Avrupa Parlamentosu büyük tartışmalara neden olan Türkiye raporunu dün onayladı ve AB sürecinin devamının sağlanabilmesi için 10 temel istekte bulundu
28.09.2006
AB’NİN 10 EMRİ
Avrupa Parlamentosu, her yıl Türkiye’nin adaylık performasını değerlendirmek için hazırladığı raporu hazırladı. 429 lehte ve 71 aleyhte oyla genel kurulda kabul edilen rapor, ağır mesajlar içeriyor.
1 ERMENİ SOYKIRIMINI TANIYIN: Ermeni soykırımının tanınması üyelik için şart değil. Ama bir aday ülkenin geçmişiyle yüzleşmesi kaçınılmaz. Türkiye Ermenistan ile iyi komşuluk ilişkileri kapsamında ambargoyu kaldırmalı, sınır kapısını açmalı. Aynı pozisyon diğer azınlıklar (Rum Pontuslar ve Süryaniler) için de uygulanmalı.
2 301’İNCİ MADDE DEĞİŞTİRİLSİN: Türkiye’ye, hakim ve savcıların insan hakları ve özgürlükleri tehlikeye atabilecek konuları yorumlarken kullandıkları TCK’nın 216, 277, 285, 288, 301, 305 ve 308’inci maddelerini değiştirmesi veya kaldırması çağrısını yapıyoruz.
3 LİMANLARI AÇIN: Türkiye’nin hava ve deniz limanlarını Kıbrıs Cumhuriyeti’ne açmamasından dolayı hayal kırıklığı içindeyiz. Bu, Türkiye’nin Gümrük Birliği ile ilgili ortaklık anlaşmasını ihlal ettiği anlamına gelir. Kıbrıs’ın da içinde olduğu tüm üyelerin tanınması, gerekli bir unsur.
4 ASKERİ ÇEKİN: Kıbrıs’ta halen 30 bin askeriniz var. AP komusyonu olarak Türk askerlerinin erken bir tarihte çekilmesi çağrısı yapıyoruz.
5 TÜRBAN İÇİN UZLAŞIN: Türk Toplumunda son dönemde türban yasağına ilişkin yaşanan tartışmaları not ediyoruz. Bu konuda bir Avrupa normu bulunmuyor. Ancak türbanlı öğrencilerin de üniversite ve diğer okullarda eğitim görebilmesine yönelik bir uzlaşma için umutluyuz.
6 KÜRT SORUNUNU ÇÖZÜN: PKK’nın teröre tekrar başlamasını şiddetle kınıyoruz. Taraflara, çatışmalara son vermesi çağrısı yapıyoruz. Terörle mücadele yasası da temel hakları tehlikeye atmamalı. Köyler silahsızlanmalı, korucu sistemi kaldırılmalı.
7 SEÇİM BARAJINI DÜŞÜRÜN: Seçimlerde yüzde 10 barajı düşürülsün. Böylece mecliste azınlıkların temsil edilmesi sağlanabilir.
8 ASKER-SİVİL İLİŞKİLERİNE DİKKAT: Adalet karşısında, askerlere, hükümet görevlilerine, güvenlik güçlerine ayrıcalık tanınmamalı. Şemdinli olayı ve Savcı Sarıkaya’nın görevden alınmasına ilişkin kaygılarımızı dile getiriyoruz.
9 REFORM SÜRECİNİ HIZLANDIRIN: Reform sürecinin hızlandırılması gerekiyor. Geçtiğimiz yıl bu süreç yavaşladı. Özellikle Güneydoğu’da kötü muamele ve işkenceye ilişkin yapılan şikayetlerde bir artış gözleniyor.
10 DİNİ AZINLIKLARIN HAKLARINI SAĞLAYIN: Türk yetkilileri, dini toplulukların mallarının ellerinden alınması veya satılması işlemlerine bir an önce son versin. Aleviler, Yezidiler tanınsın ve onların koruması sağlansın. Cemevleri dini merkezler olarak tanınsın.
***
TÜRKİYE’NİN YANITI
Ankara, rapora yanıtı hemen hazırladı. Dışişleri Bakanlığının yanıt metni, AB’nin organlarına bugün iletilmeye başlanacak.
1 SOYKIRIM KOMİSYONU ÖNERDİK: Türkiye sözde Ermeni soykırımı konusunun görüşülmesi için tarihçilerden kurulu bir komisyon önerdi. Ermenistan kabul etmedi. Ermenistan’a ambargo uygulandığı doğru değil. Ermenilere seyahat kısıtlaması kaldırıldı.
2 TCK DAHA YENİ YÜRÜRLÜĞE GİRDİ: Henüz bu konuda içtihat oluşmadı. Ama yine de, Adalet Bakanlığı’nın Ocak 2006’da yayınladığı genelgeyle savcı ve hakimlere ‘ifade özgürlüğünün demokratik toplumun temel unsuru olduğu’ hatırlatıldı. Kararlar alınırken, AİHM’in kararlarının dikkate alınması istendi.
3 ÖNCE KKTC AMBARGOSU KALKSIN: Türk liman ve havaalanlarının Rumlar’a açılması için ise, önce AB’nin söz verdiklerini gerçekleştirmesini ve Kıbrıslı Türkler’e yönelik ambargoları kaldırmasını bekliyoruz.
4 ÇÖZÜM BULUNMADAN TANIMAYIZ: Kıbrıs’ta BM çerçevesinde soruna çözüm bulunmadan, Türkiye’nin Kıbrıslı Rumlar’ı tanıması söz konusu değildir.
5 TÜRBAN YASAĞI AİHM’E UYGUN: AİHM kararlarında, türbanın kamusal alanda kullanılmasına yasak konulmuştur. Türkiye’nin uyguladığı politika da farklı değil.
6 KÜRTLER BİRİNCİ SINIF VATANDAŞ: Kürtler azınlık değil, birinci sınıf vatandaşdır. TRT, Boşnakça, Kürtçe, Arapça ve Çerkezce yayınlara başladı. 2 özel televizyon kanalı ve bir radyoya Kürtçe yayın lisansı verildi.
7 BARAJ ÜLKE ŞARTLARINA UYGUN: Seçim barajı konusunda uluslararası bir standart yok. Türkiye’de seçim barajı, ülkedeki şartlar gözönüne alınarak belirleniyor. Hiçbir partiye karşı ayrımcılık da yapılmıyor.
8 ASKERİ MAHKEMELER SİVİLLERİ YARGILAMIYOR: Askeri mahkemelerin sivilleri yargılamalarına son verildi. Şemdinli davası halen görülmektedir. Bağımsız yargıya müdahale mümkün değildir.
9 REFORMLAR YAVAŞLAMADI: Türkiye, son birkaç yıl içinde “sessiz bir devrim” yapmıştır. Ayrıca halen TBMM’de görüşülmekte olan reform paketi en kısa zamanda hayata da geçirilecektir.
10 DİNİ AZINLIK HAKLARINI TANIYORUZ: Hükümet, ruhban okulunun İstanbul Üniversitesi içinde bir bölüm olarak açılmasını önerdi. Fener Rum Patrikhanesi kabul etmedi. Vakıflar Yasası kısa bir sürede çıkacak. Din derslerine “alevilik ve bektaşilik” maddesi konuldu. Dini grupların kendi ibadethanelerini açmaları önündeki engeller kaldırıldı.
VATAN’IN AB UZMANI DR. CENGİZ AKTAR: Rapor amacını aşıyor
Tavsiye niteliğindeki AP Türkiye Raporu’nun zamanlamasına dikkat etmek geriyor. Haziran’da gündeme gelmesi beklenen raporun oylaması Eylül’e çekildi. Bu yolla raporun, 8 Kasım’da AB Komisyonu tarafından yayınlanacak kritik öneme sahip İlerleme Raporu’nun etkilenmesi amaçlandı. Tüm bu girişimlerin ardında AP’nin en büyük grubu olan Hıristiyan Demokratlar (EPP) yatıyor. Genel Kurul’da kabul edilen son haline bakıldığında AP Dışilişkiler Komitesi’nden geçen taslağa göre ’sulandırılmış’olduğu göze çarpıyor. Bunu, Papa’nın İslam hakkındaki açıklamalarından sonra başlayan gerilimin artmasından endişe eden Hıristiyan Demokratlar’ın geri adımı olarak değerlendirebiliriz. Sonuç olarak, yapıcı olmayan Türkiye raporu amacını aşıyor. Çünkü diğer müzakere eden ülkelere ilişkin raporlarda hem siyasi hem de teknik kriterlere yer veriliyor. Türkiye raporunda ise sadece siyasi kriterler bulnuyor.
RAPORA TEPKİLER
Soykırım şartı kabul edilemezdi
Türkiye Raporu Raportörü Camiel Eurlings: Rapora konulmak istenen ’Ermeni soykırımını tanıma önşartını’ kabul edemezdik. AP yeni bir üyelik kriteri getirmemeli. Metinde, ’Pontus veya Süryanilere soykırım yapıldığını ima ettiğimiz’ iddiaları doğru değil. Nitekim bu yöndeki öneriyi reddettik. Raporun dili ’sert’ ancak ’adil’. Türkiye’ye reform sürecini devam etmesi çağrısı yaptık.
Kıbrıs için daha adil olmalıydık
* Karma Parlamento Komisyonu Başkanı Joost Lagendijk: Soykırım önşartının girmemesini çok olumlu karşılıyoruz. Ayrıca Ermeni sorununa ilişkin ifadeler, bir önceki yılki raporla karşılaştırıldığında çok daha yumuşak. Ancak Kıbrıs konusunda daha adil bir yaklaşım beklerdim. Bizim, Kuzey Kıbrıs’a uygulanan izolasyonların kaldırılması, Annan planına atıf gibi önergelerimizin hiç biri kabul görmedi.
Yorumlar kapatıldı.