Alparslan Esmer
Başkan Barack Obama yıllardır 24 Nisan mesajlarında 1915 olaylarını Ermenice ‘Büyük Felaket’ anlamına gelen ‘Medz Yeghern’ ifadesiyle tanımlıyor… Obama, mesajında Papa Françesko’nun ‘soykırım’ tanımlamasını memnunlukla karşıladığını söylüyor, ‘Meds Yeghern’ diye adlandırdığı 1915 olaylarını “20’inci yüzyılın ilk kitlesel zulmü” diye tanımlıyor, 1915’te Amerika’nın İstanbul Büyükelçisi Henry Morgenthau’nun ABD Dışişleri Bakanlığı’na çektiği ve “Osmanlı İmparatorluğu’ndaki Ermeni ırkının imha edilmekte olduğuna” dair resmi telgrafına yer veriyor ve ‘soykırım’ ifadesini tarihte ilk kez kullanan hukukçu Raphael Lemkin’in çalışmalarına dikkati çekiyor… Obama açıklamasında, “Bu yıl, 20’inci Yüzyıl’ın ilk kitlesel zulmü olan Meds Yeghern’i yüzüncü yılında anıyoruz. 1915 yılının başlarında Osmanlı İmparatorluğu’ndaki Ermeni halkı sınır dışı edildi, katledildi ve ölümlerine yürüdü. Tarihi yurtlarının kültürleri ve mirasları silindi. Tüm tarafların çektiği acılara tanık olan korkunç şiddet olayları içinde, 1,5 milyon Ermeni yok oldu” ifadelerine yer veriyor…‘Soykırım’ 1940 ve 50’li yıllarda Polonya asıllı Amerikalı hukukçu Raphael Lemkin tarafından ortaya atılan bir ifade. Lemkin, açıklamalarında Ermeniler’in de Yahudiler’le birlikte 20’inci Yüzyıl’da soykırıma maruz kaldığını savunmuştu. Bu tanımlama o döneme kadar 1915 olaylarını ‘Meds Yeghern’ olarak adlandıran Ermeniler ve tüm dünya tarafından hızla benimsendi. Lemkin 1951’de “Birleşmiş Millletler Soykırım Suçunu Önleme ve Cezalandırma Sözleşmesi”nin yürürlüğe girmesini sağladı.
***
Başkan Barack Obama yıllardır 24 Nisan mesajlarında 1915 olaylarını Ermenice ‘Büyük Felaket’ anlamına gelen ‘Medz Yeghern’ ifadesiyle tanımlıyor.
Başkan Barack Obama 1915 olaylarının yüzüncü yıldönümünde tüm dünya tarafından merakla beklenen mesajını yayınladı ve başkanlığının yedinci yılında kullandığı ifade, öncekilerden farklı olmadı: Ermenice ‘Büyük Felaket’ anlamına gelen “Meds Yeghern”.
Soykırım demedi ama…
Obama başkanlığının ilk yıllarından bu yana ‘soykırım’ ifadesinden kaçınsa da, bu yılki 24 Nisan mesajı Beyaz Saray ve Amerika Dışişleri Bakanlığı sözcüleri Eric Schultz ve Marie Harf’ın, “Başkan güçlü bir açıklama yapacak” cümlelerini destekler nitelikte. Çünkü Obama, mesajında Papa Françesko’nun ‘soykırım’ tanımlamasını memnunlukla karşıladığını söylüyor, ‘Meds Yeghern’ diye adlandırdığı 1915 olaylarını “20’inci yüzyılın ilk kitlesel zulmü” diye tanımlıyor, 1915’te Amerika’nın İstanbul Büyükelçisi Henry Morgenthau’nun ABD Dışişleri Bakanlığı’na çektiği ve “Osmanlı İmparatorluğu’ndaki Ermeni ırkının imha edilmekte olduğuna” dair resmi telgrafına yer veriyor ve ‘soykırım’ ifadesini tarihte ilk kez kullanan hukukçu Raphael Lemkin’in çalışmalarına dikkati çekiyor.
Açıklamada, “tüm tarafların çektiği acılar” ifadesi de gözden kaçmıyor.
Bununla birlikte Obama’nın bu yıl da ‘soykırım’ ifadesini kullanmaması, açıklamadaki ayrıntılara rağmen Amerika’daki Ermeni cemaati temsilcilerini öfkelendirmeye yetti. Nitekim Beyaz Saray’ın açıklamasını dakikalar içinde Ermeni derneklerinden gelen tepki dolu mesajlar izledi.
‘1,5 milyon Ermeni yok oldu’
Obama açıklamasında, “Bu yıl, 20’inci Yüzyıl’ın ilk kitlesel zulmü olan Meds Yeghern’i yüzüncü yılında anıyoruz. 1915 yılının başlarında Osmanlı İmparatorluğu’ndaki Ermeni halkı sınır dışı edildi, katledildi ve ölümlerine yürüdü. Tarihi yurtlarının kültürleri ve mirasları silindi. Tüm tarafların çektiği acılara tanık olan korkunç şiddet olayları içinde, 1,5 milyon Ermeni yok oldu” ifadelerine yer veriyor.
‘Soykırım’ 1940 ve 50’li yıllarda Polonya asıllı Amerikalı hukukçu Raphael Lemkin tarafından ortaya atılan bir ifade. Lemkin, açıklamalarında Ermeniler’in de Yahudiler’le birlikte 20’inci Yüzyıl’da soykırıma maruz kaldığını savunmuştu. Bu tanımlama o döneme kadar 1915 olaylarını ‘Meds Yeghern’ olarak adlandıran Ermeniler ve tüm dünya tarafından hızla benimsendi. Lemkin 1951’de “Birleşmiş Millletler Soykırım Suçunu Önleme ve Cezalandırma Sözleşmesi”nin yürürlüğe girmesini sağladı.
Obama Beyaz Saray açıklamasında Büyükelçi Morgenthau ve Profesör Lemkin’in çalışmalarına da şöyle dikkati çekiyor: “1915 yılının korkunç olayları ortaya çıktıkça, Amerikan Büyükelçisi Henry Morgenthau, Amerikan hükümeti içindeki alarm çanlarını çaldırdı ve Osmanlı liderlerine karşı koydu. Buna benzer çabalar sayesinde Meds Yeghern’in gerçekleri ortaya çıktı ve sonraki yıllarda bu konuda ilk Birleşmiş Milletler sözleşmesini hazırlayan Raphael Lemkin gibi insan hakları şampiyonlarının çalışmalarına ışık tuttu.”
Ermeni cemaatine övgü, Papa’nın açıklamasına destek
Başkan Obama, Beyaz Saray açıklamasında Ermeni cemaatine yönelik övgü dolu sözler sarf etse de, bu sözler cemaatin tepkisini yatıştırmaya yetmedi. “Bu korkunç katliamın ardından Amerikan ve Ermeni halkları bir araya geldi. Sıradan Amerikan vatandaşları acı çeken Ermeni çocukları için milyonlarca dolar yardım topladı, Amerikan Kongresi uluslararası insani yardımlar alanında öncülük eden ‘Yakın Doğu Yardım’ örgütünü oluşturdu” denilen açıklamada devamla, “Binlerce Ermeni mülteci, Amerika’da yeni hayatlar, güçlü ve canlı toplumlar kurdu, Amerikan toplumunun desteklerini oluşturdu. İşadamları, doktorlar, öğretim üyeleri, sanatçılar, sporcular olarak, yeni yurtlarında tanımlanamayacak boyutlarda yaptıkları katkılarla dikkat çektiler” cümlelerine yer veriliyor.
Bununla birlikte Başkan Obama, 1915 olaylarının yüzüncü yıldönümünün üzücü bir dönem olduğunun altını çizerek, resmi söylemden öte kişisel olarak nasıl bir tutum takındığına yönelik ipuçları vermeye çalışıyor. Obama bir yandan, “Ben 1915’te meydana gelen olaylarla ilgili kendi görüşlerimi daima açıkladım ve görüşlerim değişmedi” diyor, bir yandan da resmi görüşü tekrarlıyor: “Gerçeklerin tamamen, dürüstçe ve adil bir şekilde kabulü hepimizin çıkarınadır. Halklar ve uluslar, geçmişlerinin acı verici unsurlarını kabul ederek ve hesaplaşarak daha güçlenir, daha adil ve hoşgörülü geleceklerin temellerini atar.”
Ardından Obama, daha önceki açıklamalarında göze çarpmayan bir tonla: “Papa Françesko’nun, Türk ve Ermeni tarihçilerin ve tarihin bu karanlık sayfalarına ışık tutmaya çalışan çok sayıda diğer kişinin görüşlerini açıklayan ifadeleri memnunlukla karşılıyoruz” diyor.
Ermeni cemaati soykırım denmemesine öfkeli
Obama’nın 24 Nisan açıklamasını, dakikalar içinde Ermeni cemaatinin açıklamaları izledi. Bu açıklamalarda, yaşanan düş kırıklığı sert ifadelerle vurgulanıyor. Amerika Ermenileri Ulusal Komitesi (ANCA) Başkanı Aram Hamparian tarafından yayınlanan yazılı açıklamada, Obama’nın kelime oyunu yaptığı, “dış bir güç” diye tanımladığı Türkiye’nin baskısıyla gerçeklerden kaçmaya çalıştığı iddia ediliyor. Açıklamada Obama için, “Amerikan halkının saygınlık düzeyinin altına düştü” deniyor.
Ermeni cemaati 2008’de Başkan adayı olduğu sırada, “Ermeni soykırımı bir iddia değil, kişisel bir görüş değil, bakış açısı değil, ama tam tersine birçok yerde belgelenmiş bir gerçektir” diye konuşan Obama’nın sözünü tutmadığını düşünüyor.
ANCA: ‘Obama tüm dünyaya başkan olmadığını gösterdi’
Hamparian açıklamasında, “Obama Başkan adayıyken söylediğinde haklıydı. ‘Amerika Ermeni Soykırımı hakkında gerçekleri konuşan ve tüm soykırımlara sert tepki gösteren bir lideri hak ediyor’ demişti. Obama bugün tüm dünyaya başkan olmadığını kanıtladı. Gerçekte, Başkan Obama’nın Ankara’yı memnun etme yönündeki hatalı girişimi, yalnızca Washington’un tecrit olmasıyla sonuçlandı” diyor.
ANCA’dan sonra ayrı bir açıklama yayınlayan Ermeni Devrimci Federasyonu (ARF) Doğu Amerika Merkezi Komitesi de, “Sayın Başkan, Ermeni Soykırımı’nı yüzüncü yıldönümünde uygun bir şekilde anmak için ‘Soykırım’ ifadesini kullanamıyorsanız, o halde hiç açıklama yayınlamamanız daha doğru olur” ifadelerine yer veriyor.
Açıklamada Ermeni cemaati temsilcilerinin dün Obama’nın Beyaz Saray Personel Dairesi Başkanı Denis McDonough’la ve Ulusal Güvenlik Danışman Yardımcısı Ben Rhodes’la yaptıkları görüşme hatırlatılıyor ve “Obama yönetimi insan hakları ve gerçeklere yeterli bağlılık duymadığını, Başkan da sözünü tutamadığını bir kez daha kanıtladı. Başkan’ın 24 Nisan Soykırım mesajı, bir kez daha ‘Soykırım’ ifadesini kullanmaktan kaçındı” deniyor.
ARF açıklamasında ayrıca, “altı yıllık beklemenin sonucunda cemaatimiz sabrının sınırlarına ulaştı” cümlesi dikkat çekiyor.
Başkan Obama, Erivan’daki 1915 olaylarının yüzüncü yıldönümü anma törenlerine Maliye Bakanı Jack Lew’u göndermişti.
Yorumlar kapatıldı.