaryan’ın hayatı , ”Altın Kalpli Eldeven” adlıyla kitap haline getirildi,kitabı Aram Kuran ve Ender Aktoğu hazırladılar:
86 yaşında olan altın kalpli eldiven mütevazi bir hayat yaşamaktadır.
TÜRKİYE’NİN ÜNLÜ SPOR SPİKERİ
ARMAN TALAY
(1938-1998)
1938 yılında Ankara’da ,Yozgatlı bir ermeni aileden doğan Arman Talay,1955 yılında muhabir-gazeteci olarak basın hayatına atıldı,daha sonraları Türk sporunda maç spikeri olarak ün kazandı ve Türkiye’nin ilk ermeni maç spikeri oldu.
Türkiye Spor Yazarları Derneği ve Spor Klübü Ankara şubesi başkanlığı görevinde bulundu :1968 yılında TRT Spor Haberleri Müdürlüğünde muhabir olarak çalıştı. İlk yurt dışı naklen yayınını 1972 yılında Münih Olimpiyatlarının açılışında gerçekleştirdi .
1998 yılında vefat eden Arman Talay’ın mezarı Ankara Cebeci mezarlığındadır.
Dr.med.Sarkis Adam
Kaynak:Ermeni Portreleri
Şoğagat Yıllığı -Arşag Feruhan 1973
Kültür ve Spor–Bolsays News
Wıkıpedıe–Serbest Ansiklopedie
Yorumlar kapatıldı.