1909 yılında Adana’da yaşanan ve tarihi belgelere “İğtişaş” olarak yansıyan Türk-Ermeni çatışmasının perde arkası olayları ile ilgili Osmanlı arşiv belgeleri Erzin Tarihi kitabında yayınlandı. Gizliliği kaldırılan binlerce belgeyi tarayarak kitabı hazırlayan tarih araştırmacısı Cezmi Yurtsever, Erzin’de aralarında müftünün de bulunduğu 13 Türk’ün İstanbul Ermeni Patrik İzmirliyan’ın İngiltere ve ABD’de sürdürdüğü yoğun propaganda çalışmaları sonrasında tek yanlı olarak idam edildiğini ortaya çıkardı. (??? Hyetert)
Tarih araştırmacısı Cezmi Yurtsever, 14-27 Nisan 1909 tarihleri arasında Türkler ve Ermeniler arasında yaşanan çatışmalar sonrasında şehir merkezi ve Cebeli Bereket Sancağı olarak da bilinen Osmaniye yöresinde Dörtyol, Bahçe kazalarında Ermenileri mağdur gösteren batılı ülkelerin, basın yayın organlarında 30 bin Ermeninin öldürüldüğü bilgileri dünya kamuoyuna yansıttığını hatırlattı. Tek yanlı haber ve yorumlarda Osmanlı yönetimi ağır bir şekilde suçlandığını hatırlatan Yurtsever, Osmanlı Arşivinde bulunan 1909 Adana Olayları ile ilgili 1000’e yakın dosyanın tasnif edlierek araştırmacıların bilgisine sunulması ile gerçeklerin gün yüzüne çıktığını söyledi.
Olayları baştan sona ayrıntıları ile açıklayan belgelerde ibret verici bilgiler bulduğunu anlatan Yurtsever, ‘Ermeni asıllı papaz Muşeg Serobyan’ın kışkırtmaları ve halkı silahlanmaya çağırması sonrası 1909 yılı 14 Nisan günü öldürülen 2 Türkün cenaze namazından sonra katillerin teslim edilmemesi üzerine başlayan çatışmalar sokaklara ve mahallelere taşıyor.
Olaylar bir ara yatışır gibi oluyor. 25 Nisan günü bir grup Ermeni kasabın Adana şehir merkezindeki hanlarda barınan Müslüman amelelere saldırması ve 50 civarında masum insanın öldürülmesi sonrasında olaylar iç savaşa dönüşüyor. Kanlı çatışmalar bütün Adana vilayetine sıçrıyor. Mayıs 1909 başında olaylar sona erdiğinde Adana şehrinin yüzde 40’ı harabeye dönmüş. Resmi rakamlara göre 4 bin Ermeni, 2 bin civarında da Türk hayatını kaybetti’ dedi.
DİVANI HARP MAHKEMELERİNE ULASLARARASI BASKI
Yurtsever’in kitabında da yer verdiği Osmanlı Arşivinden çıkan belgelere göre olaylar sonrasında Adana vilayetinde yargılamalar yapmak üzere 3 Divanı Harp mahkemesi kuruldu. Adana şehir merkezinde 1909 günü 34 Türk, 6 Ermeni idam edildi. İzleyen tarihlerde İngiliz ve Fransız, Amerikan savaş gemileri Mersin limanına geldi. Yabancı konsoloslar ve askeri misyon elemanları Valiliğe ağır baskıda bulundu.
Erzin’de kurulan Divanı Harp mahkemesinin başkanı Mehmet Ali Bey’in istifası sağlandı. Ve tek yanlı tanık ifadeleri ile Bahçe Müftüsü İsmail Hakkı Bey, kardeşi Yusuf ve 13 Türk 17 Aralık 1909 tarihinde idam edildi. Olaylarda idam cezası alan Ermenilerin dosyası geri çekilerek infaz işlemi durduruldu. Osmanlı Arşivinde bulunan Bahçe Müftüsü’nün dilekçesinde savunma hakkının verilerek yargılamanın gerçekleşmesi istekleri dikkate alınmadı. İstanbul Ermeni Patrik İzmirliyan’ın İngiltere ve ABD’de sürdürdüğü yoğun propaganda çalışmaları sonrasında tek yanlı olarak Bahçe Müftüsünün de dahil olduğu 13 Türk idam edildi.
İDAM EDİLEN BAHÇE MÜFTÜSÜNÜN MEZAR LEVHASI KALDIRILDI
Erzin belediyesinin destekleri ile Erzin Tarihi kitabını uzun bir çalışmanın ardından yayımladığını kaydeden Yurtsever, “Kitap içinde 1909 yılında yaşanan Adana olayları ve Erzin Divanı Harp kararları ile ilgili Osmanlı Arşiv belgelerine geniş yer verdim. Kitabın yayınlanması ile birlikte Müftü İsmail Hakkı’nın mezarında bulunan 1909 yılı 9 Eylül tarihinde idam edildi” levhasını kaldırıldı. Ve yerine “Şehit sayılan Müftü ve arkadaşlarının isimlerini gösteren yeni levhayı dikerek, idam edilen Müftü İsmail Hakkı, Kardeşi Yusuf, Azizli Mehmet efendilerin mezarları da yeniden yapıldı” dedi.
Sayfa : 1
İHA
Yorumlar kapatıldı.