© Fatih Sınar
Asırlar önce Valens su kemerinin yanı başında bir hamam vardı. Konstantin’in şehri daha gençti o zamanlar. Yeni kurulmuştu. Zamanla önemini yitirdi bu hamam, gelen gideni olmaz oldu. Sonra, 600’lü yıllarda küçük bir bazilika inşa edildi aynı yere. Birkaç asır din adamlarının uğrak yerlerinden biri oldu burası. 1100’lere gelindiğindeyse, bin yıl sonra dahi ayakta kalacak olan mâbedin yapımına karar verildi. 12. asrın sonlarına tarihlenir bu mâbet. Latin istilasının hemen öncesi yani, tahtta Kommenos ailesi var.
https://youtu.be/xYA4i4Y2-P4
Haçvari planlı yapılan kilise Theotokos Kyriotissa diye anılır ilk zamanlarında. Şehir Latin yönetimine geçince Katolik Kilisesi’ne dönüştürülse de, Bizans tekrar kontrolü sağladığında eski kimliğine kavuşur. Yeniden Ortodoks mâbedi olur. Zamanla etrafında dini yapılardan oluşan bir kompleks gelişir kilisenin. Manastır olarak da kullanılmaya başlandığı söylenir burasının, Fatih’in fethine kadar. Türklerin şehri almasının ardındansa yeni bir kimlik edinir, zaviye olur Doğu Roma’nın bu kilisesi. Kalenderiye Tarikatı’na vakfedilir, asırlar boyu onların zikirhânesine dönüşür. Bugünkü isminin doğuşu da böyle olur; Kalenderîlerin toplandığı yer, Kalenderhâne.
Tarih 1800’lere yaklaştığındaysa, içerisine mihrap, mahfil eklenir, yanına bir minare dikilir Kalenderhâne’nin. Artık cami olmuştur burası, Müslümanların mâbedi olarak devam edecektir hayatına. Kısa bir zaman sonra, 19.asrın ortalarında ciddi bir yangın geçirdiği, yangın sonrası tamiratta da önemli kayıplar verdiği söylenir özgün halinden. Giriş üzerinin kiremit çatıyla örtülmesi, kot farkından dolayı yüksek giriş yapılması bu döneme tarihlenir.
Ortodoks mâbedinden Katolik Kilisesi’ne, zaviyeden Osmanlı camisine asırlar boyu ilâhilerin okunduğu yer olmuş Kalenderhâne Camii. 1930’larda terk edilse de evsizlere ev olmaya devam etmiş yıllarca. En son 1966-1972 yılları arasında elden geçirilmiş ve görünümü özgün haline kavuşturulmaya çalışılmış. Yeniden ibadete açılmış, cami olmuş. Kalenderhâne Camii bugün, Vezneciler’de Bozdoğan kemerinin son noktasında sırlı geçmişiyle duruyor usulca.
Yorumlar kapatıldı.