ABD Dışişleri’nin stratejik ortaklığın getirdiği çıkarları bir kenara bırakıp tarihin gerçeklerini kabul etmesinin vakti geldi
Bu yazının yazıldığı sırada, John Evans ABD’nin Ermenistan büyükelçisiydi. Ama büyük ihtimalle görevinde fazla kalmayacak. Dürüst konuşmaları sayesinde birçok ödül kazanmış Evans, dışişlerindeki üstlerini şubatta yaptığı şu konuşmayla sıkıntıya soktu: “Ben buna Ermeni soykırımı derim”. Doğruyu söylediği konuşması yüzünden birkaç ödülü elinden alındı, bir açıklama, ardından da düzeltme yapması istendi. En sonunda da işini tamamen kaybetmekle burun buruna geldi.
1915’te ne olduğu bilinir. Osmanlı İmparatorluğu, Ermeni nüfusunu öldürmek ve tehcir yoluyla yok etmek istedi. 1.2 milyon kişiyi öldürerek de işin yarısını bitirdi. Ama ABD Dışişleri Bakanlığı, ‘soykırım’ kelimesini tarihe dair bir anlaşmazlıktan ötürü değil, NATO’ya üyeliği ve Asya ile Avrupa arasındaki konumu sayesinde stratejik ortak sayılan Türkiye’ye ‘saygı’sından dolayı reddetti.
BM tanımına uyuyor
Artık bu konunun etrafında parmak ucunda dolaşmak yerine tarihi kabullenmek gerekiyor. BM tanımına göre, soykırım “Bir ulusun, ırkın, etnik veya dini grubun tamamını veya bir kısmını yok etmek niyetidir”. Bu tanıma göre, Ermenistan örneği sınırda bile değil. Bir büyükelçiyi 90 yıllık bir suç hakkında dürüstçe konuştuğu için cezalandırmak, özgür dünyanın liderine değil, ancak menfaatlerinin peşinde koşan bir monarşiye uygun düşer.
Türkler, Ermenilerin Birinci Dünya Savaşı’nda Ruslarla ortaklık yapmasının Osmanlılarca ‘vatan hainliği’ diye görüldüğünü savunuyor. Katliamlar, Müslümanların Hıristiyanlara duyduğu kinle de beslendi. ABD’nin o zamanki Osmanlı elçisi Henry Morganthau kan dökülmesini protesto ettiğinde, ‘Ermeni karşıtlığı kampanyası’nı yürüten İçişleri Bakanı Talat Paşa’dan şu cevabı aldı: “Neden böylesine ilgileniyorsunuz? Siz Yahudisiniz, onlar Ermeni. Neden Hıristiyanlara istediğimizi yapmamıza izin vermiyorsunuz?”
Tarihlerinin tanınmaması, kaçmayı başarıp ABD’ye gelen Ermenileri delirtiyor. Dışişleri, soykırımı tanıyan kanunu reddedip duruyor. Neyse ki, Kongre’nin yapamadığına cesaret edenler var. Avrupa Parlamentosu, Ermeni soykırımını tanımanın Türkiye’nin AB üyeliği için önkoşul olduğunu belirten, ama bağlayıcı olmayan bir karar çıkardı. Türkiye, AB’ye üye olmayı ölesiye istese de bu karara her zamanki gibi kızdı. Osmanlı geçmişini doğrudan redderek kurulan Türkiye, bir gün çoktan bitirmiş olması gereken olgunlaşma sürecinin parçası olarak tarihiyle adil biçimde yüzleşecek. Umuyoruz ki, ABD Dışişleri ise bunun olmasını beklemeden aynı şeyi yapacak. (Başyazı, 22 Mart 2006, LA Times)
Yorumlar kapatıldı.