İçeriğe geçmek için "Enter"a basın

Gerçek 22. İran Ermenilerinin tarihi antik çağa kadar uzanıyor.

Ermeni Soykırımı'nın yüzüncü yılı anısına 100 Yıl, 100 Gerçek

Bölgenin adına Med ülkesi, Pers ülkesi ya da İran diyebilir, yöneticilerini İ.Ö. 6.-4. yüzyıllar arasında hüküm süren Ahamenişler (Akamenid), daha sonra Partlar ya da Sasaniler, orta ya da yeni çağın başlarında Safevi hanedanı, ardından gelen Kaçar hanedanı, ya da bugünün İslam Cumhuriyeti olarak anabilirsiniz; her ne derseniz deyin, burada Ermeniler ile İranlılar arasında, kısmen coğrafi yakınlık, ama onun da ötesinde Elbrüz dağları, Aras nehri ve Urmiye gölü üzerinden binlerce yıl karşılıklı ilişkiler sonucu çok eski bir ortak kültürden kaynaklanan bağlar vardır.

Tarihin eski dönemlerinde bu karşılıklı etkileşim krallar ve imparatorlar, rahipler ve muhtemelen birbirine benzer ibadet biçimleri arasında gerçekleşiyordu. Her ne kadar Ermeniler İ.S. 4. yüzyılda Hıristiyanlığı benimsediklerinde, İslam da birkaç yüz yıl sonra güneye doğru yayıldığında ilişkilerin dinamiği değişmiş olsa da, Ermenilerin yaşadığı geniş alanlar, komşu şahlar tarafından yönetilmeye devam ettiler ya da onların etkileri altında kaldılar.
Hükümdarlardan özellikle birisi, Şah 1. Abbas’ın yaklaşımı bugünün belirgin bir şekilde kendine özgü özelliklere sahip İran-Ermeni toplumunun oluşumuna katkıda bulundu. 1604’teki Osmanlılarla savaşta izlenen sınır boyunca her şeyi yerle bir etme politikası, Nahçıvan’ın (bugün Azerbaycan’a ait Ermenistan ve kuzeybatı İran sınırındaki bölge) Culfa kentinden Ermenilerin kitleler halinde yerlerinden edilmesiyle sonuçlandı. Sürülen Ermeniler o dönemde başkent olan İsfahan’da yeniden iskan edildi. İsfahan bugün de eski kentin anısına Nor Jougha ya da Yeni Culfa adı verilen Ermeni mahallesiyle İran Ermenilerinin tarihi mirasının kalbini oluşturmaya devam ediyor.
Ülkenin kuzeybatı bölgelerindeki Ermeni varlığı çok daha eskilere kadar gitse de, bugün İran’da sayıca en çok Ermeninin yaşadığı şehir, başkent Tahran’dır. St. Thaddeus, St. Stephen kilise ve manastırları ile Dzordzor şapeli UNESCO’nun İran’daki Dünya Mirası Listesi’nde yer alır. Her üç anıtsal yapı bugün hâlâ birer hac yeri olmaya devam ediyor.
Yüzyıllar boyunca Ermeniler İran’a ticaretten el sanatlarına, eğitimden siyasete çok çeşitli alanlarda katkıda bulundular. Örneğin 1905 – 1911 İran Anayasa Devrimi’nde Ermeniler de yer aldılar. Bugün İran katı bir rejimle anılıyor olsa da, ülkedeki Ermeniler İslam Cumhuriyeti tarafından koruma altına alınan bir Hıristiyan azınlık olarak ayrıcalıklı bir toplum konumunda sayılabilirler. Meclise kendi temsilcilerini gönderme hakkına ve dinleri ile kültürlerini önemli ölçüde yaşamalarına olanak tanıyan bir iklime sahipler.
İranlı Ermenilerin toplumsal yaşama yaptıkları katkılara çok çeşitli örnekler verilebilir. klasik müziğe yaptığı katkılarla orkestra şefi Loris Tjeknavorian ve temposu daha yüksek bir müziği icra eden pop star Andy sadece iki örnektir. Yakın zamandan bir örnek de, Brezilya’da düzenlenen 2014 Dünya Kupası’nda İran milli futbol takımında oynayan Andranik Teymourian’dır. Daha önce de Belarusya’ya karşı oynanan milli maçta takım kaptanı görevini üstlenen Teymourian, İran’da futbolda şimdiye kadar bu konuma gelen ilk Hıristiyandır.
1979 devriminden bu yana çok sayıda göçe rağmen İran Ermenilerinin tarihsel mirası, dört yüzyıllık gelenek nedeniyle son derece güçlüdür. Geleneğin önemli bir unsuru dilin belirli bir aksanı ya da şivesi ile konuşulan Ermenicedir. Ermenice “Parskahye” olarak adlandırılan İran Ermenileri, Osmanlı Ermenileri ve onların neslinden gelenlerden ve kökleri Rus İmparatorluğu ve Sovyetler Birliği’ne uzanan Ermenilerden ayrı bir yerde duran, kendilerine özgü bir Ermeni kimliğini bugün de koruyorlar.
Referanslar ve Diğer Başvuru Kaynakları
1. George Bournoutian. A History of the Armenian People, Volume 2: 1500 A.D. to the Present. Mazda Publishers, 1994, s. 27-41
2. Houri Berberian. Armenians and the Iranian Constitutional Revolution of 1905-1911. Westview Press, 2001
3. A. Amurian and M. Kasheff. “Armenians of Modern Iran”, Encyclopædia Iranica, Vol. II, Fasc. 5, 1987, s. 478-483
4. UNESCO World Heritage List. “Armenian Monastic Ensembles of Iran”
5. Wikipedia: “Iranian Armenians”
6. Wikipedia: “Andranik Teymourian”
Vank Cathedral, Armenian Quarter, Esfahan, Iran


Görsele ait bilgi
İsfahan’ın Ermeni mahallesindeki katedral, 17. yüzyıl
Atıf ve kaynak
By Mike Gadd [CC-BY-2.0], Wikimedia Commons‘da
Bizi takip edin
Facebook – Twitter – Instagram – Google+

Yorumlar kapatıldı.