Rusya Ermenistan’ı Satın Aldı

27 Aralık 2010

USAK Gündem

Rusya Osmanlı’dan bu yana Türk-Ermeni sorununu sömürüyor. Bu sömürüden Türkler gibi, Ermeniler de bir şey kazanmıyor. Önce yüzlerce yıldır yaşadıkları yurtlarını kaybettiler, ardından canlarını, mallarını ve mülklerini.

Büyük Rus stratejisi içinde üzerine önemli misyonlar yüklenen Ermenilerin kaderi ne yazık ki 1991’den sonra da değişmedi. Türklerle olan sorunlarını bir türlü çözemeyen Ermeniler yine Ruslara mahkum oldular. Diğer Sovyet cumhuriyetleri bağımsızlıklarını her alanda arttırmaya çalışırken, Ermeniler 1991’den bu yana Moskova’ya daha çok bağımlı hale geldiler.

Ermenistan dört tarafı Türklerle çevrili, denize çıkışı olmayan, dağlık, ciddi bir doğal kaynağı bulunmayan küçük ve az nüfuslu bir ülke. Batıda Türkiye, doğuda ise Azerbaycan ile sınırları kapanınca Gürcistan ve İran sınırlarına mahkum oldu. Fakat İran sınırı çok işe yaramıyor. Hem İran ekonomisi çok derin değil, hem de bu ülke Ermenistan’dan daha fazla tecrit edilmiş durumda. Gürcistan kapısı ise yeterince güvenli değil. Ayrıca Gürcistan Türkiye ve Azerbaycan’ın müttefiki konumunda. Bu nedenle ülke 1991’den bu yana çok sıkıntı çekti. İşsizlik nedeniyle, bazı kaynaklara göre 1 milyona yakın Ermeni Rusya’ya ve diğer ülkelere göçtü. Diğer taraftan Ermeni sorununun hallini önemli oranda engelleyen ABD ve Avrupa’daki diasporadan beklenen yardımlar da beklendiği kadar gelmedi. Hal böyle olunca Rusya’dan alınan krediler ve faizleri arttı. Ayrıca Rusya’da çalışan Ermenilerin Ermeni ekonomisindeki payı da yükseldi. Ermenistan borçlarını ödemeyince aralarında gaz dağıtımı da dâhil olmak üzere pek çok altyapı şirketi Rusların eline geçti. Örneğin nükleer santralin işletmesi de Rusya’ya ait. Ancak Ermenistan Başbakanı Tigran Sarkisyan’ın geçtiğimiz günlerde Rus günlük gazetelerinden RBK’ye verdiği demeç durumun sanılandan daha vahim olduğunu gösteriyor.

Tigran Sarkisyan’a göre Rus işadamlarının Ermenistan piyasalarındaki payı % 30 ile % 50 arasında değişiyor. Bazı sektörlerde bu oran daha yukarılara bile çıkabiliyor. Bir ülkede bir başka ülkenin payının % 50 düzeyine çıkabilmesi olağanüstü bir durumdur ve aslında fiili bir iktisadi işgale işaret eder.

Rusya Başbakanı Putin’in en son açıklamalarına göre ise Rusya’nın Ermenistan’daki yatırımları 3 milyar doları aşıyor. Ülkenin GSMH’sının 8,5 milyar dolar (2009) olduğunu düşünecek olursak Rus yatırımının büyüklüğü daha kolay anlaşılabilir.

Putin Ermenistan’a büyük önem verdiklerini, bu nedenle Rus yatırımlarının kriz ortamında ülkeden çıkmaması ve ticaretin azalmaması için özel faiz oranlarıyla borç verdiklerini de söylüyor. Bunun anlamı Ermenistan Rusya için ekonomik bir partner olmanın ötesinde siyasi değeri yüksek bir stratejik ortaktır. Zaten bilindiği üzere Ermenistan’ın sınırlarını da Rus askerleri koruyor. Başka bir deyişle Rusya, Ermenistan’ı hiçbir şekilde bırakmayacağını her haliyle belli ediyor.(1)

Rusya’nın Ermenistan’daki yatırımları daha çok elektrik üretimi ve dağıtımı, gaz dağıtımı, sıcak su, taşımacılık, haberleşme ve boru hatları üzerinde yoğunlaşıyor. Dikkat edilirse söz konusu yatırımlar çoğu kez müşterisi hazır, adeta karı garantili sektörler.

***

Sözün özü Ermenistan’da Rus varlığı daha bir kök salıyor. Bu şartlar altında Rusya’nın Ermenistan’ı kolay kolay Türkiye’ye veya Batı’ya bırakmayacağı anlaşılıyor. Bu nedenle Ermenistan-Türkiye yakınlaşmasında veya Karabağ sorunun hallinde Rusya’dan fazla bir şey beklemek zor görünüyor.