İçeriğe geçmek için "Enter"a basın

Իսկ ո՞վ է կարգալույծ անելու կաթողիկոսին…

2013 թ. մարտի23-ին, համացանցայինմամուլի կայքէջերումկարդացինք ՄայրԱթոռ Ս. Էջմիածնի հետևյալորոշման մասին. «Ամենայն հայոցկաթողիկոս ԳարեգինԵրկրորդի հայրապետականտնօրինությամբ կարգալույծէ հռչակվելՎիրահայոց թեմիհոգևոր սպասավորԶոհրապ քահանաՄազմանյանը` հովվականիր ծառայությանվայրը լքելուհամարԱյսուհետ կարգալույծ եկեղեցականըկդասվի աշխարհականների շարքը` Էդգար Մազմանյանավազանի անունով»:

***
«Հոգի Տեառնի վերայիմ. վասնորոյ ևօծ իսկզիս»:
«Տիրոջ Հոգինիմ վրաէ. դրահամար իսկօծեց ինձ»:
(Ղուկ. Դ. 18)
2013 թ. մարտի23-ին, համացանցայինմամուլի կայքէջերումկարդացինք ՄայրԱթոռ Ս. Էջմիածնի հետևյալորոշման մասին. «Ամենայն հայոցկաթողիկոս ԳարեգինԵրկրորդի հայրապետականտնօրինությամբ կարգալույծէ հռչակվելՎիրահայոց թեմիհոգևոր սպասավորԶոհրապ քահանաՄազմանյանը` հովվականիր ծառայությանվայրը լքելուհամար:
Այսուհետ կարգալույծ եկեղեցականըկդասվի աշխարհականների շարքը` Էդգար Մազմանյանավազանի անունով»:
Սույն տեղեկությունը հավանաբարնույնությամբ վերցվածէ ՄայրԱթոռ Ս. Էջմիածնի համապատասխանհաղորդագրությունից: Պատահաբարհանդիպեցինք նաևայդ թեմայովերկու տպագիրհարցազրույցների` «Կարգալուծության որոշումկայացվում էծայրահեղ դեպքերում» և «Կարգալուծությունները ԳարեգինԲ կաթողիկոսիանվան հետկապելը անհեթեթություն է» խորագրերով:
Ստորագրյալներս՝
Հայաստանից, Արցախիցև Սփյուռքիցմի խումբհոգևորականներ ուաշխարհականներ, վերոհիշյալգրությունները կարդալուցհետո, հարկենք համարումՄայր ԱթոռՍ. ԷջմիածնումՍեպտեմբերի 24-27-ը գումարվողԵպիսկոպոսական ընդհանուրժողովի առիթովմեկ անգամևս հայտնելումեր մտահոգությունը` վերջինժամանակներում ՄայրԱթոռ Ս. Էջմիածնից եկողնմանօրինակ հաղորդագրությունների հաճախակիության ևդրանց կանոնականհիմքերի «վավերականության» կապակցությամբ:
Ստորև մենք ուզումենք անդրադառնալնշված հաղորդագրությունների բովանդակությանը` կանգառնելով նրանցմեջ մշտապեսհանդես եկողմի քանիբառերի ևբառակապակցությունների օգտագործմանօրինականության վրա:
Նախ՝ ի՞նչ էնշանակում «հայրապետականտնօրինում»:
Այս արտահայտության մեջչի ընդգրկվածեկեղեցու կամեպիսկոպոսաց դասիկամքը:
Ավելի շուտ, կաթողիկոսըհանդես էգալիս որպեսմիանձնյա ղեկավար, անսահման գերիշխանությամբ, անտեսելովնաև որևէայլ բարձրագույնհեղինակության գոյությունը: Իսկ մերազգն ուեկեղեցին, նկատիունենալով մարդուսխալական լինելը, «պապական անսխալական» նման գերիշխանություն ոչոքի չենշնորհել:
Մի այլ վիճելիարտահայտություն «կարգալույծ» բառն է:
Իրականում այդ բառըդասական հայերենումգոյություն չիունեցել. այնհամեմատաբար նորաթուխբառ է:
Ո՛չ Հայկազյան բառագրքում, ո՛չ ՆորայրԲյուզանդյանի կողմիցդասական գրաբարիսրբագրություններով ամբողջացվածբառագրքում ևո՛չ էլՓեշտըմալճյանի` 1844-ին Կ. Պոլսում տպագրածՀայկազյան լեզվիբառագրքում այսբառը չիգրանցված:
Հետաքրքրական է, որոսկեդարի գրաբարումկան «կարգաթող» և «կարգազուրկ» բառերը, բայցոչ` «կարգալույծ», քանի որմեր հայրերնայդ ժամանակքաջ գիտակցելեն, որմարդը չիկարող լուծարելորևէ այլմարդու՝ Աստծուպարգևած շնորհները:
Վերոհիշյալ արտահայտություններին կրկինանդրադառնալու ենքավելի ուշ, իսկ այժմպարզապես պիտիուզենք կենտրոնանալեկեղեցականվարդապետականմի սկզբունքիվրա, այնէ` որքահանայի օծումըաստվածապարգև շնորհէ ևորպես այդպիսինանլուծանելի է:
Եկեղեցու ընկալումով բունքահանան Քրիստոսնէ` «Քահանայյաւիտեան ըստկարգի Մելքիսեդեկի» (Ծննդ. ԻԴ. 18): Քրիստոս է ճշմարիտՔահանայապետը, իբրևպատարագող, պատարագվողև նույնըմիաժամանակ ընդունող: Հենց դրահամար էլեկեղեցու պատմությանմեջ Քրիստոսընդամենը կոչվումէ քահանայապետ, ո՛չ կաթողիկոսև ո՛չէլ ծայրագույնպատրիարք կամգեղազարդ այլտիտղոսով:
Եկեղեցին ուսուցանում է, որ քահանայությունը Քրիստոսիանձի օրինակովև հենցիր կողմիցՆոր Կտակարանումհաստատված կոչումէ, որնիր առարկայականդրվածքով կախվածչէ ձեռնադրողեպիսկոպոսի, որևէհոգևոր կամաշխարհիկ իշխանությանկամքից: Կրոնիընկալումով քահանայականօծումը հիմնվածէ աստվածադիրխորհրղի ևոչ թեմարդկային օրենքիվրա, որիհամաձայն էլդա կարելիկլիներ չեղյալհամարել կամփոփոխության ենթարկել:
Եթե մի ակնարկնետենք «Ձեռնադրության Մաշտոց»-ի վրա, որով ձեռնադրվումև օծվումեն ՀայԵկեղեցու սպասավորները, պիտի տեսնենք, որ քահանայիկոչումն ուշնորհաց պարգևողըմիմիայն Աստվածէ, իսկձեռնադրող կամարարողությունը կատարողեպիսկոպոսը հանդեսէ գալիսլոկ պաշտոնակատարի դերում:
Ստորև գրաբարից աշխարհաբարիվերափոխումով բերումենք այդաղոթքներից ուշարականներից միքանի ցայտունօրինակներ: Քահանայականկոչման արարողությանառթիվ ձեռնադրողեպիսկոպոսը կարդումէ հետևյալհորդորը.
Այսպես էասում մերՏեր ՀիսուսՔրիստոս.
Ոչ ոքչի կարողգալ դեպիԻնձ, եթենրան ԻմԵրկնավոր Հայրըդեպի Ինձչձգի. ևամեն ոք, որ Ինձմոտ կգա, նրան դուրսչեմ հանի»:
Եթե Տերն իրեկեղեցու սուրբծառայության էկոչում նվիրյալսպասավորին, խոստանալովնրան չհեռացնել, ո՞վ էսովորական մարդը, ընդհուպ՝ կաթողիկոսը, որ իրանձին աստվածայինստորոգելիներ վերագրելովիրեն էվերապահում իրավունքըԱստծու կոչեցյալծառային եկեղեցուծառայությունից հեռացնելու: Քահանայական կոչումընվիրական ևսրբագործված միառաքելություն է: Սուրբ Հոգուներգործումով նորընծանօծվում էքահանա, դառնալովժողովրդի տեսուչ, առաքյալներին աթոռակից, փրկվելու արժանիանձ ևՔրիստոսի ժառանգակից: Աստվածապարգև այսպաշտոնը վերամբարձէ ևերկյուղ ներշնչող:
Հետևաբար, այն չիկարող համեմատվելաշխարհիկ որևէպաշտոնի կամարհեստի հետ: Հոգևոր սպասավորներիկարգավիճակը գործատերիև գործընդունողի սովորականհարաբերություն չէ, որ տերըենթակայի հետվարվի համակրանքիկամ հակակրանքիսկզբունքով: Հիշենք, որ ընծայյալինսարկավագությունից քահանայության կոչողը, նրա անձիմեջ պաշտոնըսրբագործողը ուղղակիՍ. ՀոգիԱստված է, և ոչթե նրանձեռնադրող եպիսկոպոսը:
«Տեր ԱստվածզորությանցԴո՛ւպսակեցիր քոսրբերին փառքովու պատվով: Մարդկանց մեջԴո՛ւ ընծայեցիրմարգարեական ֊շնորհները: Դու պարգևեցիրմարդկանց քահանայության պատիվը: Դո՛ւ ընտրեցիրսուրբ առաքեալներինև կաթողիկեսուրբ եկեղեցումստեղծեցիր զանազանկարգերի ուղղությունները», –ևայլն:
Մի՛շտ Աստված էնախաձեռնողը, Նրանէ վերագրվումշնորհող, հաստատողև սրբագործողզորությունը: Եվի տարբերություն միշարք ուրիշհարանվանությունների, գուցեա՛յս էՀայ Եկեղեցուաստվածաբանական ավանդությանվեհությունն ուբարոյական կատարելությունը: Քահանայիձեռնադրության արարողությանմեջ, այնքանբովանղակալից երգեցողություններից մեկնէլ հզորև սքանչելագործԱստծուն ուղղուածբարեխոսական աղոթքնէ, որայնպիսի հանդիսավորությամբ եներգում սարկավագները:
Այստեղ երեք տունմասնավորապես նվիրվումէ ձեռնադրվողնորընծային, որիհամար կատարվումէ հետևյալխնդրանքը.
Աստուած մեծ, հզոր ևսքանչելագործ […] Աղաչում ենք. բարձրացրո՛ւ տիեզերքումքահանայության կարգըբարեկրոն պաշտոնյաներով ևեկեղեցու սուրբուխտի միաբաններով, աղաչում ենք»: «Եվ առավելևս (այսանուն) ծառայիհամար, որինԴու ընտրեցիրև կոչեցիրքահանայության կարգին, ամեն ինչումօգնական ևպաշտպան եղիրնրան, աղաչումենք»: «Աներկյուղև անարատպահիր նրանքահանայագործության մեջ, Քո ամենազորբազկի հովանավորությամբ՝ սատանայականորոգայթներից, երևելիև աներևույթբոլոր թշնամիներից, աղաչում ենք»:
Կույր պետք էլինել, ևոչ միայնաչքերով, այլնաև մտքով, չտեսնելու ևուրանալու համարայն իրողությունը, որ արևիլույսի նմանպայծառ է: Ձեռնադրության Մաշտոցիբոլոր աղոթներում՝քահանայի կոչման, ձեռնադրության ևօծման առթիվ, կենտրոնական տեղնու դիրքը, արարելու ևշնորհելու, լիազորելուև սրբագործելու, մի՛շտ Աստծունէ վերապահված` Հոր անունով, Որդու փրկագործությամբ ևՍուրբ Հոգուառատապարգև շնորհաբաշխությամբ:
•           Ոչոք չիկարոդ մեկինվավերականորեն մկրտելուցհետո ինչինչ պատճառներովասել, թեմկրտությամբ շնորհված, քրիստոնեությունը քովրայից ետեմ վերցնումև դուայսուհետև քրիստոնյաչես:
•           Ո՛չոք չիկարող դրոշմվածմեկին ասել, քեզ զրկումեմ դրոշմիարարողությամբ փոխանցվածՍուրբ Հոգուշնորհներից:
•           Ո՛չմի եպիսկոպոս, ո՛չ միպատրիարք ևո՛չ միկաթողիկոս իրավասությունը չունիվարչական կամմիջանձնային հարցերիհետ առնչվածխախտումների մեղադրանքով«կարգալույծ» հռչակելուվավերականորեն ձեռնադրվածև օծվածհոգևոր սպասավորին:
Եվ ամենաանհանդուրժելինհայրապետականտնօրինումով» կարգալույծանելով քահանայինդասել աշխարհականների շարքը՝այսպիսի ձևակերպումով.
«Կարգալույծ հռչակվածքահանան այսուհետևկդասվի աշխարհականների շարքըև կկոչվիիր ավազանիանունով»: Եթենվիրյալը կոչման, ձեռնադրության ևհատկապես սրբալույսմյուռոնի օծմանարարողությունների շնորհիվընդունել էՍուրբ Հոգին, դարձել էԱստծու գործակիցըև եկեղեցուհոգևոր սպասավորը, ինչպե՞ս էնա հեռացվումքահանայական կարգից, ինչպե՞ս էզրկվում իրմեջ նորինքնություն դարձածհոգևոր անունիցև ինչպե՞սէ բռնիդասվում աշխարհականների շարքը:
Մայր Աթոռի վերևումնշված հաղորդագրության մեջդեռ լավէ, որասվում էկարգալույծ քահանանայսուհետև կկոչվի«ավազանի», ևոչ թե` անձնագրի անունով: Այլապես ուղղակիայն տպավորությունը պիտիունենայինք, որ«կարգալույծ» հռչակվածքահանայի վրայից«հայրապետական տնօրինումով» ջնջվում էքրիստոնյա լինելուբոլոր հետքերը: Այդուհանդերձ, նրանքշարունակում ենայդ սրբազանխորհուրդը կրելիրենց ճակատներին` հակառակ միպարզ թղթիկտորի վրագրված «հայրապետականբարձր տնօրինությամբ» կարգալույծհռչակվելու ապօրենհրահանգին, որովկարծես թեփորձ էարվում տվյալեկեղեցականին ինչոր միհետամնաց կոմունիստական հիմնարկիցընդմիշտ հեռացնելու:
Ինչպես նշեցինք վերևում, դասական հայերենում«կարգալույծ» բառըչի օգտագործվել, բայց ծանոթէ եղել«կարգաթող» և«կարգազուրկ» բառերը: «Կարգաթող» հնարավորէ լինել, երբ մեկնիր կամքովհրաժարվում էհոգևոր կոչումիցև հեռանումեկեղեցական ասպարեզից: Անգամ այսդեպքում, աստվածաբանական կարևորհարց է, թե կարգաթողքահանան շարունակո՞ւմէ լինելօծյալ քահանա, թե` ոչ: Ուղղափառ տեսակետով` այո՛: Օրինակ` երբ որևէքահանայի բացակայության դեպքում, կարգաթող քահանանմի մահամերձիմկրտելով քրիստոնյաէ դարձնում, եկեղեցու համարայս կնունքըհամարվում էվավերական:
Այլ դեպքերում, երբկարգաթող քահանանզղջալով վերադառնումէ եկեղեցուգիրկը, եկեղեցուիշխանությունը նրանկրկին ո՛չձեռնադրում ևոչ էլօծում է, այլ պարզօրհնության աղոթքովկամ մի«Պահպանիչ» աղոթքովնրան վերականգնումէ, քանիոր նաԱստծու աչքումմիշտ քահանաէ մնացել: Նույնը վերաբերումէ «կարգազուրկ» հռչակված հոգևորականներին:
Վերջին տարիներին պատահելէ նաև, որ երբեկեղեցականները ինքնակամորենկարգաթող ենեղել, անմիջապեսհաջորդել էՄայր Աթոռիհաղորդագրությունը, ըստորի հոգևորականը«կարգալույծ» էհռչակվել կաթողիկոսի«հայրապետական տնօրինումով»: Եթե որևէմի պաշտոնյաիր աշխատանքիցհրաժարվում է, չէ՞ որնա դրանովիսկ կանխումէ աշխատատիրոջ՝իր նկատմամբձեռնարկվելիք որևէմի միջոցառում:
Եկեղեցին ճանաչում է«կարգազուրկ» լինելումի քանիհիմնավոր պատճառներ, որոնցից են` հերետիկոսությունը, դրամաշորթությունը, անբարոյականությունը ևայլն:
Դիցուք, եթե մեկըուրանա քրիստոնեականհավատքի սկզբունքայինկամ հեղինակավորճշմարտությունները, եթեմեկը հերետիկոսԱրիոսի (325 թ.) նմանասի, թեՀայր ևՈրդի Աստվածհամագոյակից չեն: Եթե մեկուրիշը հերետիկոսՆեստորի (431 թ.) պեսդավանի, թեԿոյս ՄարիամնԱստվածածին չէ, այլ մարդածինէ, ևայլն: Հերետիկոսությունների այսև նմանօրինակորակավորումները իրենցբոլոր երանգներովձեռնադրության Մաշտոցումնշվել են, և քահանայականկոչման արարողությանընթացքում նորընծանդրանք մեկառ մեկհերքում է՝«նզովեալ եղիցին» բացականչություններով:
Հակառակ դեպքում, եթեպատահի, որձեռնադրված ևօծված եկեղեցուհոգևոր սպասավորըհին կամմի նորհերետիկոսական մոլորությանմեջ էընկնում ևեկեղեցու կողմիցտրված բոլորազդարարություններին չանսալովդրանք չիհերքում, ինքնաբերաբարկարգազուրկ էլինում՝ էապեսհակադրված լինելովհավատի բացարձակճշմարտության ևիր սեփականխղճի դեմ: Այսպիսով, ինքնաբերաբարիրականացած կարգազրկմանփաստը` եկեղեցինհաստատում է:
Գարեգին Բ. կաթողիկոսիգահակալության ընդամենըշուրջ տասըտարիների ժամանակամիջոցում արդենմի քանիտասնյակ սարկավագներ, քահանաներ, աբեղաներ, վարդապետներ, եպիսկոպոսներու արքեպիսկոպոսներ նրա«հայրապետական տնօրինումովկարգալույծ» ենհռչակվել:
Կատարված այս բոլորկարգալուծումների ժամանակհերետիկոսության ոչմի փաստչի արձանագրվում, ոչ էլբացատրվում էկարգալուծման բունպատճառը: Դրափոխարեն որպեսմեղադրանք օգտագործվումեն կցկտուր, իբրև թեհոգևորականի մեղքըբնորոշող որակավորումներ.
ծառայությունն ինքնակամլքելու կարգազանցության համար» (Տ. Զոհրապվրդ. Կոստանյան), -«կանոնազանց ընթացք` հնազանդության ուխտըխախտելու համար» (Տ. Գարեգինաբեղա Հարությունյան),
հոգևորականին անհարիրվարք ևկանոնազանցություն» (Տ. Պետրոս քհն. Եզեկյան),
հոգևոր ծառայությունը թողնելուպատճառով» (Տ. Խորեն աբեղաԶաքարյան),
դրսևորված անհնազանդընթացքի համար» (Տ. Եփրեմաբեղա Սարգսյան), -«հայրապետական վճռիկայացման համարհիմք ենծառայել առաջնորդիմիջնորդագիրը ևքահանայական կարգիցազատ կացուցանելուվերաբերյալ քահանայիդիմումը» (Տ. Ռուբեն քհն. Եղիազարյան),
հոգևոր ծառայությունը թողնելուդիմում» (Տ. Վազգեն վրդ. Նանյան),
կանոնազանց ընթացքիհամար» (Տ. Նորայր աբեղաՍիմոնյան),
ուխտազանցության համար» (Տ. Հովհաննեսաբեղա Մայիլյան),
անձնական դիմումիհամաձայն» (Տ. Արշեն վրդ. Սանոսյան),
քահանայական կոչմաննանհարիր ընթացքիհամար» (Տ. Մխիթար քհն. Սարիբեկյան), ևայլն, ևայլն:
Այսպիսի որակավորումների թիվըկարելի էշարունակել: Կանոնականիրավունքով նրանցիցև ոչմեկի կարգազրկումըչի ապացուցվել: Վարչական ևկարգապահական ծանրխախտումների համարեկեղեցու բարձրագույնիշխանությունը կարողէ օրինազանցհոգևորականին ծայրահեղդեպքում առժամանակփիլոնազուրկ անել: Սույնը նշանակումէ, որփիլոնազուրկ եղածքահանան միշտէլ մնումէ իրհոգևոր կոչմանմեջ, սակայնեկեղեցու կյանքումիր գործունեության մեջնա ենթակաէ որոշսահմանափակումների, ինչպեսօրինակ՝ նրանարգելվում էծեսերի կամայլ արարողությունների կատարումը:
Սա միշտ հնարավորություն էտալիս փիլոնազուրկեղած եկեղեցականինվերանայելու իրսխալը, կրոնականեզրով՝ ապաշխարելու, հուսալով, որնա միօր նորիցկվերադառնա Մայրև Սուրբեկեղեցու գիրկը:
Արդյոք քրիստոնեական ևավելի մարդկայինչէ՞ այսմոտեցումը, քան«կարգալույծ» անել, որն անկասկածև՛ հակաքրիստոնեական է, և՛ անմարդկային: Այս առթիվ, նաև մեզհայտնի է, թե ի՛նչէ լինելուկաթողիկոսի հակազդեցությունը: Նաիսկույն հանձնարարելու էիր դիվանապետին, մամլո խոսնակինև ժամանակակիցմյուս փարիսեցիներին, որպեսզիքրքրեն «ԿանոնագիրքՀայոց»-իէջերը, ևայդտեղից կցկտուրվկայություններ քաղելով` արդարացնեն իրկարգալուծումների ապօրինիգործելաոճը: Բնականաբար, նա սրանովոչ ոքիչի համոզի, քանի որ«Պղատոնին, այո՛, սիրում ենք, բայց ճշմարտությունը՝ է՛լաւելի»: Այլդեպքում, նորիցիր անսահմանգերիշխանությունն ամրապնդելուհամար, նամատնացույց էանելու նախորդկաթողիկոսների կողմիցկատարված «կարգալուծումների» փաստը:
Այսուհանդերձ, սեփական սխալըչի արդարացվումուրիշների կողմիցթույլ տրվածսխալով:
Ընդհակառակը, քրիստոնեական վեհանձնություն ևհավատի գործնականվկայություն կլիներ, եթե կաթողիկոսը«կարգալուծումների» թիվըբարձրացնելու փոխարեններողություն խնդրերանցյալում ևիր գահակալության տասըտարիների ընթացքումկատարված սխալներիհամար: ԸստԳարեգին Բ.-ի` կարգալուծմանենթակա ենանխտիր բոլորհոգևորականները, բացառությամբկաթողիկոսի ևիր եղբոր:
Կաթողիկոսի օծմանը մասնավորհանդիսավորություն տալուհամար արարողությունը սովորաբարկատարվում էտասներկու եպիսկոպոսների մասնակցությամբ: Խորքում, ըստ Հայոցեկեղեցական իրավունքի, կաթողիկոսի օծումըլրիվ օրինականէ նկատվում, երբ ապահովվումէ նվազագույնըերեք եպիսկոպոսների մասնակցությունը: Օրինակիհամար, այդպեսպատահեց 1956 թվականին, երբՄեծի ՏաննԿիլիկիո Աթոռինկաթողիկոս օծվեցԶարեհ Ա. Փայասլյանը` երկուհայ ևմեկ ասորիեպիսկոպոսի կողմից:
Արդարև, եկեղեցաբանական անհասկանալիմի տարաբանություն է, որ ՀայԵկեղեցում երեքեպիսկոպոսներ միասնաբարկարող ենիրենց նմանմի եպիսկոպոսիկաթողիկոս օծել, բայց հարյուրեպիսկոպոս հավաքվելովչեն կարողինչ որմի վարդապետիեպիսկոպոս ձեռնադրել: Իրավունքն էլպետք էհիմնված լինիճշմարտասիրության ևարդարադատության վրա: Ուստի, եթեերեք եպիսկոպոսկարող ենօծել միկաթողիկոսի, արդյոքչե՞ն կարողհենց նրանքկամ էլ, ծայրահեղ դեպքում` Եպիսկոպոսական ընդհանուրժողովը, ճիշտնույն իրավասությամբ, կարգալույծանել նաևկաթողիկոսին:
Հարցը տեղին էև արդարացի.
Իսկ ո՞վէ կարգալույծանելու կաթողիկոսին
•           Քահանայականկարգը երբեքհնարավոր չէլուծարել
•           ԱրածեցրեքԱստծո հոտըոչ թեպիղծ շահասիրությամբ, այլ՝հոտին օրինակլինելով
•           Զեյթունումծեծել ենՄԵԼինախագահ ՍևակՀովհաննիսյանին
•           Ամենայնհայոց կաթողիկոսիխոսքը Եպիսկոպոսացժողովի առիթով
•           Մեկնարկելէ Հայառաքելական եկեղեցուեպիսկոպոսաց ժողովը
•           Իսկխղճի դավթարումըվուչինչ գրվածչէ՞
•           ԱրամԱ. ՄեծիՏանն ԿիլիկիոյՎեհափառ հայրապետիպատգամը Եպիսկոպոսացժողովին
•           Եկեղեցումվատառողջ վիճակէ. ԱրամԱ կաթողիկոսիելույթը եպիսկոպոսացժողովին
•           Ինչուառայսօր չիհարցաքննվել ՆավասարդԿճոյանը
Բոլորը
Gönderen: Nurhan Becidyan [nurhanbecidyan@gmail.com]

Yorumlar kapatıldı.