İsa’nın elçiliğinin ardından gelen yüzyıllar onun, bugün Ermeni Hıristiyanlığının dışında da kabul gören bazı izleyicilerinin köklerinin Ermenistan’la bağlantılı olduğuna tanık olmuştur. Bu azizlerin bizlere ulaşan öyküleri somut tarihsel olgulardan çok söylencelere dayansa da, Ermenistan’la olan bağlantıları Hıristiyanlığın çoğu kez aşılması zor sınırların ötesine yayılışını açıklayan ilginç bir halkayı oluşturuyor.
Bu kişilerin en eskilerde yaşamış olanı, İtalya’nın Floransa kentindeki ilk Hıristiyan şehit olduğuna inanılan Aziz Minas ya da Minias’tır (San Miniato). Onun doğudan, bir tüccar, bir asker, ya da bir Ermeni prens olarak Roma’ya hacca geldiğine, İ.S. 250 yılı civarında Floransa’da inzivaya çekilerek keşiş olarak yaşamını sürdürdüğüne inanılır. İmparator ondan İsa’yı reddetmesini istemiş, işkence yaptırmış ve sonunda başını vurdurmuştur. Söylenceye göre Aziz Minas yerden başını almış, gövdesinin üzerine koymuş ve dağdaki mağarasına dönmüştür. Bugün burası San Miniato al Monte Bazilikası’nın bulunduğu yerdir. Bu öykü Ermenistan’da fazla bilinmemesine rağmen Minas, bugün genellikle erkeklere verilen bir Ermeni adıdır.
Aziz Minas’ın daha kuzeydeki, deyim yerindeyse, bir soydaşı benzer bir yaşam öyküsüne sahiptir. Söylenceye göre Ermeni Aziz Chrysolius da 3. ya da 4. yüzyılda Romalı askerler tarafından kesilen başını alıp yerine koymuş ve kuzeydoğu Galya’da, Papa’nın emrinde Hıristiyanlığı yaymak için çalışmıştır. Chrysolius bugün Belçika’da Komen’in koruyucu azizidir.
Bugün Türkiye’nin Malatya ili, Küçük Ermenistan’ın Melinete vilayetinde görev yapan Romalı bir asker olan Aziz Expeditus’un öyküsü biraz daha belirsizdir. Expeditus, Büyük Ermenistan’ın Hıristiyanlığı kabul etmeye başladığı tarihler civarında, 4. yüzyıl başlarında inancı nedeniyle şehit edilmiştir. Expeditus adı (Latince aşağı yukarı “hareket edebilmesi için özgürleştirilmiş” ya da “serbest bırakılmış” anlamına gelir), onun sürat ve acil sorunları hızlıca çözme yeteneğinin koruyucusu olma özelliğine, örneğin bu nedenle denizcilerin kurtarıcısı, ya da sınava girecek öğrencilerin yardımcısı rolüne gönderme yapar. Aziz Expeditus’un geçmişi çok iyi bilinmese de, bugün Batı Avrupa ve Latin Amerika’da aziz olarak saygı görmeye devam ediyor. Özellikle Brezilya’da onun adına adanan 19 Nisan şenliklerine, belki yüz binlerce değil ama, on binlerce Hıristiyan katılıyor.
Aziz Vlas (St Blaise, ya da Blasé, Ermenice, yaygın olmasa da erkek adı olarak hâlâ kullanılan “Barsegh” – Batı Ermenicede Parsegh) 300’lü yılların ilk on yıllarında yaşamıştır. Sebastea’lı (ya da Sebaste, bugün Türkiye’nin Sivas ili) olan Aziz Vlas, bir şifacı ve episkopos olarak tanınır. Bölgenin diğer azizleri gibi o da İsa’ya olan inancından vazgeçmeyi reddetmiş, Romalılar tarafından işkence edilerek öldürülmüştür. Aziz Vlas, bugün Hırvatistan’ın Dubrovnik kentinin bulunduğu, adının da Vlaho olarak bilindiği eski Ragusa Cumhuriyeti’nin koruyucu azizi olarak ün kazanmıştır. Burada aziz olarak tanınması ve kutlu sayılmasının geçmişi, kent halkını tehlikeye karşı korumak amacıyla insanlara göründüğü İ.S. 971 yılına kadar uzanır. Ona adanan 3 Şubat bayramında kentte büyük kutlamalar yapılır. Geçtiğimiz yıllarda bu şenliklere bir Ermeni din adamı da katılmıştır.
~~~
Batı dünyasının azizleri arasında, St. Servatius gibi Ermenilerle bağlantılı başka azizler de vardır. Yazar Annie Seropian bize ilettiği mesajında Ermenilere Hıristiyanlığı yayan “Aydınlatıcı” Aziz Gregory’nin (Surp Lusavoriç) İtalya’da ne kadar önemli bir dini figür olduğunu yazıyor.
Surp Krikor Lusavoriç’in aziz olarak tanındığı bir diğer yer de, koruyucu aziz olarak kabul edildiği, San Gregorio Armeno kilise ve manastırının bulunduğu, İtalya’nın güneyinde (“topuk” kısmında) Salento’da, Nardò kentidir. Onun 1743’te korkunç bir deprem sırasında gerçekleştirdiği mucize ile kenti kurtardığına inanılır. Kentin meydanındaki heykeli, depremin merkez üssü yönüne bakmakta, böylelikle kentte can ve mal kaybının onun sayesinde önlendiği anlatılmaktadır. Bu söylence ile ilgili daha fazla bilgi için, İtalyanca olan şu linke başvurulabilir: http://www.terrarussa.it/9022/guida-salento/notizie/festa-in-onore-di-san-gregorio-armeno-a-nardo-nel-salento/.
O, Nardò’nun kardeş şehri olan Gümrü’nün de koruyucu azizidir. Nardò hakkında Wikipedia’da daha geniş bilgi bulmak mümkün: http://en.wikipedia.org/wiki/Nard%C3%B2.
Her yıl Nardò’da Surp Krikor Lusavoriç, 18-20 Şubat günlerinde dini ve halka açık törenlerle anılır. 2014’teki festivalin videosuna şu linkten ulaşılabilir: http://www.youtube.com/watch?v=5xPSOOW6350.
100 Yıl, 100 Gerçek Projesi katkıları için Annie Seropian’a teşekkür eder. (Annie Seropian Armenian Holiday Traditions: An Illustrated Guide for Children / Ermeni Bayram Gelenekleri: Çocuklar İçin Resimli Rehber kitabının yazarıdır)
100years100facts@gmail.com adresi ya da sosyal medya üzerinden bizlere ulaştırabileceğiniz görüş, öneri, memnuniyetsizlik, soru ya da tavsiyelerinizi, ayrıca araştırmaya dayalı, saygılı bir dille yazılmış tepkilerinizi bize ulaştırmanızdan memnuniyet duyacağız.
Referanslar ve Diğer Kaynaklar
1. “San Miniato al Monte: The Basilica of San Miniato al Monte”
2. Gregory Luce. “St. Minias of Florence”, Timeline Florence
3. “History of Saint Expedite.org”, SaintExpedite.org
4 .Prof. Dr. Darko Zubrinic. “Armenian bishop Nareg Alemezian in Dubrovnik Celebrating the Day of St. Vlaho”, Croatian World Network, 3 Şubat 2010
5. Wikipedia: “Minias of Florence”
6. Wikipedia: “Expeditus”
7. Wikipedia: “Chrysolius”
8. Wikipedia: “Saint Blaise”
Bizi takip edin
Statues of Saint Expeditus, an object of wide worship on the French island of Réunion, in the Indian Ocean, east of Madagascar.
Görsele ait bilgi
Hint Okyanusu’nda, Madagaskar’ın doğusunda yer alan Fransız Reunion adasında yaygın bir ibadet objesi olan Aziz Expeditus’un heykelleri.
Atıf ve Kaynak
David Monniaux’nun kendi çektiği fotoğraf [CC-BY-SA-3.0], bkz. Wikimedia Commons
Facebook – Twitter – Instagram – Google+
Yorumlar kapatıldı.