Ragıp Zarakolu / Evrensel
1980 yılında Mamak Askeri Cezaevinde linç edilen Yayıncı İlhan Erdost için…
Hey gidi Büyük Yeni Han dedim kendi kendime, demek bu tarihi handa meslektaşımız yayıncılar da varmış.Hovhannes Kılıçyan Divrikli’ydi. Çakmakçılar’da kitapçı ve kırtasiye dükkanı açmıştı. Önemli ders kitapları serisinin yayıncısı olmuştu. 1915 yazında Ankara yakınlarında öldürüldü.Bu dönemde Teodig ve Aram Andonyan gibi iki yayıncı ise mucize kabilinden sağ kaldı.Bir başka yayıncı ise, 34 yaşında öldürülen Garabed Barsamyan’dı, kendisi Sivaslıydı. Meşrutiyet’ten sonra basımevi açacak, “Gapira” ve “Hoğtar” gazetelerini kuracaktı. Varujan’ın “Dırdunçk Y. Demircibaşyanin” (Yeğya Demircibaşyan’ın Şikayetleri) adlı eserini ve Anadolu’daki bazı Ermeni yazarlarının kitaplarının yayıncısı olacaktı.
(*) Gazetemiz Yazarı ve TYB Yayınlama Özgürlüğü Komitesi Başkanı Ragıp Zarakolu’nun tutuklanmadan hemen önce kaleme aldığı yazı.
1980 yılında Mamak Askeri Cezaevinde linç edilen Yayıncı İlhan Erdost için…
Yitik bir yayıncı… Divriği doğumlu… 24 Nisan 1915 tarihinde tutuklanmış… Ayaş’a sürgün edilmiş… 37 yaşında iken, aynı uğursuz yılın yaz aylarında, Ankara yakınlarında öldürülmüş… Hovhannes Kılıçyan’ın kitapevi Büyük Yeni Han’daymış, geçenlerde oraya uğrayıp onu düşündüm.
Hey gidi Büyük Yeni Han dedim kendi kendime, demek bu tarihi handa meslektaşımız yayıncılar da varmış.
Hovhannes Kılıçyan Divrikli’ydi. Çakmakçılar’da kitapçı ve kırtasiye dükkanı açmıştı. Önemli ders kitapları serisinin yayıncısı olmuştu. 1915 yazında Ankara yakınlarında öldürüldü.
Bu dönemde Teodig ve Aram Andonyan gibi iki yayıncı ise mucize kabilinden sağ kaldı.
Bir başka yayıncı ise, 34 yaşında öldürülen Garabed Barsamyan’dı, kendisi Sivaslıydı. Meşrutiyet’ten sonra basımevi açacak, “Gapira” ve “Hoğtar” gazetelerini kuracaktı. Varujan’ın “Dırdunçk Y. Demircibaşyanin” (Yeğya Demircibaşyan’ın Şikayetleri) adlı eserini ve Anadolu’daki bazı Ermeni yazarlarının kitaplarının yayıncısı olacaktı.
Bu yıl Türkiye Gazeteciler Cemiyetine bir dilekçe vererek, kaybedilen ve öldürülen Ermeni gazetecilere de Basın Müzesindeki özel köşede yer verilmesini istemiştim.
Sağ olsunlar, inceleyip araştırıp, iki önemli isme Müzede yer verilmesini kabul ettiler. Osmanlı Meclisi’nde üç dönem milletvekilliği yapan, Hukukçu, Yazar ve Gazeteci Krikor Zohrab’ın yanı sıra, Sabah ve Cihan gazetelerinde editörlük yapan aynı zamanda akademisyen ve yazar olan Diran Kelekyan’a Basın Müzesinde yer verilecek. Sembolik ama son derece önemli bir adım.
Keşke yayıncılar da, Cağaloğlu’nda önemli bir yere sahip olan Ermeni yayıncı, kitapçı, matbaacılara, mücellitlere ve klişecilere ilişkin araştırma yapıp bir saygı ve anma toplantısı düzenlese, onların anısına bir kitap yayınlasa. Rahmetli Pamukçuyan, yine rahmetli Reşat Ekrem Koçu için Cağaloğlu’ndaki Ermeni kitapçı ve matbaacıların bilgilerini toparlamıştı. Efsanevi İstanbul Ansiklopedisi için…
Bu konuya ilişkin sevgili Karin Karakaşlı’nın da kapsamlı bir makalesinin olduğunu hatırlıyorum. Meraklısı İnternet’ten bu son derece kapsamlı incelemeye ulaşabilir.
Öte yandan yazar örgütleri de, Batı Ermenicesinin büyük yazar ve şairleri için bir şeyler yapmalı diye düşünüyorum.
Siamento, Taniel Varujan, Rupen Sevag, Armen Doryan, ve Yervant Sırmakeşhanlıyan’ın (Yerukhan) anısına, PEN Türkiye Merkezi ve TYS keşke bir toplantı düzenlese, onların yapıtlarının Türkçe’ye kazandırılması için çaba harcasa.
(*) Gazetemiz Yazarı ve TYB Yayınlama Özgürlüğü Komitesi Başkanı Ragıp Zarakolu’nun tutuklanmadan hemen önce kaleme aldığı yazı.
Yorumlar kapatıldı.