İçeriğe geçmek için "Enter"a basın

1915’in toplumsal tarihi

Hrant Kasparyan
“Dünyada en etkili güç hatıralardır.” Ermenilerin büyük halk ozanı Baruyr Sevag’ın bu sözüyle başlıyor, Ermeni Soykırımı, Hayatta Kalan Görgü Tanıklarının Anlattıkları adlı kitabın ilk bölümü. Geçen yıllarda Ermenice, İngilizce, Fransızca ve Rusçası yayımlanan kitabın Türkçe çevirisi, Belge Yayınevi tarafından İstanbul’da yayımlanarak raflardaki yerini aldı.1915’te yaşanan karanlık sürece dair 700 tanıklığın aktarıldığı kitabın Türkçe çevirisinin tanıtımı, kitabın yazarı Prof. Dr. Verjine Svazlian ve Belge Yayınevi’nin kurucusu Ragıp Zarakolu’nun katılımıyla Ermenistan’ın başkenti Yerevan’daki Ulusal Kütüphane’de yapıldı. 

Aynı günlerde, Karadeniz Ekonomik İşbirliği toplantısına katılmak üzere Ermenistan’a giden Türkiye Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu’na bir nüshası “hediye” edilen kitapta, 1915-1923 yılları arasında “tehcir” adı altında Anadolu’nun farklı noktalarında gerçekleştirilen sistematik katliam operasyonlarından bir şekilde kurtularak hayatta kalmayı başaran Ermenilerin “sürgün” yollarında maruz kaldığı insanlık dışı muameleler ve karşılaştıkları tüyler ürperten manzaralar, görgü tanıkları tarafından
bizzat anlatılıyor.
ANADOLU’NUN GERÇEK ÖYKÜSÜ
“1915’in sözlü tarihi” olarak niteleyebileceğimiz kitapta, etnik
temizliğin hedefindeki Ermenilerin yanısıra, Deir ez-Zor, Rasulayn ve
Rakka bölgelerinde yaşayan Arap- Bedevi görgü tanıklarının anlatıları da
dikkat çekiyor. Tanık anlatılarında, Kürt ve Arap aşiretlerin soykırım sürecindeki
rolüne atıfta bulunulurken, Çeçen grupların 1915’teki katliam sürecine nasıl
müdâhil olduğu da aktarılıyor.
Bin sayfalık kitapta, tanıklıkların yanısıra tarihsel ve folklorik öneme
sahip olan yöresel ezgi ve şarkıların söz ve notaları da yer alıyor. Kitapta ayrıca,
27 Mayıs 1915’te resmen kabul edilen “tehcir yasası” uyarınca, “sevk ve iskân”
bahanesiyle yaşadıkları yurtlarından edilen Ermenilerin çıkarıldığı ölüm
yolculuğunun güzergâhlarının kaydedildiği bir harita, soykırımdan kurtulan görgü
tanıklarının fotoğrafları ve Prof. Dr. Svazlian tarafından derlenen Ermenice,
İngilizce, Fransızca, Rusça ve Türkçe özetler yer alıyor.
BİR HALKIN TOPLUMSAL HAFIZASI
Diasporanın farklı kesimlerini oluşturan Ermenilerle birebir görüşmeler gerçekleştirerek 1915’in tanıklıklarını kayıt altına alan Prof. Dr. Svazlian,
kitabının girişinde şöyle diyor: “Ermeni Soykırımı’ndan mucize eseri olarak
kurtulan ve kötü yaşam koşullarına karşı koyarak, gördüklerini ve hatırladıklarını
hafızalarının derinliklerinde saklayıp aktaran o nesillere şükranlarımı sunuyorum. Onlar böylece Ermeni halkının tarihsel toplumsal hafızasını, insanlığın adil yargısına ve dünyaya teslim edilmek üzere, kaybolmaktan kurtarmışlardır.”
EN HAKİKİ BELGE
Kitabın önsözünü kaleme alan Ulusal Bilimler Akademisi Üyesi Sarkis Harutyunyan, Ermenilerin yaşadığı büyük trajedinin, zihinleri allak bullak eden manzaralarının halkın kullandığı canlı dille aktarılmasının önemine değinerek kitapta yer alan verilerin, tarihsel gerçekleri doğrulayan ve ayrıntılı bir şekilde anlatan halka ait orijinal tarihî belgeler olduğunu belirtiyor. Harutyunyan yazısında, 1915’te yaşananlara ilişkin olarak Türkiye resmî tezini savunan tarihçilere atıfta bulunarak, kitabın, “inkârcı tezleri benimseyen tarihçilere karşı isabetli bir belge” niteliğinde olduğunu vurguluyor.
HRANT KASPARYAN
ERMENİ SOYKIRIMI HAYATTA KALAN GÖRGÜ TANIKLARININ
ANLATTIKLARI PROF. DR. VERJİNE SVAZLİAN

BELGE YAYINLARI

Yorumlar kapatıldı.