Ömer Engin Lütem
Amerikan Kongresi’ne genellikle bahar aylarında Türkiye hakkında karar tasarıları sunulduğu görülmektedir. Bunun başlıca nedeni Ermeni “soykırımının” başladığı tarih olarak kabul edilen 24 Nisan tarihinde veya daha önce Kongre’de Türkiye aleyhine bir veya daha fazla karar tasarısı bulunmasını sağlamak ve böylelikle Ermeni seçmenleri memnun etmektir. Bu yıl da bu yazılı olmayan bu kurala uyulmuş ve Senato’ya biri Türkiye’deki Hıristiyan Mirasın korunması ve el konmuş kilise mallarının verilmesi hakkında S.Res.392 numaralı, diğeri Ermeni soykırım iddialarının tanınması hakkında S.Res.399 sayılı iki tasarı verilmiştir.
Geçen yıl da “tasarılar Mevsimi” Mart ayında başlamış ve Temmuz ayına kadar Kongre’ye Türkiye hakkında dört tasarı verilmişti.
Bunlardan H.Res. 304 sayısını taşıyan tasarı yukarıda Senato’ya yeni verildiğini belirttiğimiz S.Res.399’un aynısıdır ve Ermeni soykırım iddialarının tanınmasını amaçlamaktadır. Söz konusu tasarı 2000 yılından bu yana yaklaşık her iki yılda bir Kongre’ye sunulmuş, çok kez kabul edilme olasılığı belirmiş, ancak Türkiye’nin girişimleri üzerine Amerikan Hükümetleri bu tasarıların oylanmasını, bazen zorlukla olsa da, engellemişlerdir. Bu tasarı üzerinde bu derece ısrarla durulmasının basılıca nedeni ABD Ermeni soykırım iddialarını kabul ettiği takdirde birçok ülkenin de aynı şeyi yapacağı, Türkiye’nin bu durumun etkisi altında soykırım iddialarını kabul edeceği bunun da tazminat ödenmesine ve eğer konjonktür uygunsa Ermenistan’a bir miktar toprak verilmesine neden olabileceği gibi bazı gerçekçi olmayan tasavvurlardır.
Geçen yıl H.Res.306 sayısı ile Temsilciler Meclisi’ne verilen ve Türkiye’deki Hıristiyan Mirasın korunması ve el konmuş kilise mallarının verilmesine ilişkin olan tasarı, soykırım iddialarına dair bazı ifadelerin ayıklanmasından sonra 13 Aralık 2011 tarihinde kabul edilmişti. Ancak oylama sırasında 435 üyesi bulunan Temsilciler Meclisi’nde sadece üç temsilcinin bulunması ve bunlardan ikisinin oyu ile tasarının kabul edilmesi hayli gülünç bir durum yaratmıştı. Anlaşılan bu kez Senato’ya S.Res.392 sayı ile sunulan aynı tasarıdan daha iyi bir sonuç alınabileceği ümit edilmektedir.
Geçen yıl Amerikan Temsilciler Meclisi’ne İstanbul’daki Rum Patrikhanesi hakkında iki karar tasarısı sunulmuştu. Bunlardan H.Res.180 sayısını taşıyan birincisi “Ekümenik” Patrikliğin hakları ve dini özgürlüğünün korunmasına ilişkindir. Senato’ya verilmiş olan ve S.Res.196 sayısını taşıyan ikincisi ise, Heybeli Ada’daki Rum Ruhban Okulunun gecikmeksizin açılmasına dairdir. Her iki tasarı da geçen yıldan beri bir işlem görmemiştir. Patrikhane ile Hükümet ilişkilerinin hayli düzenlendiği günümüzde bu tasarıların kabul edilme şansı azdır.
Sonuç olarak halen ABD Kongresi’nde Türkiye hakkında (aleyhinde) beş tasarı bulunmaktadır. Bunlardan ikisi Ermeni soykırım iddialarına ilişkin olup biri Temsilciler Meclisi’nde diğeri Senato’dadır. Ayrıca Türkiye’deki Hıristiyan mirası hakkında Senato’da bir tasarı bulunmaktadır. Diğer yandan Temsilciler Meclisinde Rum Patrikhanesi hakkında iki tasarı beklemektedir.
Bu yıl ABD’de Başkanlık seçimlerin yanında Temsilciler Meclisi seçiminin de yapılacak olması söz konusu tasarılara daha fazla önem verilmesini sağlayacak olmakla beraber, ABD Hükümeti’nin Orta Doğu politikasını yürütmek üzere Türkiye’ye çok ihtiyaç duyduğu bir dönemde bunların kabulüne rıza göstermesi güçtür. Aynı şekilde gerek Senato’da gerek Temsilciler Meclisi’nde bu tasarılar için bir çoğunluk oluşması da kolay görülmemektedir. Bunun tek istisnası Hıristiyan mirası hakkındaki Senato’daki tasarı olabilir. Aynı metin geçen Aralık ayında Temsilciler Meclisi’nden geçtiği için bu kez Senato tarafından da kabul edilebilir.
Yorumlar kapatıldı.