İçeriğe geçmek için "Enter"a basın

32. Ani Bagratuni Krallığı’nın yıkılışı

Bagratuni Krallığı’nın zayıflaması… I. Gagik, Ermeni Devleti’nin son güçlü kralı olmuştur. Gagik’in ölümünden sonra, Ani Krallığı’nda ayrılıkçı akımlar kendisini hissettirmeye başlar. I. Gagik’in oğulları arasındaki taht kavgası, komşu devletlerin de karıştığı silahlı mücadeleye dönüşür. Ermenistan orduları komutanı Vahram Pahlavuni ve Gürcistan kralının arabuluculuğuyla, taraflar nihayet uzlaşır. Saray erkânı tarafından desteklenen büyük kardeş Hovhannes-Sımbat, tahtın sahibi olup, Ani şehrini, Şirak’ı ve çevre bölgelerini elde eder. Küçük kardeş IV. Aşot’un payına, Ani Krallığı’nın güney ve doğu bölgeleri düşer. Hovhannes-Sımbat’ın ölümünden sonra, toprakları Aşot’a kalacaktı. Böylece, Ani Krallığı bölünür ve ona bağlı krallıklar da fiili olarak bağımsızlaşır. Bagratuni devletinin varlığı son bulur.

Oluşan fırsatı değerlendiren Bizans, Tayk bölgesini topraklarına katar. Gürcü ve Ermeniler tarafından Tayk’ın geri alınması denemesi başarısızlığa uğrar ve Bizans orduları Gürcü krallıklarını tahrip ederek, halktan intikam alır. Gürcü krallıkları, 1022 yılında Bizanslılarla Trabzon’da barış görüşmeleri yapmaya mecbur olur. Tayk için verilen mücadeleye Hovhannes-Petros’un katılmış olmasından dolayı, Ani Krallığı tarafından görüşmelere katolikos (Ermeni Kilisesi önderi) Petros Getadardz katılır. Katolikos, Bizans taraftarı akıma aitti. İmparator II. Vasil, Ani Krallığı’nın imparatorluğa teslim edilmesini talep ettiğinde Hovhannes-Sımbat, katolikosun baskısı altında, rezil bir vasiyet imzalayarak, sahip olduğu toprakların, ölümünden sonra Bizans’a ait olacağını kabul eder. Böylelikle, Hovhannes-Sımbat’ın krallığı yıkımın eşiğine gelir.
Bizans, bu arada Ermenistan’da önemli başarılar elde etmiş, imparatorluk, 966 yılında Taron’u ele geçirmişti, çok geçmeden de Manazkert’i tahrip ederek, Arap Kaysik emirliğine son vermiş, 1001’de Tayk’ı, 1021’de ise Vaspurakan Krallığı’na sahip olmuştu. Vaspurakan kralı Hovhannes-Senekerim, göçebe Türklerin baskılarından dolayı, topraklarına karşın Sebastia (Sivas) şehri çevresinde mülk elde etmeyi kabul eder. Kralla birlikte, 14 bin asker aileleriyle birlikte Sebastia’ya göçer. Bizanslılar, sadece Sasun beyliğinin direncini kırmayı başaramaz.
İmparatorluk, diplomatik yoldan başarıya ulaşamadığında, silaha başvurmaktaydı.
Ani Krallığı’nın korunması mücadelesi
Ani’nin Hovhannes-Sımbat tarafından Bizanslılara teslim edilmesi haberi, Ermenistan’a gecikmeyle ulaşır, Petros Getadardz ise uzun süre dönmeye cesaret edemez. Bu yüzden de kardeşler arasında yeni bir çatışma yaşanmaz. Bu sebeple, önce Aşot’un, daha sonra ise Hovhannes-Sımbat’ın öldüğü 1041 yılına kadar bu durum sürer. Onların ölümünden sonra, Ani’ye dönmüş olan Betros Getadardz ve kral naibi Vest Sargis şahsındaki Bizans güçleri aktifleşir.
Bizans imparatoru, Ani’yi işgal etmek için hemen büyük bir ordu yollar. Şehir halkı, Ermenistan’ın başkentini savunmak için ayağa kalkar. Ermenistan orduları komutanı Vahram Pahlavuni savunmanın başına geçer. Anililer “Hepimiz ölmeye hazırız, fakat haksız bir şekilde karşımıza dikilip, ülkemizi ele geçirmek isteyen düşmanlarımızı yok etmeden ölmeyeceğiz”,- demekteydi. Şehrin savunmacılarının sayısı 30 bine ulaşır ve yaşlı ordu komutanı yönetiminde şehirden çıkıp, Bizans ordusuna kırarak kaçırırlar. Zafer sonrasında, IV. Aşot’un on altı yaşındaki oğlu II. Gagik (1042-1045) kral ilan edilir. Bu, devleti güçlendirmek amacıyla yapılan önemli ve gerekli bir adımdı. Yunan eğitimi almış olan genç kral, itaat etmeyen beylere cesur bir şekilde boyun eğdirerek, Vest Sargis’i tutuklatır. Gagik, inkâr edilmez bir şekilde devlet adamı ve asker özellikleri sergiler. Kraliyet hazinelerini Vest Sargis’in elinden geri alarak, konumunu sağlamlaştırır.
Bizanslıların, Ani’yi işgal etmek için tertiplediği diğer saldırılar da başarısızlıkla sonuçlanır. Bizans orduları, Anililerin darbeleri altında kaçıyorlardı. Güç kullanarak başarıya ulaşamayacağını anlayan Bizans, siyasetini değiştirir. Kral II. Gagik, hayret edilecek derecede düşüncesiz bir siyaset uygulamaya başlar ve Vest Sargis’in vaadlerine inanarak kendisini serbest bırakır ve katolikos Petros Getadardz’a yanaşır.
Ani Krallığı’nın çöküşü
İmparator, bazı çetrefilli sorunları çözme bahanesiyle II. Gagik’i Konstantinopol’a (İstanbul) davet eder. Ermenistan orduları komutanı Vahram Pahlavuni, Grigor Magistros Pahlavuni ve taraftarları, Ermenistan kralının Konstantinopol’e gitmesine karşıydı. Sahtekârlık kokusu alan Gagik, ilk başta onların telkiniyle daveti reddeder. Lakin çok geçmeden, katolikos ile Vest Sargis’in telkinlerine uyarak, 1044 yılında Bizans’ın başkentine gider. Görüşmeler yerine, kendisinden, Ani ve çevresini talep ederler. II. Gagik, bunu cesaretle reddeder. İmparatoru ayıplayarak “Ermenistan’ın sahibi ve kralı benim ve ben Ermeni ülkesini sana vermeyeceğim, çünkü sen beni kandırarak Konstantinopol’e getirdin”,- diye karşılık verir. Bunun üzerine imparator Gagik’i tutuklatır ve artık ülkesine dönme izni vermez. Yeniden Ani’ye gönderilen ordular tekrar yenilgiye uğratılır. Lakin katolikos önderliğindeki Bizans taraftarı güçlerin şehri savaşmadan Bizanslılara teslim etmesinden dolayı, zafer neticeye ulaşmaz. Ermenistan’ın, merkezi Bagratuni krallığı düşer. Bu durum, Ermenistan devletine büyük bir darbe olur ve Ermeni halkı uzun süre Ermenistan topraklarında bağımsız devletini yeniden tesis edemez.
Kars, Taşir-Dzoraget ve Sünik krallıkları varlıklarını sürdürmeye devam eder. Lakin zayıf olduklarından dolayı, genel bir Ermeni devleti oluşturacak bir hareket başlatamazlar.
http://www.findarmenia.com/arm/history/20/242
Çeviren: Diran Lokmagözyan

Yorumlar kapatıldı.