Baskın Oran
“Ulus-devlet”i ne anlamda kullandığımı yazıp soranlar oldu. Uzun lafı kısa kılmaya çalışarak anlatayım. Türkiye’de bu terim genellikle bilinmez ve “ulusal devlet” sanılır. İkisi tamamen farklıdır. Ulusal devlet, 1789 Fransız İhtilali’ne tarihlenir ve “Egemenliği tanrı veya krala değil, ulus’a dayandıran devlet türü” olarak tanımlanır. Ulus-devlet ise 1870’lere tarihlenir. Çünkü 19. yüzyılın son çeyreğinde emperyalizme soyunan devletler arkalarını emniyete almak için içte tam bir “birlik-beraberlik” istemişler, azınlıkları asimilasyona girişmişlerdir.
Bu ulus-devlet modeli İttihatçılar tarafından Avrupa’dan ithal edilmiş, 1924 anayasasından itibaren de Türkiye Cumhuriyeti’nde uygulanmaya başlanmıştır. Zaten, üst-kimlik olarak “Türkiyeli”den “Türk”e geçiş de 1923-24’e rastlar.
Ulus-devlet şöyle tanımlanır: “Ülkedeki egemen etno-dinsel kimlik dışındaki kimliklere tahammül etmeyen ve onları (duruma göre) asimilasyon veya etno-dinsel temizlikle ortadan kaldıran devlet türü.
Bu kuramsal lafları Türkiye koşullarına tercüme etmek gerekirse:
1) Türk ulus-devleti, Türk olmayıp Müslüman olanları (Boşnaklar, Pomaklar, Lazlar, vs.) asimile etmiştir çünkü Ortadoğu ve Balkanlar’da kimliğin en önemli unsuru din ve hatta mezheptir. Kürtleri ise ancak kısmen asimile edebilmiştir. Kürtlük bilinci ortaya çıktıktan sonra sürdürülen asimilasyon çabaları (Kürtçeyi yasaklama, vs.) sadece ve sadece bu bilinci sivriltmeye yaramıştır ve yaramaktadır.
Gayrimüslimlere ise, asimile edilemeyecekleri için, etno-dinsel temizlik uygulanmıştır. Mesela 1923 Mübadelesi’nden sonra 120.000 kişi kalan Rumlar bugün 2.000 civarındadır. 1915’ten önce 1,5-2 milyon olan Ermeniler bugün 60.000 kadar kalmıştır.
2) Bugün yani AKP’nin ikinci döneminde (2011’den sonra) Türkiye’de egemen etno-dinsel kimlik Hanefi-Sünni-Müslüman Türk’tür: HASÜMÜT. Daha önce bu LAHASÜMÜT idi. Yani, LAik olmak şartıyla HAnefi, SÜnni, MÜslüman, Türk. Yani, Amerika’daki WASP’ın (Beyaz, Anglo Sakson, Protestan) karşılığı olan “makbul vatandaş”.
Sanırım bu kadar özet bilgi ulus-devlet terimini anlatmaya yetecektir. Bu konuda ve üst/alt kimlik gibi konularda daha fazla bilgi için “Türkiye’de Azınlıklar” kitabıma ve veb sitemdeki powerpointlara ve makalelere bakılabilir.
Baskın Oran
Posted By Nurhan Becidyan [nurhanbecidyan@gmail.com]
Yorumlar kapatıldı.