Krikor Zohrab, Ermeni Soykırımı’yla ilgili en tanınmış kişiler arasındadır. Her ne kadar 24 Nisan günü tutuklananlar arasında olmasa da, çok geçmeden sıra ona da gelmişti. Onu da alıp götürdüklerinde, ünlü bir kamusal şahsiyet, Osmanlı parlamentosunun bir üyesi, tanınmış bir hukukçu ve gazeteci olarak, tutuklanmış olan Ermeniler için girişimlerde bulunmaktaydı.
Krikor Zohrab 1861’de İstanbul’da doğdu. Her bakımdan, bütün kozmopolit görkemi ve yüzyıl başındaki zenginliğiyle İstanbul şehrinin çocuğuydu. İstanbullu Ermenilerin (“Bolşahay”) o dönemdeki yaşamı onun eserlerinde vücut bulmuştur. Bugün Ermeniler onu Batı Ermenicesinin kusursuz kısa öykü yazarı olarak tanır. Zohrab’ın Türkçeye de çevrilmiş olan eserleri realizm olarak adlandırılan edebi akımın temsilcisidir. Onun öykülerinde, en başta kadınlar olmak üzere, sıradan insanların, emekçilerin, aşağı sınıfların diğer temsilcilerinin, hatta suçluların yaşamlarından kesitler yer alır. Diğer yayınların yanı sıra, Lrakir, Masis ve Hayrenik gibi dergilere yazılar yazıyordu. Kısa öykülerinin dışında, kariyerinin başlarında kaleme aldığı “Anhedatsadz Serount Me” (Kayıp Kuşak) adlı romanı ve Avrupa’ya seyahetlerini anlattığı “Echer Oughevori Me Orakren” (Bir Gezginin Günlüğünden Sayfalar) başlıklı kitabı da vardır.
Aslında Avrupa’ya seyahatleri bir sürgünün sonucuydu: Toplumsal ve siyasi mücadelesi nedeniyle Zohrab’ın başı derde girmiş ve bir süre Paris’te yaşamak zorunda kalmıştı. 1908’de Anayasa reformunun ilanı ile geri döndü ve Osmanlı meclisinde mebus olarak görev yapmaya başladı. Burada Ermenilerin Osmanlı İmparatorluğu’ndaki güncel taleplerinin çok ötesine geçen geniş kapsamlı reformlar için mücadele etti. Zohrab çok-etnili, çok-dinli bu imparatorlukta, daha kapsayıcı, daha katılımcı, bütün uyrukların eşit muamele gördüğü ve eşit söz hakkına sahip olduğu bir sistem ve bu sistemde modern bir Osmanlı kimliğini savunuyordu. Ermenice ve Fransızcasının yanı sıra Türkçe kullanımındaki ustalıkla da tanınırdı. Bir mitingde söylediği “Dinimiz muhtelif, mezhebimiz birdir. Hepimiz hürriyet mezhepdaşlarıyız” sözleri ünlüdür.
Nisan’ın ardından gelen Mayıs ayında Krikor Zohrab tutuklandı ve doğuya doğru sürgüne gönderildi. 1915 Haziran’ında Urfa yakınlarında katledildiğini aktarılmıştır – başı taşla ezilmişti.
Referanslar ve Diğer Kaynaklar
1. Garen Kazanc. “Revisiting Krikor Zohrab’s Istanbul home”, The Armenian Reporter, 15 Eylül 2013
2. Aras Yayıncılık. “Krikor Zohrab – Öyküler”
3. “Krikor Zohrab Kimdir?”, bianet, 24 Nisan 2009
4. Wikipedia: “Krikor Zohrab”
Görsele ait bilgi
Krikor Zohrab (1861-1915)
Atıf ve Kaynak
Horizon Weekly, 2007 Ermeni Soykırımı özel sayısı, Montréal Kanada. Görsel bu kaynaktan taranarak alınmıştır bkz. Wikimedia Commons
Bizi takip edin
Facebook – Twitter – Instagram – Google+
Yorumlar kapatıldı.