Avangard Osmanlı Tiyatro Adamı Hagop Baronyan Anıldı 

Beş yıldır düzenli olarak İstanbul Amatör Tiyatro Günleri kapsamında düzenlenen Kültürel Çoğulcu Tiyatro Günleri bu yıl “İki Yazar İki Gün” etkinliklerine evsahipliği yaptı. İlki 23 Mayıs’ta gerçekleştirilen ve Cumhuriyet dönemi kadın yazarlarından Beki L. Bahar’a ayrılan günlerden ikincisi 5 Haziran’da gerçekleştirildi. İkinci gün Avangard bir Osmanlı tiyatrocusuna, Hagop Baronyan’a ayrılmıştı. Bu etkinlik BGST-Aras Yayıncılık işbirliği ile hazırlanmıştı. Etkinlikler kapsamında konuşmalar, söyleşiler ve kısa oyunlar dışında Baronyan’la ilgili özel bir dosyaya yer veren Mimesis dergisinin 17. sayısı ve BGST’nin katkılarıyla Aras Yayıncılık tarafından ilk kez Türkçe olarak yayınlanan Baronyan’ın Şark Dişçisi adlı oyunu da izleyicilerle buluşma fırsatı buldu.

Hagop Baronyan etkinlikleri, ABD Michigan Üniversitesi’nde Yakındoğu Çalışmaları Bölümü’nde Ermeni Dili ve Edebiyatı profesörü olan Kevork Bardakjian’ın “Hagop Baronyan: Devrinin Önemli bir Hiciv, Roman ve Oyun Yazarı” başlıklı konuşmasıyla başladı. Ermenice olarak yapılan ve yaklaşık bir buçuk saat süren konuşma Pakrat Estukyan tarafından simultane olarak Türkçe’ye çevrildi. Konunun en önemli uzmanlarından olan Bardakjian Ermeni dilinin evrimi içerisinde Osmanlı ve Rus etkisinde kalan iki farklı coğrafyada nasıl Doğu ve Batı diye iki kola ayrıldığını, Batı Ermenicesinin yüzyıllar içerisinde yürütülen tartışmalarla nasıl bir edebiyat diline dönüştüğünü, bununla bağlantılı olarak 19. Yüzyılda nasıl modern tiyatro ürünleri verilmeye başlandığını ayrıntılı biçimde anlattıktan sonra Ermeni dilinin en önemli komedya yazarı olarak Baronyan’dan söz etmeye başladı. Yazarın yaşamı ve eserleri üzerine yapılan kısa bir girişten sonra özellikle başyapıt olarak nitelenecek iki oyunu Bağdasar Ağpar ve Medzabadiv Muratsganner [Dilenen Muhteremler] üzerine ayrıtılı bir analiz çalışması yaptı.

Etkinliğin ikinci bölümünde yukarıda adı geçen oyunlardan birisi, Medzabadiv Muratsganner Getronagan Lisesi ve Tarkmançts İlköğretim Okulu öğrencileri tarafından güncellenerek sahneye taşındı. Yönetmenliğini Serda Arslan’ın yaptığı bu uyarlama Baronyan metnini ruhuna sadık kalarak günümüzde yaşayan “modern” bir ailenin başından geçen bir olaya dönüştürüyordu. Yaklaşık yirmi dakikalık bu Ermenice kısa oyun sahneleme ve oyunculuk anlamında da başarılı bir deneysel çalışma olma özelliği taşıyordu. Oyun sonunda yönetmen ve oyuncularla kısa bir söyleşi gerçekleştirildi ve oyunun çalışma süreci hakkında bilgi verildi.

Etkinliğin sonraki bölümünde Trabzon’dan gelen bir konuk yer alıyordu: Trabzon Sanat Tiyatrosu Genel Sanat Yönetmeni Necati Zengin. Aslında Necati Zengin’in 2006 yılında çıkan oyunları BağdasarAğpar üzerine konuşacağı düşünülüyordu. Ama günü renklendiren sürpriz bir konuk, Necati Zengin’in 1993 yılında TST’yi birlikte kurduğu Gürcü yönetmen Varlam Nikoladze farklı bir şekilde güne damgasını vurdu: Gürcü yönetmen Necati Zengin’e gelecek sezon birlikte Gürcistanlı bir Ermeni yazar olan Sandukian’ın Pepo adlı oyununu yönetmeyi önerdi. Ancak Necati Zengin seyircilerden yükselen alkışlara rağmen öneriyi geri çevirdi ve seneye çok daha büyük bir süprizle karşımızda olmak istediğini belirterek Bağdasar üzerine yapacağı konuşmaya başladı. Mimesis’in 16. sayısında kendisiyle kapsamlı bir söyleşi yapılan Necati Zengin bu kısa söyleşide Trabzon’da ilk kez Türkçe olarak oynanan ve Ermenistanlı yönetmen Hrant Hagopyan tarafından yönetilen deneysel Bağdasar prodüksiyonun görüntüleri eşliğinde oyunun çıkış süreci, sahnelenişi, Hrant Dink’in oyuna gösterdiği ilgi ve İstanbul’a bir turne ayarlamak için verdiği uğraşlar, ardından yine Trabzonlu bir katil tarafından öldürülüşünün oyuna kazandırdığı farklı misyon üzerine konuştu.

Sonraki söyleşinin konuğu ise uzun süredir Ermenice periyodikler üzerine araştırmalar yürüten ve elde ettiği sonuçları son yıllarda Agos gazetesinde yayınlamaya başlayan araştırmacı Zakarya Mildanoğlu idi. Mildanoğlu öncelikle 19. yüzyılda Osmanlı ülkesinde ve dünyada yayınlanan Ermeni periyodikleri hakkında görsel malzemelerle desteklenen kısa bir sunum yaptıktan sonra Baronyan’ın içerisinde yazdığı ya da bizzat yayınladı dergiler hakkında bilgiler verdi. Son olarak da Baronyan’ın Osmanlıca ve Ermenice olarak yayınladığı Tiyatro ve Tadron dergileri hakkında bilgiler verdi -140 yıl önce yayınlanmış Tadron dergilerinden birisinin seyircilerin ellerinde dolaşması gerçekten heyecan verici bir olaydı.

Etkinlik Berberyan Kumpanyası ve Tiyatro Boğaziçi oyuncularının birlikte sergilediği Şark Dişçisi’nden bir bölümle sona erdi. Ermenice şarkılarla süslü, stilize oyunculuklara dayalı oldukça eğlenceli bir gösteriydi. Seyirciler alkışlarını sunarken oyuncular da sahnedeki büstü aracılığıyla Baronyan’a saygılarını sundular.
Fırat Güllü / Mimesis

Yayınlanma Tarihi: 07/06/2010

Kategori: Haberler, İstanbul Amatör Tiyatro Günleri