Anında beraat

‘Baba ve Piç’ adlı romanında ‘Basın yoluyla Türklüğü aşağıladığı’ iddiasıyla yargılanan Elif Şafak için mahkeme, yazarın katılmadığı ilk duruşmada ‘anında beraat’ kararı verdi

ESRA ALUS, GÜRKAN AKGÜNEŞ İstanbul

Türkiye’nin günlerdir merakla beklediği ve AB’nin yakından takip ettiği yazar Elif Şafak’ın 301. maddeden 3 yıla kadar hapis cezası istemiyle yargılandığı davanın ilk duruşmasından beraat kararı çıktı. “Baba ve Piç” adlı romanında “Basın yoluyla Türklüğü aşağıladığı” iddia edilen Şafak’ın katılmadığı duruşmanın ardından arbede çıktı. AB Karma Parlamento Komisyonu Eşbaşkanı Joost Lagendijk’ın duruşmaya katılması tepkilere neden oldu.
Beyoğlu 2. Asliye Ceza Mahkemesi’nde görülen duruşma için çevik kuvvet ekipleri, panzer destekli geniş güvenlik önlemleri aldı.

Şikâyetçi olan Büyük Hukukçular Birliği Başkanı avukat Kemal Kerinçsiz de, duruşmadan yaklaşık bir saat önce 10 avukatla birlikte adliyeye geldi. Bu gruba destek verenler de adliye dışında bekletildi. Bu sırada yaklaşık 50 kişilik grup, gamalı haçlı AB bayrağını yere atarak protestoda bulundu. Kerinçsiz, yeni anne olan Şafak’ın sağlık sorunları nedeniyle gelmemesi üzerine duruşma salonuna girmedi.

Davadan çekilin talebi

Birçok yabancı gözlemci ve yazarın da izlediği duruşmada söz alan Kerinçsiz’in avukatları, yabancı ülke temsilcilerinin “yargıyı etkilemek” amacıyla geldiklerini savunarak, salondan çıkarılmasını istedi. Talepleri reddedilen avukatların, müdahil olma istekleri de kabul edilmedi. Bunun üzerine Kerinçsiz’in avukatı Ahmet Ülger, Lagendijk’in salondan çıkarılmamasıyla mahkemenin objektifliğini kaybettiğini öne sürdü ve mahkemeden davadan çekilmesini istedi. Bu istemin de reddedilmesi üzerine Kerinçsiz’in tüm avukatları duruşmadan çekildi.

Savcı: Kendi düşüncesi değil

Bu gelişmelerin ardından Beyoğlu Cumhuriyet Savcısı Mehmet Akıllı mütalaasında, suç olarak kabul edilen sözlerin yazarın kendi düşüncesi olmadığını, yorum ve ifadelerinin bulunmadığını belirtti. Akıllı, ifadelerin düşünce ve ifade özgürlüğü çerçevesinde kaldığını söyleyerek sanığın beraatine karar verilmesini talep etti. Mahkeme de suç unsurlarının oluşmadığı ve yeterli delil bulunmadığı gerekçesiyle beraat kararı verdi.

Duruşma sonrası temyize gideceklerini belirten Kerinçsiz, davanın burada bitmeyeceğini ve mahkemenin siyasi iktidar tarafından yönlendirildiğini iddia etti.

Avukatlar arbedede

Kerinçsiz ve avukatlarının duruşma sonrası polis barikatının bulunduğu bölümde açıklama yapması, Şafak’a destek için bu bölgede bekleyenlerin tepkisine neden oldu. İki taraf arasında “faşist – komünist” tartışması çıktı ve olaylar bir anda arbedeye dönüştü. Karşılıklı yumruklaşmaların yaşandığı, pet şişelerin atıldığı arbede, çevik kuvvetin müdahalesiyle son buldu. Olay sırasında bir kişi gözaltına aldı. Dışarıda bekleyen bir grup da, Şafak’ın resmiyle AB bayrağının bulunduğu pankartı ateşe verdi.

Şafak’ın gazeteci eşi Eyüp Can Sağlık, kararı telefonla bildirdiğini eşinin sevinerek “Umut ediyorum bu davalar bir daha olmaz” dediğini söyledi. Sağlık, “Kararı olumlu karşılıyoruz. Türkiye roman yargılayan bir ülke konumunda asla olmamalı” dedi.

Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ve Dışişleri Bakanı Abdullah Gül’ün de kendilerini aradığını anlatan Sağlık, “Onlar da bu tarz davaların yaşanmasından dolayı üzüntülüler. Yargıyla ilgili konuşmadılar. Hem bebek için tebrik ettiler, hem de üzüntülerini dile getirdiler. Desteklerini ilettiler” diye konuştu.

Lagendjik: Karar olumlu

Joost Lagendijk de beraat kararını olumlu olarak değerlendirdiğini belirterek, asıl önemli olanın, Türkiye’nin imajına zarar veren bu tür davaların açılmasına engellemek olduğunu vurguladı.

Avukat Fikret İlkiz: 301’de ilk kez

Şafak’ın avukatı Fikret İlkiz, İstanbul’daki 301. maddeyle ilgili davalar bakımından ilk kez “anında beraat” kararı verildiğini belirtti. İlkiz, bunun nedenlerini de şöyle açıkladı:

“Birincisi dosya içinde zaten takipsizlik kararı var. Bu karar 7 Haziran 2006’da verildi. İtiraz üzerine üst mahkemenin aldığı karar nedeniyle Beyoğlu Cumhuriyet Savcılığı dava açmak zorunda kaldı. İkincisi; iddianamenin sonunda ‘mevcut delillerin mahkemece takdiri maksadıyla bu kamu davasının açılma yoluna gidilmiş olup, cezalandırma istiyorum’ ifadeleri yer aldı. Bunun üzerine mahkeme dava dosyasının içindeki delillere baktı. Delil burada kitap. Dolayısıyla usulde bir hüküm vardır. 193. maddede, ‘Sanık hakkında toplanan delillere göre mahkûmiyet dışında bir karar verilmesi gerektiği kanısına varılırsa sorgusu yapılmamış olsa da sanığın yokluğunda dava bitirilebilir.’ der.”

Dava yolunu ağır ceza mahkemesi açtı

Yeni Ceza Muhakemesi Kanunu ile 2005’te mahkemelere sağlanan “iddianamenin iade edilmesiyle dava açılmaması” yolu İstanbul 7. Ağır Ceza Mahkemesi’nin kritik kararı nedeniyle Elif Şafak dosyasında kullanılamadı.

Beyoğlu Başsavcılığı, ilk soruşturmada Şafak hakkındaki suç duyurusu için “takipsizlik” kararı verdi. Ancak bu kararı, yapılan itiraz üzerine “delilleri mahkemenin değerlendirmesi gerektiği” hükmüne varan İstanbul 7. Ağır Ceza Mahkemesi kaldırdı. Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) uyarınca Beyoğlu Başsavcılığı’nın dava açması bu aşamada zorunlu hale geldi. Karar nedeniyle iddianame hazırlandı.

CMK’nın 174. maddesine göre, 2. Asliye Ceza Mahkemesi’nin “delil yetersizliği” ya da “suçlama ile delillerin örtüşmediği”ni gerekçe göstererek iddianameyi iade etme yetkisi bulunuyordu. Ancak bu durumda da, yine 7. Ağır Ceza Mahkemesi’nin “delilleri mahkeme değerlendirsin” kararı nedeniyle “dava açma yükümlülüğü” doğan savcılık, eksiklikleri gidererek yeniden iddianame hazırlayacaktı.

“İade” olanağını kullanamayan mahkeme, dünkü duruşmada, yargıcın “sanığın işlediği fiilin suç olmadığı” kanaatine ulaştığı durumlarda söz konusu olabilen CMK’nın 223. maddesindeki “derhal beraat” yolunu işletti. Böylece sanığın savunmasını bile almadan dosyayı kapattı.

Erdoğan: 301’le ilgili tekrar konuşur, anlaşırız

ANKARA Milliyet

Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, yazar Elif Şafak hakkında verilen beraat kararını memnuniyetle karşıladığını söyledi. Önceki gece Şafak’ı aradığını belirten Erdoğan, 301. maddenin değiştirilmesi konusunda da “Bu konu iktidarıyla muhalefetiyle tekrar oturulur konuşulur. Çünkü bu tür kanunlar illa nihaye, kalıcı olan şeyler değil. Yeter ki iktidar, muhalefet belli bir çizgiye varalım. Anlaşırız ve ona göre adımları atarız” dedi.

Başbakan Yardımcısı Mehmet Ali Şahin, TCK’nın 301. maddesiyle ilgili olarak mahkemelerin verdiği değişik kararların içtihat haline gelmesi için zamana ihtiyaç olduğunu söyledi. Şahin, “Yasama, yürürlüğe girdikten hemen sonra bir sorunla karşılaşınca, biz hemen o yasayı değiştirmeye yelteniyoruz. Aslında uygulamaların görülmesi gerekiyor” diye konuştu.

Baykal: Memnuniyet verici

CHP Genel Başkanı Deniz Baykal, Elif Şafak hakkında beraat kararı verilmesinden memnuniyet duyduğunu, kararın 301. maddenin doğru değerlendirmesine katkı yapmasını umduğunu ifade etti.

Baykal şunları söyledi: “Sorun nerededir? Bu maddede mi, bu maddenin yanlış işletilmesinde midir, bu madde işletilirken yargıya sokağın müdahalesinde midir? Bütün bunların ayrıntılı olarak değerlendirilmesi gerekir.”

AB memnun ama değişiklik için ısrarlı

GÜVEN ÖZALP Brüksel

Avrupa Birliği’nin tüm kurumlarının değiştirilmesi için baskı yaptığı 301. madde kapsamında yazar Elif Şafak hakkında açılan davada beraat kararı çıkması Brüksel’de memnuniyetle karşılandı. Bu karara rağmen AB Komisyonu maddenin değiştirilmesi çağrısını yineledi. AB Komisyonu’nun genişlemeden sorumlu üyesi Olli Rehn’in sözcüsü Krisztina Nagy, “Kararı memnuniyetle karşılıyoruz” demesine rağmen AB’nin bu konudaki tavrının değişmeyeceğinin sinyalini verdi. Nagy, “Bu madde Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Avrupa standartlarına uymuyor” dedi.

Karar, dünyaya ‘acil’ koduyla duyuruldu

DIŞ HABERLER SERVİSİ

Şafak için verilen beraat kararı, uluslararası haber ajansları tarafından acil koduyla dünyaya duyuruldu. İngiliz Reuters ajansı ‘Türk yazar beraat etti’ başlığıyla haberi duyururken, Amerikan AP ajansı ise haberine, Türkiye için, yazarların hâlâ yargılanabildiği bir ülke tanımını ekledi. Fransız basın ajansı AFP de, haberi flaş olarak abonelerine iletti. Ajanslar, ilerleyen saatlerde olayı geniş bir şekilde abonelerine aktarmayı sürdürdü. BBC, “Türkiye’de önde gelen yazar beraat etti” başlıklı haberinde, “İstanbul’daki mahkeme, AB’nin baskısı altındaydı” iddiasında bulundu.