Halil İmrek /Hatay
Musa Dağı’ndan Lübnan’a götürülen 4 bin Ermeni’nin hikayesi, Evvel Temmuz Festivalinde anlatıldı. Yüz binlerce Ermeni’nin kafileler halinde yola çıkartılıp, gidecekleri yere varamadan vahşi bir şekilde topluca öldürülmelerinin üzerinden 101 yıl geçti.
1915’in nisan ayında başlayan ve eylül ayında tamamlanan soykırım, Osmanlı Hükümetini oluşturan İttihat ve Terakki Cemiyeti tarafından önceden planlanmış ve hayata geçirilmişti. O dönemde Antakya’da bulunan altı Ermeni köyü, Musa Dağı’na çıkarak kırk gün direndi. Musa Dağı kuşatması altında direndikten sonra bir Fransız savaş gemisinin Mısır’daki Port Said Limanı’na götürmesiyle kurtulan dört bin Ermeni’nin hikayesi, Evvel Temmuz Festivalinde “Musa Dağı’ndan Lübnan’a Ermeniler” başlıklı söyleşide yeniden anlatıldı.
Musa Dağı’ndaki direnişi Beyrut Sosyal Demokrat Hınçak Partisinden Ermeni Alex Keushkerian anlattı. panelin bir diğer konuşmacısı ise “Ermeni Devrimci Paramaz Abdülhamid’den İttihat Terakki’ye Ermeni Sosyalistleri ve Soykırım” kitabının yazarı Kadir Akın’dı.
VAKIFLIDA HÜZÜN VE SEVİNÇ
Beyrut Sosyal Demokrat Hınçak Partisi adına Lübnan’dan gelen Alex Keushkerian, atalarının toprağına gelmekten onur ve mutluluk duyduğunu söyledi. 2013 yılında, 98 yıl sonra asıldıkları meydanda Paramaz ve arkadaşlarını anmak için İstanbul’a gittiğini söyleyen Keushkerian, aynı duyguyu o dönemde de yaşadığını belirtti.
Musa Dağı ve etrafındaki Ermeni ve Arapların, farklı inanç ve grupların birlikte mücadele ettiğini söyleyen Keushkerian, 1952 yılında Beyrut’ta basılan Unutulan Kahramanlar” kitabından alıntılar yaparak Musa Dağı’ndaki Ermenilerin direnişini anlattı.
“Partimiz 1890 yılından itibaren Klikya’da örgütlenmeye başlamıştır. O dönem “Ermeni ve Arap Alevilerinin ileri unsurları devrimcileri dayanışma içindeydiler. Hınçak Partisi tarihinde ‘Fellah Köylü Hınçaklar Birliği’ oluşmuştur. Bu bilgiler Kilikya devrimcilerinden olan ve 1895 Zeytun ayaklanması mimarlarından Aratisos Sarkisyan’ın hatıralarını yazdığı ‘Unutulan Kahramanlar’ kitabında yazar” dedi.
Evvel Temmuz Festivali başlıyorHINÇAK PARTİSİNİN ARAP ÜYELERİ
Keushkerian, Arap Alevilerinin de o dönem Ermeni köylerindeki örgütlenmelerden etkilendiklerini aktardı. O dönem Sosyal Demokrat Hınçak Partisine üye olan sekiz Arap Alevi’si olduğunun bilgisini kitaptan alıntı yaparak anlattı; “Alevi yoldaşların bizlere yardımı büyük oldu. Onların sayesinde Musa Dağı Ermenileri 1909’da direndiler ve 1915 tehciri sırasında savaşarak Fransız gemilerine ulaştılar.”
Keushkerian, 100 yıl sonra da olsa insanların unutulan bu tarihi öğrenmeye başlamasının önemli olduğunu söyledi. Resmi ve tek taraflı anlatım dışında, ikincil bir tarihi, gerçek tarihi Türkiye toplumuna anlatmak gerektiğine vurgu yapan Keushkerian, 1915 yılından bu yana Ermeni halkının mağdur taraf olduğunu söyledi.
Musa Dağlıları iki günlük bir yolculuğun ardından Port Said’e götüren Fransız kruvazörlerden biri ve kıyıdan gemiye ulaşmak için kullanılan sal.
Musa Dağlıları iki günlük bir yolculuğun ardından Port Said’e götüren Fransız kruvazörlerden biri ve kıyıdan gemiye ulaşmak için kullanılan sal.
YENİ BİR SOYKIRIMIN EŞİĞİNDEYİZ
Yazar Kadir Akın, Ermeni Soykırımı’nın bu topraklarda entelektüel birikimi ve sosyalizm adına var olan, tecrübeyi, deneyi yok edip hafızalardan sildiğini söyledi. 1915 Ermeni Soykırımı öncesi siyasi koşullarının bugüne taşınacağına dair kaygılar yaşadığını belirten Akın, bugün de Kürt halkına dönük bir soykırım sürecinin yaşanacağına dair koşulların geliştiğine dikkat çekti; “Adeta İttihat ve Terakki’nin yüzyıl önce uyguladığı politikalar güncellenerek karşımıza çıkıyor. Yaşanan gelişmeler yeni bir soykırımın eşiğine doğru gittiğimizi gösteriyor. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın kendi pozisyonunu yasallaştırmaya dönük hamleleri, anayasasızlaştırma hamleleri, kuvvetler ayrılığını yok sayan uygulamalar ve demokrasinin rafa kaldırılması yetkilerin tek elde toplama süreci olarak işliyor. Kürt illerinde yaşanan katliam ve 300-400 bin nüfusun göç ettirilmesi 1915 öncesini hatırlatıyor. Ermeni Soykırımı kitabını hazırlarken Türkiye’nin yeni bir soykırım eşiğinde olduğunu düşünmedim. Ama bugün yaşananlar bana bunu hatırlatıyor” dedi.
Yorumlar kapatıldı.