ԶԵԿՈՅՑ ԿՐՕՆԱԿԱՆ ԺՈՂՈՎՈՅ RUHANİ MECLİS DUYURUSU

Կրօնական Ժողովս հարկ զգացած է հրատարակել հետեւեալ լուսաբանութիւնը ի մասին Պատրիարքական / Աթոռակից Պատրիարքի / Պատրիարքական Ընդհանուր Փոխանորդի ընտրութեան շուրջ մամլոյ մէջ եւ համացանցային դրութեան վրայ ստեղծուած վէճերուն։

Կրօնական Ժողովը, նկատի ունենալով Ստանպուլի Կուսակալութենէն հասած 29/06/2010 թուակիր եւ 31941 համար պաշտօնագիրը, որոշած էր Պատրիարքական Ընդհանուր Փոխանորդի ընտրութեան ձեռնարկել։ Առ այդ, ժողովի հրաւիրած էր Եկեղեցական Համագումարը, որ 1 Յուլիս 2010ի նիստին կատարած էր ընտրութիւն եւ արդիւնքը հրապարակած՝ մերազն ժողովուրդին։

Ժողովոյս նախապէս հրապարակուած որոշումը, թէ §Ն.Ա.Տ. Մեսրոպ Բ. Պատրիարք կը մնար ցկեանս իբրեւ Պատրիարք¦, կը մնայ ի զօրու եւ ըստ այնմ պիտի չձեռնարկուի որեւէ ընտրութեան։ Ժողովս, նկատի ունենալով մեր աւանդութիւնները հարկ չի տեսներ այլ ձեռնարկներու դիմել։

Աթոռակից Պատրիարքի ընտրութիւնը կարելի չէ եղած իրագործել, որովհետեւ §Աթոռակից Պատրիարքի Ընտրութեան Նախաձեռնարկ Մարմին¦ը խեղաթիւրելով իրեն յանձնուած պարտականութիւնը դիմած է օրինական հիմքէ զուրկ միջոցառումներու։ Սոյն կացութենէն Կրօնական Ժողովը պատասխանատու նկատել, միակողմանի մերձեցում մըն է։ Այս գծով, տեղին պիտի ըլլայ հարցադրել այն նպատակը, որ որոշ շրջանակներ կը միտին հետապնդել։

Համայնքային եւ Թաղային Մարմիններու վարչութեանց ներկայութեան, 30/06/2010 թուակիր եւ 9167 համար գրութեամբ §Աթոռակից Պատրիարքի Ընտրութեան Նախաձեռնարկ Մարմին¦ին յանձնուած է նամակ մը, որ կը տեղեկացնէ Կրօնական Ժողովոյ որոշումը՝ Ստանպուլի Կուսակալութենէն հասած պաշտօնագրի §… նկատի ունենալով, թէ Պատրիարքական Աթոռը թափուր չէ, նոր Պատրիարքի կամ Աթոռակից Պատրիարքի ընտրութեանց համար նախաձեռնարկ մարմնի կազմութիւնը զուրկ է օրինական հիմքէ¦ տրամադրութեան հիման վրայ։ Յետ այսու խնդրոյ առարկայ չէ §Նախաձեռնարկ Մարմին¦ անուան տակ գործող որեւէ մարմնի մասին խօսիլ։ Հետեւաբար, ամէն տեսակի ձեռնարկ, որ կը կատարուի §Նախաձեռնարկ Մարմին¦ անուան տակ յաչս Աթոռոյ պիտի նկատուի անվաւեր ու անկ՝ անհատներու։

Նաեւ այն պնդումները, որոնք կը տարածուին որոշ շրջանակներու կողմէ, թէ §Թուրքիոյ Հայոց Պատրիարքը այլեւս համայնքին կողմէ պիտի չընտրուի¦ բոլորովին անհիմն են, կողմնակալ եւ խեղաթիւրեալ։ Յստակ է, թէ յետ Նորին Ամենապատուութեան կենաց օրերուն, Կրօնական Ժողովս բնականաբար պիտի կատարէ Պատրիարքական ընտրութեան պատշաճ դիմումները՝ ըստ կարգաց եւ կանոնաց Սուրբ Եկեղեցւոյս։ Այս մասին անտեղի է մտահոգուիլ։ Կը յայտարարենք, թէ Թուրքիոյ Հայոց Պատրիարքի Ընտրութիւնը ըստ նախընթացի պիտի կատարուի Թրքահայ Համայնքի կարգաց եւ կանոնաց համաձայն։ Թուրքիոյ Հայոց Պատրիարքի ընտրութիւնը Կրօնական Ժողովոյ կամ Համայնքային Վարչութեանց կողմէ կատարելու ուղղութեամբ որեւէ Պետական պահանջք եւ կամ որեւէ մարմնէ որոշում կամ պարտադրանք չկայ։ Անկարելի է նոյնիսկ մտաբերել, թէ Կրօնական Ժողովս, որ կը պահէ ու կը պահպանէ Սրբազան աւանդութիւնը ու Եկեղեցւոյ կարգ ու կանոնը, կրնայ կայացնել նման որոշում մը։ Արդէն իսկ, մեր աւանդութիւններն ու սովորութիւնները չեն թոյլատրեր նման քայլերու։ Ինչպէս անցեալին, ապագային եւս Կրօնական Ժողովը վճռակամ է պահպանելու Թուրքիոյ Հայոց քուէարկութեան իրաւունքը՝ Պատրիարքական ընտրութեան մը պարագային։

Իսկ ներկայ կացութիւնը լուծում մըն է իբրեւ հետեւանք՝ անտեղի ձեռնարկներուն պատճառաւ կասեցուած Աթոռակից Պատրիարքի ընտրութեան գործընթացին։ Թուրքիոյ Հայոց Պատրիարքութեան վարչական դրութեան մէջ Պատրիարքական Փոխանորդի առընթեր գոյութիւն ունեցած է նաեւ Պատրիարքական Ընդհանուր Փոխանորդ, որ ի բացակայութեան Պատրիարքի, գործած է Պատրիարքական լիազօրութեամբ։ Երբ Պատրիարքական Փոխանորդը կը կատարէ Պատրիարքի կողմէ յանձնուած պարտականութիւնները, Պատրիարքական Ընդհանուր Փոխանորդը ունի Պատրիարքական լիազօրութիւն։ Այժմու Պատրիարքական Փոխանորդ Գերշ. Տ. Շահան Ս. Արքեպս. Սվաճեան թէ Եկեղեցական Համագումարին եւ թէ այլ առիթներով բազմիցս յայտնած է, թէ տարիքի բերմամբ չէր փափաքեր պաշտօնավարել։ Այս պարագային, Պատրիարքական Ընդհանուր Փոխանորդութիւնը, որ ինքնին լիազօրուած փոխանորդութիւն է եւ ընդունելի՝ նաեւ Պետութեան կողմէ, նկատուած է որպէս լուծում։ Պետական պաշտօնագրի տրամադրութիւնը կ՚ընդգծեր, թէ յարմար պիտի ըլլար ընտրութիւնը կատարել Պատրիարքարանի իրաւասու մարմիններու կողմէ։ Հակառակ անոր, որ Կրօնական Ժողովը ճանաչում ունեցող իրաւասու մարմին էր, նոյնքան եւ աւելի իրաւասու մարմնի՝ Եկեղեցական Համագումարի որոշում կայացուց, որպէսզի լայնախարիսխ ընտրութիւն մը տեղի ունենայ։ Համառօտաբար, արդէն գոյութիւն ունեցող Պատրիարքական Ընդհանուր Փոխանորդութեան համար Եկեղեցական Համագումարի կողմէ ընտրութիւն կատարուած ու առկայ պարապութիւնը լեցուած է։ Նկատելով, որ Պատրիարքի կամ Աթոռակից Պատրիարքի ընտրութիւն կարելի չէր կատարել, դիմուած էր այս լուծման, որով կարելի կ՚ըլլար դիմագրաւել վարչական հարցերը։

Այս որոշումներու կայացման ընթացքին որդեգրուած են անցեալէն փոխանցուած վարչային կանոնաւորումներ։ Պատրիարքական Ընդհանուր Փոխանորդի ընտրութիւնը, ըստ աւանդութեան կատարուած է Ստանպուլի մէջ պաշտօնավարող հոգեւորականաց մասնակցութեամբ գումարուած Եկեղեցական Համագումարէն, առանց աստիճանի խտրութեան եւ առանց թեկնածու յայտարարելու, Թուրքիոյ Հայոց Պատրիարքութեան հոգեւոր իրաւասութեան սահմաններուն մէջ պաշտօնավարող հոգեւորականաց ցանկէն եւ գաղտնի քուէարկութեամբ։

Իսկ, Պատրիարքական Ընդհանուր Փոխանորդի §Արտաքոյ Եկեղեցւոյ եւ արարողութեանց սգեմ կրելու¦ արտօնութիւնը կը միտի Ընդհանուր Փոխանորդին ապահովել իբրեւ Պատրիարքական Աթոռի ներկայութիւն եւ հաւասար դիրք, այլ համայնքներու միջեւ՝ պաշտօնական ընդունելութեանց ընթացքին։ Արդէն իսկ, Պատրիարքական Ընդհանուր Փոխանորդ Բարձր. Տ. Արամ Ս. Արքեպս. Աթէշեան բազմիցս յայտարարած է, թէ նման արտօնութեան մը պարագային այդ իրաւունքը պիտի գործածէ միայն վերոյիշեալ պարագաներուն։

Հետեւաբար.
Պատրիարքական Ընդհանուր Փոխանորդի Եկեղեցական Համագումարի կողմէ ընտրութիւնը լուծում մըն է, քանի կարելի չէ եղած մնայուն լուծում մը գտնել։

Պատրիարքական Ընդհանուր Փոխանորդ Բարձր. Տ. Արամ Ս. Արքեպս. Աթէշեան երբ §Արտաքոյ Եկեղեցւոյ եւ արարողութեանց սգեմ կրելու¦ արտօնութիւն ստացուի, այդ իրաւունքը պիտի գործածէ միայն վերոյիշեալ պարագաներուն։

Թուրքիոյ Հայոց Պատրիարքը յետ Ն.Ա.Տ. Մեսրոպ Բ. Պատրիարքի կենաց օրերուն, պիտի ընտրուի ըստ նախընթացի՝ Սուրբ Եկեղեցւոյս կարգաց եւ կանոնաց համաձայն։ Որեւէ փոփոխութիւն խնդրոյ առարկայ իսկ չէ։

Յետ Ն.Ա.Տ. Մեսրոպ Բ. Պատրիարքի կենաց օրերուն կատարելի Պատրիարքական ընտրութենէն առաջ պիտի ձեռնարկուի նախաձեռնարկ մարմնի կազմութեան։

02 Օգոստոս 2010
9202
ԴԻՒԱՆ ԿՐՕՆԱԿԱՆ ԺՈՂՈՎՈՅ 
—————————————————————
RUHANİ MECLİS DUYURUSU

Bir süredir medyada ve sanal ortamlarda Patrik / Eş-Patrik / Patrik Genel Vekili seçimi konuları tartışma konusu haline getirilmektedir. Henüz tam olarak anlaşılamadığı düşünülen yukarıdaki hususlarda, Meclisimiz Cemaatimizi bilgilendirme gereğini duymuştur.

T.C. İstanbul Valiliği tarafından elimize ulaşan 29/06/2010 tarih ve 31941 sayılı yazı neticesinde, Ruhani Meclisimiz Patrik Genel Vekili seçimine gitme kararı alarak Ruhaniler Genel Meclisi’ni toplantıya çağırmıştır. 1 Temmuz 2010 tarihinde Ruhaniler Genel Meclisi tarafından gerçekleştirilen seçim sonucu ise cemaatimize duyurulmuştur.

Meclisimiz tarafından daha önce duyurulmuş olan “Patrik Mesrob II’nin hayatı boyunca Patrik olarak tanınacağı” kararı ise geçerliliğini korumakta olup bu dönemde herhangi bir seçim yoluna gidilmeyecektir. Meclisimiz açısından ve geleneklerimize göre başkaca bir uygulamaya gerek görülmemektedir.

Eş-Patrik seçimi, bu konu için görevlendirilmiş olan “Eş-Patrik Seçimi Müteşebbis Heyeti”nin görevini farklı algılaması ve kanuni dayanağı olmayan girişimleri sebebiyle gerçekleşememiştir. Meclisimizin gelinen durumdan sorumlu tutulması ise taraflı bir düşünce tarzıdır. Bu yolda hareket eden bazı çevrelerin güttüğü amacı sorgulamak yerinde olacaktır.

Valilik Makamı tarafından bildirilen “…Patriklik Makamı boşalmadığından yeni Patrik Seçimi yapılması veya Eş-Patrik Seçimi amacıyla müteşebbis heyet oluşturulmasının hukuki temeli bulunmadığı” konusu Ruhani Meclis’in kararı neticesinde, 30/06/2010 tarih ve 9167 sayılı yazı ile Cemaat ve Vakıf Yöneticileri huzurunda “Eş-Patrik Seçimi Müteşebbis Heyeti”ne tebliğ edilmiştir. Bu noktadan sonra, “Müteşebbis Heyet” adı altında işlev sürdüren bir oluşumdan söz etmek mümkün değildir. Bu durumda, “Müteşebbis Heyet” adı altında yapılan tüm girişimler ve sonuçları girişimlerde bulunanları bağlayacak olup Patrikliğimiz nezdinde geçerli olmayacaktır.

Yine bazı çevrelerce ileri sürülen, “Türkiye Ermenileri Patriği’ni artık cemaatin seçmeyeceği” yolundaki iddia, kesinlikle doğru olmayıp taraflı ve yanlış bir yönlendirmedir. Ruhani Meclis’in, Patrik Mesrob II Hazretleri’nin vefatı durumunda yapılacak Patrik Seçimi’nin Kilisemizin kadim gelenekleri doğrultusunda gerçekleşmesi için başvuruda bulunacağı muhakkaktır. Benzeri bir endişeye gerek de yoktur. Bugüne kadar olduğu gibi bundan sonra da Türkiye Ermenileri Patriği’nin Türkiye Ermeni Cemaati örf ve adetleri doğrultusunda seçileceğini ifade ediyoruz. Türkiye Ermenileri Patriği’ni Ruhani Meclis’in veya Vakıf Yöneticileri’nin seçmesi yönünde ne Devlet Katı’ndan herhangi bir talep ne de herhangi bir merciden bir karar veya dayatma vardır. Gelenekleri, örf ve adetleri daima koruyan ve gözeten Ruhani Meclis’in de böyle bir karar almış olması düşünülemez. Kaldı ki, örf ve adetlerimize göre bu mümkün de değildir. Ruhani Meclisimiz, gelecekte de aynen geçmişte olduğu gibi Patriğin yine Türkiye Ermenileri tarafından seçme hakkını korumaya kararlıdır.

Bugünkü hal ise, yakın geçmişteki anlamsız girişimler sebebiyle Eş-Patrik seçilemediğinden ulaşılmış olan bir çözümdür. Türkiye Ermenileri Patrikliği yönetim uygulamalarında Patrik Vekili’nin yanında, Patriğin Makamında bulunmadığı durumlarda Patriklik yetkisini kullanabilen bir Patrik Genel Vekili bulunmuştur. Patrik Vekili sadece Patriğin verdiği görevleri yerine getirmekle yükümlüyken, Patrik Genel Vekili Patriklik yetkilerini tümüyle kullanma yetkisine sahiptir. Bugün, Patrik Vekili olan Başepiskopos Şahan Sıvacıyan yaşlılık nedeniyle görev yapma arzusunda olmadığını Ruhaniler Genel Meclisi’nde ve bilahare müteaddit defalar ifade etmiştir. Bu durumda, kesin yetkili bir vekalet sistemi olan ve Devlet tarafından da kabul göreceği bildirilen “Patrik Genel Vekilliği” bir çözüm olarak görülmüştür. Devlet Patriklik Yetkili Organları tarafından seçim yapılmasının uygunluğuna dikkat çekmiştir. Ruhani Meclis Patriklik Yetkili Organı iken dahi, daha geniş bir katılım amaçlı seçim düşünülerek bu seçim, yine Yetkili Organ olan Ruhaniler Genel Meclisi tarafından yapılmıştır. Kısaca, aslında eskiden beri mevcut olan Patrik Genel Vekilliği için Ruhaniler Genel Meclisince seçim yapılmış, doğan boşluk doldurulmuştur. Böylece, Patrik veya Eş-Patrik seçimi mümkün olmadığından yönetsel sorunların aşılabilmesi için bir ara çözüm bulunmuştur.

Bu kararlar alınırken Patrikliğimizin geçmişten intikal eden yönetsel düzenlemeleri doğrultusunda hareket edilmiştir. Patrik Genel Vekilliği seçimi, teamüller gereği, sadece İstanbul’da görev yapan din adamlarının katılımıyla toplanan Ruhaniler Genel Meclisi’nde aday göstermeden, Patriklik yetki sınırları dahilinde görev yapan, rütbe gözetmeksizin tüm din adamlarımızın seçilebileceği bildirilerek gizli oyla yapılmıştır.

Patrik Genel Vekili’ne verilebileceği bildirilen, “Mabed ve ayin dışında dini kıyafetle dolaşma” yetkisinin tek amacı, Vekil’in Patriklik adına hazır bulunacağı resmi ortamlarda diğer cemaatler arasında eşit bir mevki edinmesi ve Patrikliği temsiliyetidir. Kaldı ki, Patriklik Genel Vekili Başepiskopos Aram Ateşyan muhtelif vesilelerle, böyle bir hak verilmesi durumunda sadece yukarıdaki ortamlarda kullanacağını da ifade etmiştir.

Sonuç olarak,

Patrik Genel Vekili’nin Ruhaniler Genel Meclisi tarafından seçilmesi, kalıcı çözümler üretilemediğinden, doğan boşluğu doldurmak amacıyla bulunmuş bir çözümdür.

Patrik Genel Vekili Başepiskopos Aram Ateşyan, gerekli izin verildiğinde, mabed ve ayin dışında dini kıyafeti yukarıda izah edildiği çerçevede kullanacaktır.

Türkiye Ermenileri Patriği, Patrik Mesrob II Hazretleri’nin vefatı durumunda, bugüne kadar olduğu gibi bundan sonra da örf ve adetlerimiz doğrultusunda seçilecektir. Bu konuda herhangi bir değişiklik söz konusu değildir.