Dr. Hatem Cabbarlı
Ermenistan-AB ilişkilerinin hukuki altyapısını Nisan 1996’da imzalanan ve Haziran 1999’da yürürlüğe giren ‘İşbirliği ve Ortaklık Hakkında Anlaşma’ (Partnership and Cooperation Agreement-PCA) oluşturmaktadır. Bu belgeye göre AB Ermenistan’ın piyasa ekonomisine ve demokrasiye geçmesine yardım etmektedir. Bu antlaşmayla Ermenistan sosyo-kültürel, sosyo-ekonomik, ticari, bilim ve eğitim alanlarında bazı reformlar yapsa da, genel olarak demokratikleşme sürecinde AB’nin talep ettiği standartları sağlayamamıştır.
***
Ermenistan bağımsızlık sonrası çok yönlü dış politika izlemeye çalışmış, bu çerçevede Avrupa Birliği (AB) ile ilişkilerine önem vermiştir.Ancak AB’nin, demokrasi ve insan haklarının ihlal ettiği gerekçesiyle Ermenistan’ın iç işlerine müdahale etmesi, muhalefet cephesinde bulunan siyasi partileri desteklemesi, Rusya’nın siyasi, ekonomik ve askeri etkinliği nedeniyle Ermenistan dış politikasında AB ile ilişkiler beklendiği şekilde gelişmemiştir.
Ermenistan’ın AB ve genel olarak Avrupa ile ilişkilerini üç ayrı dönemde değerlendirmek mümkündür:
-SSCB’nin dağılmasından sonra Ermenistan’ın AB ve diğer Avrupa kurum ve kuruluşları ile işbirliğine başlaması; TACIS ve diğer projelerde yer alması;
-Ermenistan’ın Avrupa kökenli bazı programlara katılmasını sadece Avrupa ile ilişkilerinin değil, aynı zamanda NATO ile de ilişkilerinin başlangıcı gibi değerlendirmek mümkündür. Bu süreçte Ermenistan AGİT ve Avrupa Konseyi’ne üyeliğe kabul edilmiş, ‘Barış İçin Ortaklık’ programı çerçevesinde NATO ile ilişkilerini genişletmiş ve Aralık 2005’te ‘Bireysel İşbirliği Planı Antlaşması’nı imzalamıştır:
-AB tarafından Ermenistan’ın 2004’te ‘Genişleyen Avrupa-Yeni Komşuluk’ projesine dahil edilmesi ilişkilerde yeni bir dönemin başlangıcı olmuş, entegrasyon sürecini hızlandırmıştır.
Ermenistan-AB ilişkilerinin hukuki altyapısını Nisan 1996’da imzalanan ve Haziran 1999’da yürürlüğe giren ‘İşbirliği ve Ortaklık Hakkında Anlaşma’ (Partnership and Cooperation Agreement-PCA) oluşturmaktadır. Bu belgeye göre AB Ermenistan’ın piyasa ekonomisine ve demokrasiye geçmesine yardım etmektedir. Bu antlaşmayla Ermenistan sosyo-kültürel, sosyo-ekonomik, ticari, bilim ve eğitim alanlarında bazı reformlar yapsa da, genel olarak demokratikleşme sürecinde AB’nin talep ettiği standartları sağlayamamıştır.
‘İşbirliği ve Ortaklık Hakkında Antlaşma’ çerçevesinde AB-Ermenistan İşbirliği Konseyi (EU-Armenia Cooperation Council) kurulmuş ve faaliyete başlamıştır. Konseyde AB, Avrupa Komisyonu ve Ermenistan Hükümeti temsil olunmuştur. Konsey Eylül 2004’de Ermenistan Hükümeti’nin uyguladığı ekonomik ve siyasi reformların durumunu, ileride Ermenistan ve AB arasında işbirliğinin geliştirilmesi yolları ve araçları, gelecek vaat eden konuları tartışmış ve sonraki yıllarda işbirliğinin öncelikli konularını tespit etmiştir.
Ermenistan, AB üyesi ülkeleri arasında doğrudan veya dolaylı ilişkiler kurulmuş, özellikle, Birleşmiş Milletler, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı, Avrupa Konseyi ve diğer uluslararası teşkilatlarda işbirliğini daha da geliştirmiştir. Uluslararası örgütler ve AB arasında siyasi diyalogun devamlılığı uzman gruplar tarafından sağlanmaktadır. Taraflar arasındaki ilişkiler sadece hükümetler arasında değil, aynı zamanda parlamento ilişkilerinin kurulması ve geliştirilmesi çerçevesinde yürütülmektedir. Bu bağlamda Ermenistan-AB ve AB’ye üye devletlerin parlamentoları arasında işbirliğini koordine eden ‘AB-Ermenistan Parlamento İşbirliği Komitesi’ (EU-Armenia Parliamentary Cooperation Committee-PCC) kurulmuştur. ‘AB-Ermenistan Parlamento İşbirliği Komitesi’nin çalışmaları ve Per Gahrton’un hazırladığı rapor sonucunda 2004’ten itibaren AB’nin Güney Kafkasya politikasında yeni bir sayfa açılmıştır. Bu tarihten sonra AB, sadece demokrasi, insan hakları, piyasa ekonomisinin yerleşmesi için değil, aynı zamanda bölgede barış ve güvenliğin sağlanması problemleri ile de, bölgesel sorunların çözülmesi problemleriyle de ilgilenmeye başlamıştır. Komite’nin Mart 2004’te Erivan’da yapılan toplantısında taraflar arasında demokratikleşme, insan hakları, yasama alanında yapılacak reformlar gibi önemli siyasi, sosyal ve ekonomik reformlar müzakere edilmiştir.
Ermenistan Hükümeti Avrupa ve uluslararası örgütlerle bütünleşme ve işbirliği meseleleri ile meşgul olan ‘İdareler Arası Komisyon’ kurmuştur. Bu Komisyon Hükümet nezdinde kurulmuştur; Ticaret ve Ekonomik Kalkınma Bakanlığı ile paralel görev yapmaktadır. Komisyon’un teknik ihtiyacı ve sorunları TACIS Programı çerçevesinde karşılanmakta ve halledilmektedir. Aynı zamanda ‘Ermenistan-Avrupa Siyasi İktisat ve Hukuki Tavsiye Merkezi’ (The Armenian-European Policy and Legal Advice Centre-AEPLAC) TACIS programı ile maliyeleştirilmektedir. AEPLAC Ermenistan’ın sürdürülebilir ekonomik kalkınma ve dünya ekonomisiyle bütünleşme sürecinde Ermenistan hukuk mevzuatının AB’ye uyumunu desteklemektedir.
Son zamanlarda Ermenistan ve Avrupa Birliği arasında Ermenistan’ın Rusya’nın liderliğinde Avrasya Birliği ve Gümrük Birliği’ne üye olma ihtimalinin artmasına paralel olarak bazı sorunlar yaşanmaktadır. AB Ermenistan’ın bu kurumlara üye olmasına karşı çıkmaktadır. AB’nin kanaatine göre, Ermenistan’ın bu kurumlarla işbirliğini genişletmesi AB ile ilişkilerini olumsuz yönde etkileyecek ve Ermenistan’ın Rusya’ya bağımlılığını artıracaktır. Bu bağımlılık da sonuç itibariyle yaklaşık 20 yıldır devam eden Ermenistan-AB ilişkilerinin daha da gelişmesine engel olacaktır.
http://www.1news.com.tr/yazarlar/20130426025850047.html
Yorumlar kapatıldı.