Ani’nin tarihi çok eskilere dayanan bir ticaret ve dini merkez olduğuna da dikkat çeken Pamukkale Üniversitesi’nden Doç.Dr. Fahriye Bayram, “Ani Birçok kültüre ev sahipliği ve Ermeni Krallığına da başkentlik yapmıştır. Be nedenle Antik Kentte, ateşge, kilise ve cami gibi çok önemli yapılar var. Pek çok kültürün dini yapısı bir arada bulunmaktadır. Kazı ve restorasyon çalışmalarının yoğun bir şekilde yapılması gerekmektedir. Bizlerde bu amaçla yola çıktık. Bu yılki çalışmalarımız daha çok önümüzdeki yıllarda yapılacak çalışmalara da bir temel oluşturacaktır…” diye konuştu. (Bir de şu şehrin isminin Anı değil, Ani olduğunu öğrenseniz ve bazen Anı bazen Ani demeseniz. Resmen ayıp oluyor.HYETERT)
***
Geçmişi binlerce yıl öncesine dayanan Anı Antik Kenti’nde, gün yüzüne çıkarılmayı bekleyen eserler, tarihe ve geçmişimize de ışık tutmayı bekliyor. Yapılan kazı çalışmaları ise sadece üniversitelerin kapalı olduğu aylarda yapılıyor. Tarihi kalıntıların Gazi Kars turizmine kazandırılması için kazı çalışmalarının 12 aya çıkartılması gerekiyor. Ani’de bir kazı evinin bulunmaması da kazı çalışmalarında en temel sorun olarak karşımızda duruyor. Çünkü kazı yapılan bir alanda, bir kazı evinin olmaması da, bilimsel bir çalışmanın yapılmasına zemin hazırlamıyor. Bu nedenle başta Kültür ve Turizm Bakanlığı olmak üzere, ilgili kişi ve kurumların Ani’ye bir an önce bir kazı evi kazandırması büyük önem arz ediyor. Çünkü kazı ve restorasyon işlerinde çalışan bilim adamları, kazı ekipleri ve işçilerin, Kars’a 45 kilometre uzaklıkta bulunan Ani’de konaklayacakları bir yer bulunmadığı gibi, gün yüzüne çıkartılan tarihi kalıntıların sergileneceği ve üzerlerinde envanter ve bilimsel çalışma yapılması için de bir bina dahi bulunmuyor.
Dünyanın en eski yerleşim yerlerinden birisi olan Türkiye – Ermenistan sınırına sıfır mesafede bulunan Ani Antik Kenti’nde, kazı, restorasyon ve konservasyon çalışmalarında bu yılda sona yaklaşılıyor.
Temmuz ayı ortalarında başlayan ve 15 Eylül’e kadar sürecek olan çalışmalar, Kars Müze Müdürü Necmettin Alp Başkanlığında yürütülüyor. 1909 yılında Gürcü bilim adamı Niko Mar ile Abukhamrents (Polatoğlu) Kilisesi’nde yapılan kazıyla ilk kazma vurulan Ani’de, şu zamana kadar doğru düzgün bir kazı henüz yapılamadı. Daha sonra 1943 yılından günümüze kadar uzman ekipler tarafından devam eden kazı ve restorasyon çalışmaları, bu yılda olduğu gibi üniversitelerin tatil dönemlerinde yapıldığı için 3 ay gibi kısa bir zamana, bu çalışmalar sığdırılıyor. Bu yılda Ani Antik Kenti’nde Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından yürütülen çalışmalar kapsamında, Ani’de bazı yürüyüş parkurları yenileniyor. Ayrıca Abukhamrents (Polatoğlu) Kilisesi’nde çevre düzenleme çalışmaları ve kilisenin çevresinde ki dolgular temizlenerek açılıyor. ayrıca 1930’lu yıllarda, yıldırım düşmesi sonucu yarısı yıkılan Aziz Prkich Kilisesi’de, Dünya Anıtlar Fonu, Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Amerika Büyükelçiliği tarafından belirlenen fonla restore ediliyor ve konservasyon çalışmaları yapılıyor.
Kars Müze Müdürü Necmettin Alp başkanlığında yürütülen çalışmalar, Eylül ayı ortalarına kadar devam edecek. Çalışmaların bilimsel danışmanlığını da Pamukkale Üniversitesi’nden arkeologlar yürütecek. Yapılan çalışmalarda kazı alanları temizlenecek, gezi güzergâhlarında ki yollar yeniden yapılacak. Kazı çalışmalarında ayrıca bir yüksek lisans öğrencisi, bir arkeolog, bir sanat tarihçi ve Pamukkale Üniversitesi’nden Doç.Dr. Fahriye Bayram, Sivas Cumhuriyet Üniversitesi’nden Yrd. Doç. doktorlar bulunacak.
ABUKHAMRENTS (POLATOĞLU) KİLİSESİ
Pamukkale Üniversitesi’nden Doç.Dr. Fahriye Bayram, Ani Ören Yeri’nin kuzey batısında Bostanlar Deresinin üzerindeki surlara yakın plato üzerinde bulunan Abukhamrents (Polatoğlu) Kilisesi ve çevresinde çevre düzenlemesi çalışmaları, dolgu temizleme çalışmaları ve sondaj çalışmaları yaptıklarını söyledi. M.S. 980 yılında Prens Pahlavuni tarafından yaptırılan kilisenin silindirik bir yapıya sahip olduğunu belirten Bayram, “Bu kilise sekizgen kubbeli olup, kubbenin temeli derin yüzeyi ayıran birbirine geçmiş ince sütunların desteklediği 6 kenar sütun üzerinde durmaktadır. Güneydoğuya açılan tek kapısı bulunan kilisenin sekizgen kubbesinin her köşesinde birer pencere mevcuttur. Kilisenin apsisinin bulunmayışı bu kilisenin bir aile mezarlığı anısına anıt mezar binası olarak kullanıldığı sonucu doğurmaktadır. Kilisenin güney cephe duvarında, oyma tekniği ile yapılmış bir güneş saati de dikkat çekicidir.” diye konuştu.
Ani’nin tarihi çok eskilere dayanan bir ticaret ve dini merkez olduğuna da dikkat çeken Bayram, “Ani Birçok kültüre ev sahipliği ve Ermeni Krallığına da başkentlik yapmıştır. Be nedenle Antik Kentte, ateşge, kilise ve cami gibi çok önemli yapılar var. Pek çok kültürün dini yapısı bir arada bulunmaktadır. Kazı ve restorasyon çalışmalarının yoğun bir şekilde yapılması gerekmektedir. Bizlerde bu amaçla yola çıktık. Bu yılki çalışmalarımız daha çok önümüzdeki yıllarda yapılacak çalışmalara da bir temel oluşturacaktır. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından restorasyon ihalesi yapılan Abukhamrents (Polatoğlu) Kilisesi’nin çevre düzenlemesi çalışmaları nedeniyle kilisenin çevresinde ki dolguyu temizledik. 1909 yılında Gürcü bilim adamı Niko Mar tarafından burada bir çalışma yürütülmüş ve önemli bölümler toprak altında bırakılmıştır. Birçok kalıntı da buradan götürülmüştür. Biz de o bölümleri açtık. Bu yılki çalışmalarımızı da tamamlamak üzereyiz. Bu kilise, bir ailenin mezar kilisesidir. Bu nedenle de yapının etrafında bir mezarlık alan var. İnsan kemikleri ve seramik parçalarına yoğun olarak rastlamaktayız. Ayrıca mutfak işlerinde kullanılmış çeşitli ocak kalıntıları da var. Tahrip olmamaları içinde inceledikten sonra üzerlerini toprakla kapattık. Kazılar üniversitelerin kapalı olduğu dönemlere denk getiriliyor. Bu nedenle kazılar, Haziran’ın ikinci yarsında başlayıp, Eylül ayının ilk yarısına kadar devam ediyor.” diye konuştu.
AZİZ PRKİCH KİLİSESİ
Kars Kültür ve Turizm İl Müdürü Hakan Doğanay da, Anı ören yerinin Güney Doğu’sunda büyük katedrale yakın bir noktada, M.S. 1036 yılında inşa edilmiş olan Aziz Prkich Kilisesi’nin de, Dünya Anıtlar Fonu, Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Amerika Büyükelçiliği tarafından ayrılan bir fondan faydalanılarak restore edildiğini söyledi.
Kilisenin1930’lu yıllarda yıldırım düşmesi sonucu yarısının yıkıldığını belirten Doğanay, “Aziz Prkich Kilisesi M.S. 1036 yılında yapılmıştır ve zemini daire planlıdır. Kilise mimarisi kubbeli ve iki kısımdan oluşmuştur. İç mekanda sekiz köşegen mevcut olup doğu istikametindeki yarım kubbe diğer kubbeden daha geniştir. İki düzlemden meydana gelen sütunlar, bu bölümü de ayırır. 1036 yılında kral III. Sembat tarafından yaptırılan kilise, 1291 ve 1342 yıllarında Atabekler tarafından restore ettirilmiştir. Şu anda konservasyon çalışmaları yapılıyor. Bu çalışmalarda yapının yıkılmış olan parçaları da tek tek ayrıştırılıp, numaralandırılarak envantere işleniyor. Bu parçalar, daha sonra bir araya getirilerek tekrar yapı üzerinde değerlendirilecek. 14 işçi ile birlike 6 da montaj işçisi çalışmaktadır. yani montaj ekibiyle birlikte, 20 kişi çalışıyor. Yüksek mimar gözetiminde çalışmaları sürdürüyorlar. 2012 ve 2013 yıllarında alan kazısı, envanter çalışması ve olduğu gibi eserlerin, son haliyle koruma anlamına gelen konservasyon çalışmaları bittikten sonra da restorasyon çalışmaları başlayacak. Bu eser de Kars turizmine ve Dünya tarihsel mirasına kazandırılacak çok ender eserlerden biri olacak.” dedi.
Yorumlar kapatıldı.