İçeriğe geçmek için "Enter"a basın

Gerçek 42. Avustralya ve Yeni Zelanda tarihinin dönüm noktası Ermeni Soykırımı’nın gölgesinde gerçekleşti.

Ermeni Soykırımı'nın yüzüncü yılı anısına 100 Yıl, 100 Gerçek

Avustralya ile Yeni Zelanda, Ermeni Diyasporasının en son üyeleridir. Önceki yıllarda bireysel olarak dünyanın bu bölgesine gelmiş olan Ermeniler olsa da, daha kalabalık göçler ancak 1950’lerde gerçekleşti. Böylece Sydney ve Melbourne’da örgütlü toplumlar oluştu; tabii o dönemde de Avustralya’nın diğer bölgelerinde de tek tek ya da gruplar halinde Ermeniler yaşıyordu.

Şurası bir gerçek ki, Avustralya ve Yeni Zelanda’nın 20. yüzyıl boyunca kaydettiği ekonomik gelişme bütün dünyadan göçmenleri bu ülkelere çekmekteydi ve bunların arasında Orta Doğu ve Hindistan’dan gelen Ermeniler de vardı. Hindistan’da İngiliz egemenliğinin 1947 yılında sona ermesi ve kamulaştırma gibi çeşitli ekonomik projeler, sonraki on yıllarda Ermenilerin Hindistan’ın en büyük kenti Kalkütta’yı terk etmelerine neden olmuştu. Daha yakın geçmişte de Ermenilerden Avustralya ve Yeni Zelanda’ya gelenler oldu.
Bu iki ülkede Diyaspora toplumları oldukça yakın zamanlarda yerleşik bir yaşam kurmuş olsa da, Ermenilerin buralardaki kökleri aslında daha eskilere dayanır.
Her yıl ANZAK günü, Avustralya ve Yeni Zelanda halklarının genel olarak savaşlarda, ama özel olarak da Birinci Dünya Savaşı sırasında Çanakkale’de sergiledikleri fedakârlığın anıldığı gündür. Birinci Dünya Savaşı’nda Avustralya ve Yeni Zelanda Ordusu, başka bir deyişle ANZAC (Australia and New Zealand Army Corps sözcüklerinin baş harflerinden oluşan ANZAC Türkçe’de yaygın ve yanlış olarak “Anzaklar” şeklinde kullanılagelmekte) Müttefik güçlerin saflarında yer almıştı. Amaç, Osmanlı saflarını yararak başkent İstanbul’a yol açmaktı. Harekât büyük bir başarısızlıkla sonuçlandı ve çok büyük can kayıplarına mal oldu. Ama aynı zamanda, yüzyıllar boyunca yerleşimler ve sömürgeleştirmenin yapamadığını yaptı, Avustralya ve Yeni Zelanda halklarını bir araya getirerek gerçek bir ulusal kimliğin doğmasına yol açtı.
ANZAC Günü, her yıl birliklerin Çanakkale’ye çıkarma yaptığı gün, ama aynı zamanda Ermeni Soykırımı’nın başladığı günün ertesi gün olan 25 Nisan’da anılır. Ermeni Soykırımı’nın dehşetini anlatan sayısız tanıklık arasında ANZAC birliklerinin ve savaş tutsaklarının anıları da yer alır.
Bugün gerek Türkiye, gerekse Avustralya, kendi tarihleri açısından bir dönüm noktasını oluşturan bu savaşı anmakta, ama savaşın içinde yer aldığı bağlamın bazı unsurları bir kenara itilmektedir. Avustralya Ermeni toplumu ANZAC olgusunu kendi Ermeni Soykırımı söylemi çerçevesinde kullanır. Ermeni toplumunun elde ettiği destek Türkiye cephesinde, Avustralya toplumunun tanınmış şahsiyetlerinin Çanakkale’de ANZAC günü anmalarına katılmasını yasaklamak gibi bazı sonuçlara yol açmıştır. Avustralyalı siyasetçilerin Türkiye’ye girişine yasak koymanın Ermenilerin, onların yanı sıra Avustralya ve Yeni Zelanda halklarının tarihinde özel bir dönüm noktasının yüzüncü yılı yaklaşırken atılan bir adım olması ayrıca önem taşıyor.
Referanslar ve Diğer Kaynaklar
1. Armenian Genocide Education Australia. “Anzac Eyewitnesses”
2. Michael Brissenden. “Turkey threatens to ban MPs from Gallipoli centenary over genocide vote”, ABC News (Australian Broadcasting Corporation), 21 Ağustos 2013
3. Stephen Keys. “Armenian Genocide and ANZAC Day”, Scoop, 26 Nisan 2012
4. Wikipedia: “Armenian Australian”
Bizi takip edin
“Not a single grave was left untouched by the Turks and not a single tombstone was left standing. Many marble monuments had been taken away and apparently the New Zealanders arrived just in time to prevent the removal of those that remain.”
The Armenian Cemetery at Jaffa, not too far from Jerusalem, photographed by George Westmoreland; part of the UK’s Ministry of Information First World War Official Collection

Görsele ait bilgi
“Türkler tarafından tahrip edilmemiş tek bir mezar, ayakta bırakılmış tek bir mezar taşı yoktu. Birçok mermer anıt alınıp götürülmüştü ve anlaşılan o ki Yeni Zelandalılar tam zamanında yetişmiş, böylece geri kalanların da götürülmesine engel olmuştu”.
Kudüs’ten fazla uzak olmayan Yafa’daki Ermeni Mezarlığı. George Westmoreland tarafından çekilen fotoğraf, İngiltere Enformasyon Bakanlığı’nın Birinci Dünya Savaşı Resmi Koleksiyonu’nda yer alıyor.
Atıf ve kaynak
Westmoreland’in fotoğrafı [Genel kullanıma açık alan], bkz. Wikimedia Commons
Facebook – Twitter – Instagram – Google+

Yorumlar kapatıldı.