Taner Akçam
1914 Eylül ayında planlanan ama sonra uygulanmasına gerek görülmeyen bir darbe teşebbüsünden bahsediyordum. İttihat ve Terakki hükümeti içinde iki grup vardı. Bir grup savaş yanlısı idi ve bir an önce savaşa girmek istiyordu. Diğer ekip ise ayak diriyordu. Sonuçta, Talat, Enver, Cemal, Halil Menteşe gibi isimlerin başını çektiği İttihatçı ekip hükümet içindeki savaş karşıtlarını, savaşa girmeyi geciktirdikleri için askerî bir darbeyle tutuklamaya ve devre dışı bırakmaya karar verir.
Darbe Almanlarla beraber planlanır. Alman subaylar darbede doğrudan görev alacaktır. Ve Göben zırhlısı tüm harekâtta merkezî bir rol oynayacaktır.
Başından beri darbe teşebbüsünün içinde olan Alma subay Hans Humann planın ayrıntısını Berlin’e rapor eder. Sözü Humann’a bırakıyorum:
“Konuşulan plan aşağıdaki gibidir:
Bahriye Nazırı Cemal Paşa veya Admiral Souchon veya her ikisi birden Sadrazamı, Bakanları ve önde gelen politikacıları ‘Göben’e [zırhlısına] davet ederler. Bahane: deniz savaşı tatbikatı, torpil atışı. Bu tatbikatın süresi: 2 saat, öyle bir süre ki kimse hayır diyemez. Davet edilenler arasında en önemlileri: Sadrazam (çünkü ondan devlet mührü alınacak), Maliye Bakanı Cavit Bey, ayrıca Dr. Nazım ve Bahaettin Şakir. [Katılacak] diğer kişiler Enver ve Cemal Paşa tarafından belirlenecek. Davet edilenler, Göben güvertesinde şampanyalı kahvaltı ile karşılanacaklar.
Bu esnada bir Alman subay yönetiminde bir Türk taburu güvenilir Türk subaylarla birlikte Dolmabahçe Sarayında hazır bulunacak ve bir de süvari birliği bulunacak. Taksim Kışlasında bir makinalı-tüfek birliği harekete hazır bekleyecek.
Dolmabahçe rıhtımında koşulsuz itaat edecek 4 subay Cemal ve Enver’i bekleyecek.
Enver ve Cemal bir sandal ile Dolmabahçe rıhtımına yanaşacak ve 4 subay kendilerine katılacak.
Sonra beraberce saraya gidecekler ve başmabeyinciye Padişah ile çok önemli bir konu hakkında görüşmek istediklerini söyleyecekler.
Padişah’a çıkacaklar ve Ordu’nun bu belirsizlik durumunu daha fazla kaldıramayacağını ve savaş istediğini söyleyecekler. Ordu devrimcidir ve [gerekirse] Padişah’a karşı da hareket etmeye hazırdır: Bir tabur ve süvari birliği Dolmabahçe’de hazırdır. Sadece kendilerinin (Enver ve Cemal’in) etkisiyle, kabinenin devrilmesi ve yeni bir kabinenin kurulması vaadiyle Orduyu durdurabilmişlerdir.
Sultan bu [isteğe] onay verecek ve bunun üzerine başmabeyinci ve [Padişah’ın] emir subayı Göben zırhlısının güvertesine gelecek ve Sadrazamdan devlet mührünü isteyecektir. Padişah Cemal Paşa’yı Sadrazam ilan edecektir, Enver ve Cemal açık bir araba ile süvari alayı eşliğinde, Padişah tarafından daha önce imzalanmış bir açıklamayı okumak üzere Bâb-ı Âliye geleceklerdir.
Görevinden alınmış bakanlar ve güvenilmez politikacılar güvenlik nedeniyle bir kaç gün Göben’de muhafaza altında tutulacaklardır. Yeni Bakanlık için ismi düşünülenler: Sofya’dan Fethi Dışişleri bakanlığı ve Mahmut Kamil Bahriye Nazırlığı.”
Darbe planı bu… uygulanmaya konmuyor ama. Nedeni ise savaşçı kanadın kabinede çoğunluğu elde edecek olması.
Yavuz ve Midilli (Göben ve Breslau) öyle iddia edildiği gibi, kimseden habersiz, Enver’in kendi kararıyla değil, İttihatçı hükümetin bilgi ve kararı dâhilinde Karadeniz’e gönderildi.
Savaşa zorla sokulmadık, isteyerek ve canı gönülden katıldık. En büyük iki neden ise kapitülasyonlardan ve 1914 Şubatında Ruslarla imzalanan Ermeni reform antlaşmasından yani bir anlamda Ermenilerden kurtulmak.
Sizleri bilmem ama yıllarca tarihimiz konusunda enayi yerine konulmuş olmamız benim çok ağrıma gidiyor.
tanerakcam@gmail.com
Yorumlar kapatıldı.