Ünal Ersözlü / Sabah
İzmir Yangını ya da yurtdışı kaynaklardaki adıyla Büyük İzmir Yangını’nın (Great Fire of Smyrna) üzerinden 90 yıl geçti. Ama 1922 yılındaki yangının nasıl çıktığı, hala tartışma konusu. İzmir’in dönüm noktalarından biri sayılan yangın, 13 Eylül 1922’de başlamış, dört gün sürmüş, kentin güzellikleri kül olmuştu. İzmir yangınıyla ilgili tartışmalar sık sık gündeme geliyor. Doğaldır. Tartışmaların, kaynakların kamuoyu ile paylaşılmasına ve dönemin objektif gözle daha iyi algılanmasına ışık tutması önemli. Tartışmayı sürdürecek esas tarafların, ortaya koydukları eski ve yeni belgelerle; tarihçiler, araştırmacılar olması gerektiğini düşünüyorum.
Resmi tarihin sunduklarını da değerlendirerek, bu konudaki yayınları izlemeye çalışıyorum.
Son dönem en çok tartışılan kitap, dilimize 2009 yılında çevrilen (Şenocak Yayınları) İngiliz Gazeteci Giles Milton’un “Kayıp Cennet”i olmuştu. “Smyrna 1922-Hoşgörü Kentinin Yıkılışı” alt başlığını taşıyan kitabın içeriği, başka bir yazının konusu.
SON TANIKLARLA
Bugün Türkçe’ye yeni çevrilen, tartışma yaratacak bir kitabın varlığını duyurayım. Bu kitap 40 yıl önce yazılmış ve konuyla ilgili evrensel platformda süren tartışmaların temel kaynaklarından biri.
Kitabın yazarı, Ermeni asıllı bir Amerikalı; Marjorie Housepian Dobkin. Kitabın adı; İzmir 1922 (‘Bir Kentin Yıkımı’ altbaşlığını taşıyor). Tesadüf kendisi de 1922 doğumlu Colombia Üniversitesi’nin onursal profesörü Dobkin, kitabı 1972’de yazmış.
Kitap, o dönem yaşayan, son görgü tanıklarıyla yapılmış, ‘sözlü tarih’ çalışması sonrasında yazılmış.
Kitabı yeni okumaya başladım. Bu nedenle, bütünüyle ilgili değerlendirme yapmayayım. Ama kitabın ana fikrinde, İzmir Yangını’nın baş sorumlusunun, İzmir Fatihi olarak anılan, ‘Sakallı’ unvanlı Nurettin Paşa olduğu öne sürülüyor. Elbette hemen bu iddiaya odaklanılmamalı. Önemli olan, İzmir yangınıyla ilgili Türkçe’ye çok geç çevrilmiş bu kitabı, okurlara ve İzmir araştırmacılarına duyurmak (Belge Yayınları). Çünkü Tevfik Fikret’e ait olduğu düşünülen, o ünlü sözlerdeki ‘hakikat arayışı’, hüzünlü İzmir Yangını için de geçerli:
“Barika-yı hakikat, müsademe-i efkardan çıkar.”
(Gerçeğin ışığı, fikirlerin çarpışmasından çıkar)
http://www.sabah.com.tr/Yazarlar/ersozlu/2012/03/03/izmir-1922
Yorumlar kapatıldı.