Fehim Taştekin
Azerbaycan ve Ermenistan fokurduyor. Kuzey Kafkasya ise devrimden ziyade Rusya’ya karşı bağımsızlık için isyanla yüklü. Ama vakit çok erken.Arap dünyasındaki isyan ateşi, Rusya’nın diktatörü bol nüfuz alanlarını hafiften ısıtmaya başladı. Özellikle Azerbaycan ve Ermenistan’da muhalefet bir devrim düşlüyor.
Ermenistan’da eski Devlet Başkanı Levon Ter-Petrosyan liderliğindeki muhalifler 1 Mart’ta bir deneme yaptı ama mitinge katılanların sayısı 10 bini aşmayınca devrim umuduna kar düştü. Ter-Petrosyan yine de şansını 15 Mart’ta bir kez daha deneyecek. Azerbaycan’da ise başkent Bakü öfkeden şimdilik azade olsa da taşra, özellikle fakirliğin diz boyu olduğu batı bölgeleri kıpır kıpır. Arap dünyasındaki gibi devrim düşleyen Azeri gençler, Facbook’tan 11 Mart’a randevu kesti. Eyleme ‘Büyük Halk Günü’ adını verildi. Gençlik, Hüsnü Mübarek’in istifasının ay dönümünde taşranın yanı sıra Bakü’deki Azaldık Meydanı’nda da halk Devlet Başkanı İlham Aliyev’le boy ölçüşmek istiyor.
İsyana karşı önlemler
Düne kadar bu tür efelenmeleri Sovyetlerden miras taktiklerle kolayca bastıran rejim, bu kez aldığı önlemlerle tehdidi ciddiye aldığını gösteriyor:
Eylemin organizatörlerinden Cebbar Savalanlı, Sumgayit’te ‘uydurma’ bir suçtan 11 Şubat’ta tutuklandı. Üzerinden 0.7 gram marihuana çıktı. Muhalefete göre marihuanayı polis koydu. Ardından ikinci Facebook organizatörü Bantiyar Haciyev, önce 2 kez karakolda gösteri çağrısı yüzünden sorguya çekildi ardından 4 Mart’ta Gence’de bir aylığına hapsedildi. Ona da bir suç bulundu: Askerden kaçmak. Gözaltında işkence gören Harvard eğitimli 29 yaşındaki Hacıyev, milletvekili adayıydı. Bu hafta Sahavat Soltanlı, Dayanat Babayev ve Rasadat Ahundov adlı üç Facebook yoldaşı daha tutuklandı.
İktidar yanlısı Qoynar.info da asi gençlerin Facebook’taki Ermeni arkadaşlarının listeleri yayımlandı. Amaç gençlerin, ülke Karabağ yüzünden Ermenistan’la savaş halindeyken düşmanla işbirliği yaptıkları sanısı yaratmak.
Üniversitelerde hocalar, öğrencilere ‘gösteriden uzak durun’ diye tembihlerde bulundu. Bunun anlamı ‘ya meydana gidersin ya da bütünlemeye gelirsin’.
Muhalif basına bakılırsa rejimin önlemleri bununla sınırlı değil. İddia o ki; hükümet Bakü’ye asker sevk etti. Başkentte kurulan 30 askeri merkezde izinler iptal edildi. Ayrıca İçişleri Bakanlığı olası isyanda kullanmak üzere sözleşmeli asker alıyor.
Beri tarafta Aliyev siyasi gündemi değiştirmek için Karabağ sorununu tekrar ısıtmaya çalışıyor. Ayrıca Arap isyanı patlak verir vermez yolsuzlukla mücadele programına hız verildi. Yolsuzluk eski Sovyet cumhuriyetlerinin en müzmin sorunu. Trafikte yol almak, okulda sınıf geçmek, devlet dairesinde iş yaptırmak tamamen haraca bağlanmış durumda. “Balık baştan kokar” (Balıq başdan iyl?n?r), Azerilerin de en çok kullandıkları bir söz. Aliyev hanedanlığının dillere destan servetlerine dokunmadan yani balığın başına neşter vurmadan yolsuzlukla mücadele inandırıcı olabilir mi? Muhalefet için bu baş yolsuzun ayakta kalabilmek için küçük yolsuzları yutmasından öte bir şey değil.
Köylerden gelen dalga
Ülkede iktidara ilişkin genel bir memnuniyetsizlik olsa da 11 Mart öfkesinden bir devrim çıkar mı? Eski SSCB bölgesi halk isyanlarını 2003-2005’te görmüştü. Kendiliğinden gelişen Arap isyanlarının aksine bunlar ABD’nin Rusya’nın nüfuz bölgelerine dalma operasyonlarıydı. Rus karşıtlığının güçlü estiği Ukrayna ve Gürcistan’da hedefe ulaşıldı. Gerçi Kiev bin bir pişmanlıkla yüzünü yine Moskova’ya çevirdi. Ülkenin güvenliğini tamamen Ruslara emanet etmiş Ermenistan’da ise kimse buna cesaret edemedi. Azerbaycan’a da petrol ve doğalgazın hatırına dokunulmadı. Muhalefet de tepkisini Aliyev’i iktidardan devirecek bir halk hareketine dönüştüremedi. Bugün de muhalif partiler, yekpare hareket etmedikleri sürece Aliyev’i iktidardan devirecek kıvamda değiller. Fakat gösterilerin köyler ve ilçelerden başlaması Mısır ve Tunus’taki gibi partileri de aşan bir taban hareketini beraberinde getirebilir. Bunun olup olmayacağını zaman gösterecek.
Koşullar farklı
Bu bölgenin koşulları Arap âleminden farklı. Her şeyden önce kendini Rusya’daki trendlere konuşlandıran nesil hala siyasete yön veriyor. “Rusya değişirse Ermenistan ve Azerbaycan da değişir” diyen bir algı var. Mesela Aliyev’in, Rusya Başbakanı Vladimir Putin’in ayak izinden giderek rüşvetçi memura savaş açması anlamlı. İkinci fark Azerbaycan’da rejimin garantörü Mısır’daki gibi ordu değil, istihbarat ve polis teşkilatı. Aliyev’e bıçak sırtı olduğunda “Hadi artık git” diyecek bir ordu yok. Üçüncüsü Arap ülkelerinde İslamcı muhalefet devrimci aktörlerden biriydi. Azerbaycan’da İslamcı muhalefet çok yeni, örgütsüz ve yetersiz. Müslüman cemaat, Aliyev’in gerek Şii İran’ın nüfuzunu kırmak, gerek Orta Asya’dan gelen İslamcı dalgayı kesmek için yürüttüğü laikçi politikalarına karşı bileniyor. Gençlerin camilere gitmesini yasaklamak, zorla sakal tıraşı yaptırmak ve okullarda başörtüsünü yasaklamak gibi uygulamalar İslamcı muhalefeti besleyen etkenler. Hatta okullarda başörtüsü yasağına karşı yapılan gösteriler, iktidarı geri adım atmaya zorlayacak kadar büyüdü. Yine de bu muhalefet, Müslüman Kardeşler’in gücü karşısında devede kulak bile değil.
Şeyh Şamil’in yeri boş
Fakat Facebook gençliği klasik devrim manzumelerini devirdi; “Örgütsüz, partisiz, programsız olmaz” diyenleri şaşırttı. Artık “Katiyen olmaz” sözünün yarını yok. Burada Kuzey Kafkasya’ya bir parantez açmak gerekiyor; Rusya Federasyonu’nun sınırları içerisinde yer alan bu bölge, Kremlin için ‘açık savaş alanı’ olduğundan burada bir devrimden çok bağımsızlık yönünde isyan beklenebilir. Tarihsel nedenlerle bu potansiyel her zaman mevcut. Ama hâlihazırda Şeyh Şamil’in kalpağını giyebilecek ne bir lider, ne de buna hazır bir halktan bahsedilebilir.
http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalYazar&Date=&ArticleID=1042412
Yorumlar kapatıldı.