Osmanlı döneminde ,1915 Ermeni Felaketini başlatan İttihat ve Terraki yönetimi tarafından,binlerce yıldır yaşadığı topraklardan kadim bir halkı kovmak ve yok etmek amacıyla ,eski takvimle 11 Nisan 1915 tarihinde İstanbul’dan 260 dan fazla Ermeni aydını topluca meçhule doğru sürgün edilmişlerdir:11 Nisan 1915 tarihi günümüz takvimine göre 24 Nisan 1915 tarihine denk gelmektedir:
Տօքթ.Ռուբէն Սեւակի Ծննդեան 129.Ամեակի Առթիւ:
Dr.Rupen Sevak
(Dr.Rupen Çilingiryan)
Tıp doktoru, Şair,Düşünür.
Osmanlı döneminde ,1915 Ermeni Felaketini başlatan İttihat ve Terraki yönetimi tarafından,binlerce yıldır yaşadığı topraklardan kadim bir halkı kovmak ve yok etmek amacıyla ,eski takvimle 11 Nisan 1915 tarihinde İstanbul’dan 260 dan fazla Ermeni aydını topluca meçhule doğru sürgün edilmişlerdir:11 Nisan 1915 tarihi günümüz takvimine göre 24 Nisan 1915 tarihine denk gelmektedir:
1915’te katledilen Ermeni aydınları ilk defa 1919 yılında ”11 Nisan Anıtı”(Huşartzan April 11 i)adlı kitabın yayınlanması ve zamanın İstanbul-Taksim semtindeki Ermeni mezarlığındaki 11 Nisan Şehitleri için yapılan ”Anıt” ile anıldılar:Fakat ,bu ”Anıt” gizemli bir şekilde ortadan kaybolmuştur:
1915’in 100 cu yıldönümü eşiğinde , sürgün yolunda katledilen ,Ermeni aydınlarından Osmanlı Ordusuna hizmet eden Tıp doktoru,şair, düşünür,kanaat önderi Dr.Rupen Sevag-Çilingiryan’ın doğumunun 129.cu yıl dönümnde onların hatıraları önünde saygı ile eğilerek onları anmayı bir görev olarak addediyorum:
Dr.med.S.Adam
D
Doğumunu 129 cı Yılı:
Rupen Çilingiryan ismi ile 15 Şubat 1885 yılında İstanbul-Silivride doğdu,ilk
öğrenimini Silivri ilk okulkunda tamamladıktan sonra öğrenimine
Bahçecik(Bardizak)(İzmit yakınarı) deki Berberyan Eremeni okulunda
devam etti 1905 tarihinde bu okuldan mezun oldu:Edebiyata ve bilime
yatkınlığını fark eden başöğretmenin tavsiyesiyle Lozan’da Tıp öğrenimi
gördü:Lozan Tıp fakültesinden mezun olan Dr.Rupen Çilingiryan uzun bir
süre hekim olarak çalıştı ve hekimlik mesleğinde uzmanlaştı :Ozanlığı
ve bilim adamlığını şahsında birleştiren Rupen, Hipokrat yemini uğruna ozanlık sazını elinden düşürmedi:Sürekli sazı ile
İnsanlık,Kardeşlik,Vatan
ve Sevgi ezgileri yaktı:1909 tarihindeki Adana kıyımından etkilenerek
1910 yılında GARMİR KİRK(kırmızı Kitap)ını yayınladı:VERCİN HAYER (Son Ermeniler)adlı şiirinde sanki , Ermenilerin gelecekte yaşayacaklarının adete bir habercisi gibi konuyu işlemektedir:LLEMANİ LİCI(Leman Gölü)şiiri başlı başına bir şaheserdir:
1914te Alman olan eşi ile İstanbul-Beyoğlu(Pera)una yerleşen Rupen hekimliğine devam etti , hekim olarak birçok trajik olaylara şahit oldu,”Bir hekimin defterinden Koparılmış Sayfalar” adlı günlüğünü AZADAMARD
gazetesinde yayınladı ve bu dizi büyük bir beğeni kazanarak okundu:İlk şiirlerini 1905 de Masis dergisinde yayınladı,Rupen Sevag yanlızca bir şair değil , aynı zamanda nesir yazarı,düşünür, hekim, ve kanaat önderi
olarak yaşadığı toplumun yaşamında çok önemli roller oynamıştır:Rupen Sevag , eserlerinde , aşk,doğa, sosyal sorunlar ve ilişkiler , vatan severlik, millet perverlik , toplumsal hak ve özgürlük, eşitlik
konularını işlemiştir ,eserlerinde ölçü,sanat çeşitliliği , ve ahenkli bir müzik hakimiyeri göze çarparken , şiirlerinin ayrıcalığı,1909 Adana olayları etkisinde kalarak ürettiği eserlerde milli duygularra yaptığı
vurgular öne çıkar:
Rupen Sevag sosyal adaletsizliğe karşı tepkisini SOKAK SÜPÜREN İNSANİYET adlı
eserleri ile gösterir :Sevag’ın aynı zamanda çok yetenekli ir ressam olduğu söylenir:
Birinci Dünya savaşı öncesi Ermeni Hekimler İstanbul’da ülke için emsal teşkil edecek
bilimsel bir seminer düzenlediler ,Dr.Sevag bu seminere sunumuyla en aktif şekilde katkısını getirdiçok yaralı oldu, büyük takdir topladı:Bakırköy’de (Makrıküğ) askeri hekim olarak görev yaparken
aniden tutuklandı ve Çankırı’ya sürgün edildi:Rupen Sevag, 1915 de şair Tanıyel Varujan,Siamanto-Adom Yarcanyan ,Gomidas(Soğomon Soğomonyan) gibi daha birçok Ermeni aydınları gibi faili meçhul olarak yok
edildiler ve şehit mertebesine erdiler:Bugün Erivan’da onun adı ile anılan RUPEN SEVAK OKULU ,Nis’te RUPEN SEVAG ANIT-MÜZE EVİ bulunmaktadır:
Aziz hatırası önünde saygı ile eğilirim:
Dr.med.Sarkis Adam.
Rupen Sevag’ın ” PASTEL” adlı şiirinden bir iki mısra:
(ermenice aslına bağlı kalarak Türkçe ceviri:Dr.S.Adam)
Ruhum pastelden bir resimdir
Orada göze hitap eden bir şey yok,ne de parlaklık
Orada her şey sis içinde eriyor.
Issız mavi bir dağın doruğunda,
İmanımın köhne ,harab kubbesi,
Şüphenin uçurumundan aşağı bakıyor.
Tepeye doğru,tepeye doğru hayatımın
Ekilmemeiş yolu tek başına gidiyor.Ruhum pastelden bir resimdir:
Ռուբէն Սեւակ / 1915 Ի Աքսորի Ճամբու վրայ Նահատակուող Հայ Մտաւորական.
ՌՈՒԲԷՆ ՍԵՒԱԿԻ ԾՆՆԴԵԱՆ
129.րդ. Ամեակի Առթիւ
(15.2.1885– 1915)
Բանաստեղծ եւ Բժիշկ
1915 ի Հայոց մեծ եղեռնին , Օսմանեան Կայսրութեան Իթթիհատական իշխանութեան
նախաձեռնութեամբ , հին տոմարով 11 ապրիլ 1915 թուականին Իսթանպուլէն,
աւելի քան 260 հայ մտաւորականները հաւաքական կերպով ձեռբակալուեցան ու
աքսորուեցան դէպի անորոշութիւն , ի միտ ունենալով պատմական ժողովուրդ մը,
հազարամեակներ ապրած իր հողերէն արտաքսել ու բնաջնջել.
11 Ապիլ 1915ը, մեր այսօրուայ օրացոյցով կը համապատասխանի 24 Ապրիլ 1915ի, 1915 ին
նահատակուած հայ մտաւարականները, առաջին անգամ յիշատակուեցան 1919
թուականին, Մեծ Եղեռնի 4.րդ տարելիցին <<Յուշարձան Ապրիլ 11 ի> > անուն գիրքով եւ ատենի Իսթանպուլ Թաքսիմ թաղի Հայ գերազմանատան մէջ կառուցուած <Ապրիլ 11 Նահատակներու
Յուշարձան>>ով, որ ներկայինս անհետացած է խորհուրդաւոր կերպով.
Հայոց Գերազմանատունը եւ Յուշարձանը կը գտնուեր, այսօրուայ Իսթանպուլ ,Էլմատաղ-Հարպիյէ թաղի Տիւան պանթոկի եւ Իսթանպուլի պետական Ռատիոյկայանին տարածքին վրայ:
Մենք այսօր, Մեծ Եղեռնի 100րդ տարելիցի սեմին,1915 ի աքսորի Ճամբուն վրայ
Նահատակուող Հայ Մտաւորականներէն, Բժիշկ. Բանաստեղծ, եւ հանրային գործիչ
Տօքթ. ՌՈՒԲԷՆ ՍԵՒԱԿ -Չիլինկիրեանի ծննդեան 129.րդ ամեակին , կ’ուզենք մեր յարգանքի
տուրքը մատուցանել , եւ յարգանքով երկրպագանել մեր նահատակներուն անթառամ յիշատակնրուն առջեւ ու վերստին յիշել զանոնք.
1915 Ի Աքսորի Ճամբուն Վրայ Նահատակուող Հայ Մտաւորականներէն.
ՌՈՒԲԷՆ ՍԵՒԱԿ.
Տօքթ..Ռուբէն Չիլինկիրեան.
( Ծննդեան, 129.րդ ամեակը )
Ռուբէն Չիլինկիրեան ծնած է,15 .2.1885 թուականին Սիլրվրի, իր նախնական կրթութիւնը ստացած է տեղւոյն հայկական նախավարժարանի մէջ, ապա անցնելով Պարտիզակ իր ուսումը կը
շարունակէ , Պէրպէրեան վարժարան ,ուրկէ ընթացաւարտ կ’ըլլայ1905 ին.:
Գրական կարողութեան կողքին ունենալով խոր հակում գիտութեանց,
ուսուցչապետին խորհուրդով ու օժանդակութեամբ կը մեկնի Լօզան , ուր կ’ուսանի բժշկագիտութիւն, , հազիւ բժշկական ֆաքիւլթէ էն վկայուած, կը ծառայէ հիւանդանոցներու եւ դարմանատուներու մէջ , որպէս բժիշկ.Երազողն ու գիտունը կ’ապրէին իր մէջ,: Չի կրցաւ լքել Քնարը, Հիբոքրատի արուեստին սիրոյն եւ երգեց Մարդկութիւնը, Հայրենիքը, ու Սէրը. 1910 լոյս տեսաւ <ԿԱՐՄԻՐ ԳԻՐՔԸ>Կլիկիոյ կոտորածէն ազդուած: Իր ընդարձակ քերթուածը<<ՎԵՐՋԻՆ ՀԱՅԵՐԸ>> մարգարէութիւն մըն է կը կարծես , Հայկական վերջին մարտիրոսագրութեան, իսկ իր գլուխ գործոցն է, <<ԼԵՄԱՆԻ ԼԻՃԸ>> բանաստեղծութիւնը.
1914 ին Գերման կնոջ հետ կու գայ հաստատուիլ Իսթանպուլ ,եւ իր բժշկական արուեստը կիրարկելու զուգահեր <Ազատամարտ> պարբերաթերթի մէջ կ’սկսի <Բժիշկին Գիրքէն Փրցուած Էջեր> յօդուածաշարքը զորը գնհատանքով կարդացուեցաւ. Պատերազմի շրջանին երբ Իսթանպուլի մէջ հիւանդապահութեան համար դասընթացքներ սկսաւ հայ բժիշկներու կողմէ, Ռուբէն Սեւակ ամիջապէս ստանձնեց գործոն պաշտոներ օգտաշատ բանախօսութիւններով. Իբր Պագըրգիւղի
<Մագրիքէօյ> բանակին զինեալ ծառայութիւնը կատարած միջոցին
տարագրուեցաւ Չանքըրը.
Ռուբէն Սեւակի <<ԲԱՍԹԷԼ>> անուն քերթուածէն մի քանի տողեր.
ԲԱՍԹԷԼ:
Դաշտանկար մըն է հոգիս Բասթէլի,
Ուր ոչինչ կայ աչքի խօսող , ոչին~չ վառ,
Ուր ամէն ինչ մըշուշի մէջ կը հալի:
Կապոյտ սարի մը կատարին ամայի,
բաղեղապատ խարխուլ գմբէթն Հաւատքիս
Տարակոյսին անդունդն ‘ի վար կը նայի:
Բըլուրն ‘ի վեր , բըլուրն ‘ ի վար , իմ կեանքիս
Խոպան ճամբա’ն է որ կ’երթայ մինաւոր…
Բասթէլի մութ դաշտանկար մ’է հոգիս:( Տոքթ. Ռուբէն Սեւակ )
Աստուած Ռուբէն Սեւակին եւ մեր բոլոր նահատակներուն հոգին լուսաւորէ.
.
Տօքթ. Սարգիս Ատամ
Yorumlar kapatıldı.