Dr. Ömer Uluçay / info@adanamedya.com
Ulusal Veya Etnik, Dinsel Veya Dilsel Azınlıklara Mensup Olan Kişilerin Haklarına Dair BM Bildirisi; Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nun 20 Aralık 1993 tarihli ve 47/135 sayılı Kararıyla ilan edilmiştir. Bu Bildirinin; hazırlanması ve ilişkili bulunduğu BM’nin diğer Bildiri ve Kararları, bunun gerçekleşmesiyle insanlığın kazanımları, dilek ve umutları Bildirinin Başlangıç kısmında belirtilmiştir.
Başlangıç
Genel Kurul;
Birleşmiş Milletler Şartı’nda ilan edildiği üzere ırk, cinsiyet, dil veya din gibi bir ayrımcılığa tabi tutmaksızın herkesin insan haklarına ve temel özgürlüklerine saygıyı teşvik etme ve geliştirme olduğunu yeniden teyit eder.
Temel insan haklarına, insanlık onuruna ve insanın değerine, erkekler ve kadınlar ile küçük-büyük bütün ulusların eşit haklara sahip olduklarına dair inancını yeniden teyit eder.
Birleşmiş Milletler Şartı’nda, İnsan Hakları Evrensel Bildirisi’nde, Soykırım Suçunun Önlenmesi ve Cezalandırılması Sözleşmesi’nde, Her Türlü Irk Ayrımcılığının Tasfiye edilmesine dair uluslararası Sözleşme’de, Kişisel ve Siyasal Haklar uluslararası Sözleşmesi’nde, Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar uluslararası Sözleşmesi’nde, Din veya İnanca Dayanan Her Türlü Hoşgörüsüzlüğün ve Ayrımcılığın Tasfiye edilmesi Bildirisinde, Çocuk Hakları Sözleşmesi’nde ve ayrıca Evrensel veya bölgesel düzeyde kabul edilmiş olan ve Birleşmiş Milletler Üyesi Devletlerin kendi aralarında meydana getirmiş oldukları diğer uluslararası belgelerde yer alan prensiplerin gerçekleştirilmesini sağlamayı arzu eder.
Kişisel ve Siyasal Haklar Uluslararası Sözleşmesi’nin etnik, dinsel veya dilsel azınlıklara mensup olan kişilerin hakları ile ilgili yirmi yedinci maddesindeki hükümlerden esinlenerek, Ulusal veya Etnik, Dinsel veya Dilsel Azınlıklara Mensup Olan Kişilerin Haklarına Dair Bildiri ile bu unsurların, içinde yaşadıkları Devletin siyasal ve sosyal istikrarına katkıda bulunacağını dikkate alır.
Bir bütün olarak toplumsal gelişme içinde ve hukukun üstünlüğüne dayanan demokratik bir yapıda bütünleyici bir parça olarak ulusal veya etnik, dinsel veya dilsel azınlıklara mensup olan kişilerin haklarını sürekli bir biçimde geliştirmenin ve gerçekleştirmenin halklar ile Devletlerarasında dostluğu ve işbirliğini güçlendirmeye katkıda bulunacağını vurgular.
Azınlıkların korunmasında, Birleşmiş Milletlerin önemli bir rol oynayabileceğini dikkate alarak, Birleşmiş Milletler sistemi içinde, özelikle İnsan Hakları Komisyonu’nun, Azınlıkların korunması ve Ayrımcılığın Önlenmesi Alt Komisyonu’nun, İnsan Hakları Uluslararası Sözleşmeleri ve ulusal veya etnik, dinsel veya dilsel azınlıklara mensup kişilerin haklarının korunması ve geliştirilmesi ile ilgili diğer BM Enformasyon Merkezi uluslararası insan hakları belgelerine göre kurulmuş olan organların bugüne kadar yaptıkları işi akılda tutarak,
Azınlıkların korunmasında ve ulusal veya etnik, dinsel veya dinsel azınlıklara mensup kişilerin haklarının geliştirilmesi ve korunmasında Hükümetler arası örgütler ile hükümetler-dışı örgütlerin önemli işler yapmış olduklarını dikkate alarak,
Ulusal veya etnik, dinsel veya dilsel azınlıklara mensup kişilerin hakları konusunda uluslararası insan hakları belgelerinin etkili bir biçimde uygulanmasını daha fazla güvence altına alma ihtiyacını kabul ederek,
Ulusal veya Etnik, Dinsel veya Dilsel Azınlıkların Korunmasına dair Bildiri’yi kabul ve ilan eder.
*
Ulusal veya Etnik, Dinsel veya Dilsel Azınlıkların Korunmasına dair Bildiri (BM)
Madde 1- Azınlıkların korunması
1. Devletler, kendi ülkeleri üzerindeki azınlıkların varlığını ve ulusal veya etnik, dinsel veya dilsel kimliklerini korur ve bu kimlikleri geliştirmeleri için gerekli şartların oluşmasını teşvik eder.
2. Devletler bu amacın gerçekleştirilmesi için gerekli yasal ve diğer tedbirleri alır.
Madde 2- Azınlıklara mensup olan kişilerin hakları
1. (Bundan sonra azınlıklara mensup olan kişiler şeklinde geçecek olan) ulusal veya etnik, dinsel veya dilsel azınlıklara mensup kişiler, özel veya kamusal yaşamda hiç bir müdahaleye veya hiç bir ayrımcılığa maruz kalmadan ve serbestçe kendi kültürlerini yaşama, kendi dinlerinde ibadet etme ve uygulamada bulunma ve kendi dillerini kullanma hakkına sahiptir.
2. Azınlıklara mensup olan kişiler kültürel, dinsel, sosyal, ekonomik ve kamusal yaşama etkili bir biçimde katılma hakkına sahiptir.
3. Azınlıklara mensup olan kişiler ulusal düzeyde ve uygun olduğu takdirde, mensubu oldukları azınlıklarla veya üzerinde yaşadıkları bölgelerle ilgili olarak bölgesel düzeyde verilen kararlara ulusal mevzuata aykırı olmayacak bir tarzda etkili bir biçimde katılma hakkına sahiptir.
4. Azınlıklara mensup olan kişiler kendi örgütlerini kurma ve sürdürme hakkına sahiptir.
5. Azınlıklara mensup olan kişiler hiç bir ayrımcılığa maruz kalmadan, kendi grubunun diğer üyeleriyle ve başka azınlıklara mensup kişilerle ve ayrıca hudut komşusu diğer Devletlerin ulusal veya etnik, dinsel veya dilsel başlarla bağlı oldukları vatandaşlarıyla serbest ve barışçıl ilişkiler kurma ve bu ilişkileri sürdürme hakkına sahiptir.
Madde 3- Örgütlenme özgürlüğü; hakları kullanmaktan ötürü zarara uğramama
1. Azınlıklara mensup olan kişiler, bu Bildiri’de yer alan haklar da dahil sahip oldukları hakları, hiçbir ayrımcılığına maruz kalmadan kendi başlarına veya mensup oldukları grubun diğer üyeleri ile birlikte kullanabilirler.
2. Bu Bildiri’de yer alan hakların kullanılması veya kullanılmaması bir azınlığa mensup olan her hangi bir kişi için hiç bir olumsuz sonuç doğurmaz.
Madde 4- Devletler tarafından alınacak tedbirler
1. Devletler gerektiği takdirde, azınlıklara mensup olan kişilerin bütün insan haklarını ve temel özgürlükleri hiç bir ayrımcılığa maruz kalmadan tam ve etkili bir biçimde ve hukuk önünde tam bir eşitlik içinde kullanabilmelerini sağlayacak tedbirler alır.(211 Ulusal veya Etnik, Dinsel veya Dilsel Azınlıklara Mensup Olan Kişilerin Haklarına Dair Bildiri)
2. Devletler, azınlıklara mensup kişilerin kendi özelliklerini ifade edebilmelerini ve ulusal hukuku ihlal eden ve uluslararası standartlara aykırı bulunan özel bazı uygulamalar hariç kendi kültürlerini, dillerini, dinlerini, geleneklerini ve örf ve adetlerini geliştirmeleri için gerekli şartları yaratmak amacıyla tedbirler alır.
3. Devletler, mümkün olduğu kadar, azınlıklara mensup kişilerin ana dilerini öğrenmeleri veya ana dillerinde eğitim almaları için yeterli imkânlara sahip olabilecekleri gerekli tedbirleri alır.
4. Devletler gerektiği takdirde, kendi ülkelerinde var olan azınlıkların tarih, gelenekler, dil ve kültürleri ile ilgili bilgiler almalarını özendirmek için eğitim alanında tedbirler alır. Azınlıklara mensup olan kişiler, toplumun bütünü hakkında bilgi edinebilmek için yeterli imkânlara sahip olurlar.
5. Devletler, azınlıklara mensup kişilerin ülkenin ekonomik kalkınmasına ve gelişmesine tam olarak katılabilmelerini sağlayacak tedbirleri almayı kabul eder.
Madde 5- Ulusal politikalar ve planlar
1. Ulusal politikalar ve programlar, azınlıklara mensup olan kişilerin meşru menfaatlerini dikkate alarak planlanır ve uygulanır.
2. Devletlerarasında yapılan işbirliği ve yardım programları azınlıklara mensup kişilerin meşru menfaatlerini dikkate alarak planlanır ve uygulanır.
Madde 6- Bilgi alışverişi ve güven-artırma
Devletler, karşılıklı anlayış ve güveni geliştirmek amacıyla bilgi ve tecrübe alış verişi yapmak gibi, azınlıklara mensup kişilerle ilgili sorunlar hakkında işbirliği yapar.
Madde 7- İşbirliği yapma ödevi
Devletler bu Bildiri’de yer alan haklara saygının geliştirilmesi amacıyla işbirliği yapar.
Madde 8- Devletlerin egemen eşitliği, ülke bütünlüğü ve siyasal bağımsızlıklarına dair prensiplerin korunması
1. Bu Bildiri’deki hiç bir hüküm, azınlıklara mensup kişiler bakımından Devletlerin uluslararası yükümlülüklerini yerine(BM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu 212) getirmesini engellemez. Devletler, özellikle taraf oldukları uluslararası Sözleşmelerden ve antlaşmalardan doğan yükümlülüklerini iyi niyetle yerine getirir.
2. Bu Bildiri’de yer alan hakların kullanılması, evrensel olarak tanınmış olan insan hakları ve temel özgürlüklerin herkes tarafından kullanılmasına engel olamaz.
3. Bu Bildiri’de yer alan hakların etkili bir biçimde kullanılmasını sağlamak için Devletler tarafından alınan tedbirler, hemen ilk bakışta İnsan Hakları Evrensel Bildirisi’nde bulunan eşitlik prensibine aykırı görülemez.
4. Bu Bildiri’deki hiç bir hüküm, Devletlerin egemenliği, eşitliği, ülke bütünlüğü ve siyasal bağımsızlığı şeklindeki Birleşmiş Milletlerin amaçlarına ve prensiplerine aykırı düşecek faaliyetlere izin verecek şekilde yorumlanamaz.
Madde 9- Birleşmiş Milletlerin rolü
Birleşmiş Milletler içindeki uzman kuruluşlar ve diğer örgütler, kendilerinin ihtisas alanlarına girdiği ölçüde, bu Bildiri’de yer alan hakların ve prensiplerin tam olarak gerçekleştirilmesine katkıda bulunurlar.(213 Ulusal veya Etnik, Dinsel veya Dilsel Azınlıklara Mensup Olan Kişilerin Haklarına Dair Bildiri).
[1] Baskın Oran:Türkiye’de Azınlıklar-Kavramlar, teori, Lozan, İç Mevzuat, İçtihat, Uygulama; www.altinicizdiklerim.com. pdf
[2] Yrd. Doç. Dr. M. Çağatay Okutan: Teorı Ve Uluslararası Metınlerde Azınlık Tanımı, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi e 59-2
[3]John Milton Yinger: Ethnicity: source of strength? source of conflict?. New York State University. ISBN 0791417980; Vikipedi, özgür ansiklopedi
[4] Vikipedia
[5] Ali Tayyip Önder, Türkiye’nin Etnik Yapısı, Ankara 1999
Prof. Dr. Ahmet Buran, Berna Yüksel Çak, Türkiye’de Diller ve Etnik Gruplar, Akçağ, Ankara 2012
Konda Araştırma ve Danışmanlık, Rapor-Toplumsal yapı araştırması-Biz kimiz, 2006
Prof.Dr. Hasan Tunç: Uluslar Arası Sözleşmelerde Azınlık Hakları Sorunu Ve Türkiye, webftp.gazi.edu.tr/hukuk/dergi/8_11.pdf
Ali Güler, Osmanlıdan Cumhuriyete Azınlıklar, TÜRKAR Türk Metal
İş Sendikası Araştırma Bürosu, Ankara, 2003.
[6] İşte Türkiye’nin etnik yapısı!, http://www.internethaber.com/iste-turkiyenin-etnik-yapisi-1222452y.htm,16 Mayıs 2011
[7] Türkiye’de yaşayan etnik gruplar araştırıldı. İşte sonuçları… forum.memurlar.net/konu/532868/ 23 Eyl 2008
[8] Prof.Dr. Hasan Tunç: Uluslar Arası Sözleşmelerde Azınlık Hakları Sorunu Ve Türkiye, webftp.gazi.edu.tr/hukuk/dergi/8_11.pdf
Ali Güler, Osmanlıdan Cumhuriyete Azınlıklar, TÜRKAR Türk Metal İş Sendikası Araştırma Bürosu, Ankara, 2003.
[9] Seha L.Meray, Lozan Barış Konferansı Tutanaklar Belgeler, Cilt: 1,Kitap: 1, Ankara 1969
[10] Ahmet Yavuz, Lozan Barış Konferansı Tutanakları, Dışişleri Bakanlığı, Ankara,1968.
Rıza Nur, Hayat ve Hatıratım II, İşaret Yayınları, İstanbul, 1992.
[11] webftp.gazi.edu.tr/hukuk/dergi/8_11.pdf
[12] Prof.Dr. Hasan Tunç: Uluslar Arası Sözleşmelerde Azınlık Hakları Sorunu Ve Türkiye
[13] Erol Kurubaş: Etnik Grup-Devlet İlişkilerinin Sorunsallaşması ve Aktör Tutumlarındaki Açmazlar: Türkiye’deki Kürt Sorunu Örneği, Liberal Düşünce, İlkbahar 2008,s.19-53; http://www.libertedownload.com/LD/arsiv/50/03-erol-kurubas-turkiyenin-kurt-sorunu-ornegi.pdf;www.kku.edu.tr/akademik/goster.php?sicilno=1937
-Anthony D. Smith, Milli Kimlik, Çev. Bahadır Sina Şener, İstanbul, İletişim Yayınları, 1994,
[14] Ozan Erözden, Ulus-Devlet, Ankara, Dost Kitabevi, 1997
[15] Anderson, Benedict, Hayali Cemaatler: Milliyetçiliğin Kökenleri ve Yayılması, 3.b., Çev.
İskender Savaşır, İstanbul, Metis Yay., 2004.
[16] Erol Kurubaş, Asimilasyondan Tanınmaya: Uluslararası Alanda Azınlıkların Korunması ve Avrupa Yaklaşımı, Ankara, Asil Yay., 2006,
Anthony D. Smith, Küreselleşme Çağında Milliyetçilik, Türkçesi: Derya Kömürcü, İstanbul, Everest Yayınları, 2002,
Kemal Kirişçi, Gareth M. Winrow, Kürt Sorunu: Kökeni ve Gelişimi, Çev. Ahmet Fethi, İstanbul, Tarih Vakfı Yurt Yay., 1997, s. 14.
[17] Erol Kurubaş: Etnik Grup-Devlet İlişkilerinin Sorunsallaşması ve Aktör Tutumlarındaki Açmazlar:
Smith, Anthony D: Küreselleşme Çağında Milliyetçilik, Türkçesi: Derya Kömürcü, İstanbul,
Everest Yayınları, 2002.
Yorumlar kapatıldı.